Bộ trưởng Tài chính giải trình 'lỗ hổng' trong kiểm toán doanh nghiệp

Liên quan đến những sai phạm "bỏ lọt" bất thường tại doanh nghiệp của kiểm toán độc lập, Bộ Tài chính khẳng định sẽ tiếp tục siết chặt các hoạt động của các công ty kiểm toán, kiểm tra lại những bộ hồ sơ xem thử có sai phạm thì sẽ xử phạt và xử lý nghiêm.

Nêu vấn đề chất vấn tại phiên họp, đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp cho biết, theo Báo cáo, cả nước hiện có 200 doanh nghiệp kiểm toán độc lập.

Thời gian qua, các doanh nghiệp đã thực hiện kiểm toán tốt, tuy nhiên cũng có những doanh nghiệp đã bỏ qua sai sót đối với đối tượng kiểm toán vì lợi ích riêng của kiểm toán viên dẫn đến thất thoát ngân sách Nhà nước, bao che sai phạm, tiêu cực. Như vụ án SCB đã có tới 3 công ty kiểm toán tầm cỡ sai phạm.

Do vậy, đại biểu đề nghị bộ trưởng Bộ Tài chính làm rõ giải pháp gì để phòng ngừa, răn đe tiêu cực trong kiểm toán tư nhân?

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, vừa qua có hiện tượng sai phạm trong kiểm toán độc lập ở một số các vụ án hình sự. Theo Bộ trưởng, điều này liên quan đến nhiều yếu tố, bao gồm: năng lực của cán bộ kiểm toán ở các công ty kiểm toán, tinh thần trách nhiệm của những cán bộ làm công tác kiểm toán trực tiếp, không loại trừ trường hợp cấu kết cố tình vi phạm pháp luật để làm sai.

Về công tác kiểm toán Bộ Tài chính đã thực hiện các chỉ đạo của Đảng, siết chặt từ khâu đào tạo, thi cấp chứng nhận kiểm toán viên, đặt ra các điều kiện theo đúng quy định của pháp luật, được tổ chức thi, đào tạo một cách nghiêm túc.

"Thường kiểm toán viên chưa năm nào thi đậu vượt trên 30%. Năm cao nhất chỉ đậu 30%. Những chuẩn mực kiểm toán, phương pháp kiểm toán Bộ Tài chính đã chỉ đạo ban hành. Tuy nhiên trong thời gian tới chúng tôi sẽ tiếp tục siết chặt các hoạt động của các công ty kiểm toán, kiểm tra lại những bộ hồ sơ xem thử có sai phạm thì sẽ xử phạt và xử lý nghiêm", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cũng theo Bộ trưởng, hiện cả nước có 221 công ty kiểm toán và có khoảng 2.363 kiểm toán viên. So với tỷ lệ của các quốc gia là bé, nhỏ nhưng chú trọng về chất lượng. Bộ sẽ tiếp tục chú trọng nâng cao đào tạo đạo đức nghề nghiệp, văn hóa, trình độ để thực hiện tốt nghề nghiệp.

Phát biểu tranh luận tại phiên họp, đại biểu Tạ Văn Hạ - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam cho biết, thời gian qua cho thấy, các công ty thẩm định giá không những có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế mà trong các vụ án sai phạm vừa qua, vai trò của công ty thẩm định giá cũng rất quan trọng, có trách nhiệm, hoặc thậm chí là tiếp tay trong việc dìm giá hoặc nâng giá.

Theo đại biểu, có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân quan trọng là thời gian qua gia tăng quá nóng các doanh nghiệp thẩm định giá, vì vậy dẫn đến việc tiếp tay và sai phạm. Tuy nhiên, sau khi xử lý sai phạm dẫn đến việc không dám làm nên gây khó khăn trong hoạt động của nền kinh tế.

Do đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết trách nhiệm của Bộ đến đâu trong vấn đề này, đồng thời cho biết giải pháp khắc phục được những hạn chế trên trong thời gian tới?

Trả lời chất vấn đại biểu, Bộ trưởng Tài chính cho biết, cả nước chỉ có mấy trăm công ty về thẩm định giá, hơn nữa Bộ Tài chính cũng quản lý rất chặt chẽ quy trình thi chứng chỉ đối với thẩm định viên; những sai phạm trong thời gian qua chủ yếu do thẩm định viên cố tình làm sai.

Bộ trưởng lấy ví dụ như về vụ ngân hàng SCB, giai đoạn 2012-2022, 3 công ty kiểm toán hàng đầu là Ernst & Young Việt Nam, Deloitte Việt Nam, KPMG Việt Nam đã thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính của SCB. Đây đều là những đơn vị kiểm toán hàng đầu Big4, tuy nhiên, không phát hiện ra dấu hiệu bất thường tại ngân hàng này. Rõ ràng ở đây do kiểm toán viên, thẩm định viên chứ không phải do công tác quản lý.

"Bên cạnh đó, chúng ta cũng phải thừa nhận một số văn bản vẫn còn lỗ hổng để cán bộ thẩm định giá lợi dụng", Bộ trưởng nhấn mạnh và lấy ví dụ về giá đất áp dụng theo phương pháp thặng dư thì bất cứ ai quay trở lại kiểm tra đều sai hết. Bởi tài sản hình thành trong tương lai phải trải qua nhiều bước như lập, phê duyệt thiết kế, lập dự toán nhưng đến khi cơ quan kiểm toán, kiểm tra thì đều chưa đúng quy định.

Do vậy, nguyên nhân một phần do quy định của pháp luật, nhưng cũng có một phần nguyên nhân từ cán bộ cố tình làm sai. Nếu làm sai thì cần xử lý kỷ luật hoặc xử lý hình sự.