Bộ Xây dựng nói biến động giá vật liệu là trường hợp bất khả kháng - Tín hiệu khả quan?

Bộ Xây dựng vừa báo cáo Thủ tướng Chính phủ về các khó khăn, vướng mắc và giải pháp tháo gỡ trong quản lý chi phí đầu tư xây dựng.

Giá vật liệu xây dựng có biến động

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Hồng Minh cho biết, từ cuối quý 4/2020 đến quý 1/2022, giá nguyên, nhiên liệu, vật liệu xây dựng có xu hướng biến động tăng. Trong đó có thép, xi măng, nhựa đường, xăng, dầu, cát, đất đắp.

Từ tháng 4/2022 trở lại đây, giá nhiên liệu và một số vật liệu xây dựng chủ yếu bắt đầu giảm, trong đó giá thép giảm mạnh nhất, hiện ở mức 15.000 - 16.000 đồng/kg, tương đương với giá thép quý 2/2021.

Theo Thứ trưởng Minh, so với mặt bằng giá quý 4/2020, tại thời điểm tháng 7/2022, giá nhiên liệu và giá một số vật liệu chủ yếu vẫn cao như: giá thép xây dựng cao hơn khoảng 25%; giá xi măng cao hơn khoảng 15 - 20%; giá nhựa đường cao hơn khoảng 40%; dầu diesel cao hơn gần 100%.

"Số liệu các địa phương công bố cho thấy, chỉ số giá xây dựng quý 1/2022 tăng trung bình khoảng 10% so với thời điểm chưa có biến động năm 2020. Trong đó, chỉ số giá xây dựng một số công trình (công nghiệp, giao thông, hạ tầng kỹ thuật) tại một số địa phương tăng từ 15 - 20%", Thứ trưởng Minh nêu vấn đề.

Riêng đối với dự án giao thông, Thứ trưởng Minh cho hay, hầu hết các công trình thi công sau năm 2020, trong đó có cao tốc Bắc - Nam phía Đông đều chọn phương án ký hợp đồng theo nguyên tắc điều chỉnh đơn giá.

Thời gian qua, việc thực hiện loại hợp đồng này đã gặp phải một số khó khăn khi giá vật tư, vật liệu ở nhiều địa phương công bố dùng để điều chỉnh giá hợp đồng chậm.

Một số giá, chỉ số giá xây dựng công bố không sát với diễn biến giá trên thị trường, danh mục vật liệu xây dựng công bố không đầy đủ ảnh hưởng đến việc thanh toán.

Bộ Xây dựng cũng cho rằng, khó khăn trong thực hiện hợp đồng điều chỉnh theo đơn giá hiện nay do các bên không lường hết rủi ro về trượt giá và tình trạng thiếu nguồn cung đối với một số loại vật liệu chủ yếu như: đất đắp, cát, đá…, nhất là các dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 1 nên phạm vi điều chỉnh giá trong một số hợp đồng bị giới hạn.

Giá vật liệu tác động tới các dự án giao thông.Đề xuất nhiều giải pháp

Đề cập đến giải pháp tháo gỡ khó khăn do "bão giá" vật liệu, Thứ trưởng Minh nêu rõ, theo quy định hiện hành, các hợp đồng đã ký trọn gói, đơn giá cố định, theo quy định hiện hành chỉ được điều chỉnh trong trường hợp "bất khả kháng" hoặc "hoàn cảnh thay đổi".

Tuy nhiên, các tiêu chí về bất khả kháng và hoàn cảnh thay đổi tại văn bản quy phạm pháp luật lại không định lượng, quy định cụ thể "biến động giá vật liệu xây dựng" là trường hợp bất khả kháng hay hoàn cảnh thay đổi.

"Nếu đề nghị sửa đổi, cụ thể hóa các quy định trên tại các Luật có liên quan, thời gian sẽ kéo dài đến năm 2023 - 2024. Giải pháp này không còn phù hợp với giai đoạn hiện nay", Bộ Xây dựng phân tích và cho biết đang phối hợp cùng các Bộ, ngành, địa phương tổng hợp số liệu thực hiện của các hợp đồng để báo cáo Chính phủ.

Đối với hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh, Bộ Xây dựng đề nghị Chính phủ giao UBND các tỉnh, thành phố chủ động tổ chức kiểm tra, rà soát, đánh giá tổng thể việc công bố giá, chỉ số giá vật liệu xây dựng trên địa bàn quản lý từ năm 2021 trở lại đây.

Trường hợp giá, chỉ số giá đã công bố theo quý chưa phản ánh đúng tiến độ biến động giá vật liệu xây dựng trên thị trường, các địa phương bổ sung việc công bố, tăng tần suất sớm hơn (theo tháng) theo quy định, đảm bảo việc công bố sát giá thị trường, công bằng, minh bạch.

Chính phủ giao các Bộ Xây dựng; Tư pháp; GTVT; Tài Chính; Kế hoạch - Đầu tư căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao, thực hiện giám sát, đánh giá kết quả thực hiện của các địa phương, kịp thời tham mưu các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc (nếu có).

Giao cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định đầu tư chỉ đạo chủ đầu tư các dự án báo cáo cá khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân; Xác định rõ trách nhiệm các bên và cơ sở pháp lý về việc điều chỉnh hợp đồng (kể cả hợp đồng BOT), đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn trên cơ sở chủ động xử lý những vấn đề thuộc thẩm quyền; Xác định mức độ ảnh hưởng đến tổng mức đầu tư đã phê duyệt, cân đối các nguồn vốn báo cáo Bộ Kế hoạch - Đầu tư, Bộ GTVT, Bộ Xây dựng để tổng hợp, báo cáo Chính phủ.