Bối cảnh bình thường mới, kinh tế Việt Nam cần cải thiện, tăng tính tự cường

Kinh tế Việt Nam những năm gần đây đã thể hiện sức chống chịu tốt hơn rất nhiều, nhưng trong bối cảnh "bình thương mới", cần tăng tính tự cường của nền kinh tế để xử lý những rủi ro.

Sức chống chịu của kinh tế Việt Nam đã tốt hơn

Đó là nhận định của TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tại hội thảo “Kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm 2020: Tinh thần kiến tạo trong bối cảnh bình thường mới” vừa diễn ra sáng nay, 10/7.

Theo bà Minh, Việt Nam là nền kinh tế đang phát triển, dựa đáng kể vào xuất khẩu và đầu tư nước ngoài và, do vậy, chịu nhiều hệ lụy cả trực tiếp và gián tiếp từ đại dịch Covid-19. Nền kinh tế thể hiện ở suy giảm tăng trưởng, xuất khẩu tăng chậm dần, hoạt động của doanh nghiệp, tình hình lao động, việc làm.

Chính phủ cũng đã quyết liệt chỉ đạo thực hiện mục tiêu kép, vừa phòng chống dịch vừa hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân, kích thích phục hồi kinh tế. Dư địa điều hành tài khóa và tiền tệ vẫn còn để có thể ứng phó với các kịch bản kinh tế trong thời gian tới.

"So với nhiều năm trước, đặc biệt là giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009, thì kinh tế Việt Nam những năm gần đây đã thể hiện sức chống chịu tốt hơn rất nhiều", TS. Trần Thị Hồng Minh nhận xét.

Thay mặt nhóm nghiên cứu trình bày kết quả tại hội thảo, ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng Ban Nghiên cứu tổng hợp (CIEM) nhận định, trong 6 tháng đầu năm 2020, đại dịch Covid-19 và các biện pháp phòng chống đã kéo theo hệ lụy nghiêm trọng chưa từng thấy đối với nhiều ngành, hoạt động kinh tế (như du lịch, giao thông vận tải, thương mại, xuất nhập khẩu, đầu tư, tài chính...). Nhiều tổ chức quốc tế đồng loạt hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2020, với những đánh giá ở mức độ rất nghiêm trọng.

Trong bối cảnh ấy, kinh tế Việt Nam cũng gặp khó khăn nghiêm trọng. Tuy vậy, Việt Nam vẫn có mức tăng trưởng GDP cao hơn so với các nước ở khu vực Châu Á.

Các chuyên gia của CIEM nhận định, các số liệu được công bố đến tháng 6 có thể chưa phản ánh đầy đủ những hệ lụy nghiêm trọng của đại dịch Covid-19 đến kinh tế thế giới và kinh tế Việt Nam. Nguyên nhân có thể do chính phủ nhiều nước (kể cả Việt Nam) đã sớm ban hành những biện pháp hỗ trợ, hoặc do đại dịch mới diễn ra trong thời gian ngắn nên chưa thể nhìn nhận và đánh giá các tác động của đại dịch một cách đầy đủ.

Hai kịch bản tăng trưởng đều dưới 3%

Báo cáo của CIEM sử dụng 2 kịch bản dự báo cho kinh tế Việt Nam năm 2020. Theo đó, tăng trưởng có thể đạt mức 2,1% theo Kịch bản 1 và 2,6% trong Kịch bản 2. Xuất khẩu cả năm dự báo giảm 3,1% trong Kịch bản 1 và giảm 1,9% trong Kịch bản 2 (so với năm 2019). Thặng dư thương mại dự báo tương ứng ở các mức 1,7 tỷ USD và 2,1 tỷ USD. Lạm phát bình quân năm 2020 lần lượt đạt 4,3% và 4,5%.

Viện trưởng CIEM Trần Thị Hồng Minh cho rằng, còn khá nhiều nội dung tranh luận về chính sách kinh tế của Việt Nam trong thời gian tới. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 có khả năng kéo dài và vắc-xin đặc trị chưa có, việc phòng chống dịch và bảo đảm sức khỏe của người dân như thế nào để giảm thiểu hệ lụy đối với kinh tế? Về hỗ trợ tài khóa - tiền tệ, bà Minh cho rằng điều này là cần thiết, song có nên bắt chước các giải pháp ồ ạt như ở các nước phát triển khác hay không?...

Các chuyên gia của CIEM dự báo, diễn biến kinh diễn biến kinh tế 6 tháng cuối năm 2020 có thể chịu ảnh hưởng của một số yếu tố như: kinh tế thế giới còn bất định, đặc biệt là khả năng bùng phát lần thứ hai của dịch Covid-19.

Nhiều nền kinh tế thực hiện các gói hỗ trợ quy mô lớn, trong khi thiếu điều phối ở cấp độ toàn cầu. Điều này có thể gây ra những rủi ro không nhỏ đối với thị trường tài chính thế giới và tình trạng nợ toàn cầu; căng thẳng thương mại giữa các nền kinh tế lớn có thể diễn biến phức tạp hơn.

Mặc dù kỳ vọng nhiều tác động tích cực của Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Việt Nam có thể phải đối mặt với các vụ kiện phòng vệ thương mại, điều tra chống lẩn tránh thuế, gian lận xuất xứ… ở một số thị trường và mức độ thích ứng của doanh nghiệp đối với thị trường trong nước có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất và tiêu thụ trong bối cảnh dịch Covid-19.

Do vậy, thời gian tới cần tiếp tục cải thiện nền tảng kinh tế vĩ mô và đổi mới hệ thống thể chế kinh tế theo hướng nâng cao khả năng chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế xử lý hiệu quả những rủi ro trong bối cảnh “bình thường mới”.

“Mục tiêu là phát triển bền vững, nhưng phải cần sự chủ động hơn từ phía Chính phủ và doanh nghiệp trong bối cảnh hậu dịch Covid-19 cũng như thực hiện Hiệp định EVFTA. Tái cơ cấu kinh tế vẫn là yêu cầu hiện hữu, nhưng cũng cần cân nhắc định hướng đa dạng hóa cơ cấu kinh tế", Viện trưởng CIEM nói.