Bỏ tiền tỷ 'thắp sáng’ kinh tế đêm

Để “đánh thức” kinh tế đêm trong giai đoạn sau đại dịch COVID-19, nhiều địa phương có những động thái mới, như Quảng Trị đã đưa ra đề án với tổng số vốn hơn 14.700 tỷ đồng… Tuy nhiên, phát triển kinh tế đêm không có “mẫu số” chung cho tất cả địa phương, cũng như chưa hẳn đầu tư nhiều tiền là thành công, quan trọng là cần giải pháp hiệu quả.

Mới đây, Quảng Trị công bố dự thảo Đề án Phát triển kinh tế ban đêm của địa phương này giai đoạn 2023-2025, tầm nhìn đến năm 2030 với tổng kinh phí khoảng 14.796 tỷ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước và nguồn xã hội hóa. Trong đó, ngân sách nhà nước khoảng 101,4 tỷ đồng; vốn xã hội hóa khoảng 14.694,6 tỷ đồng.

Nhiều địa phương khởi động

Theo đánh giá tình hình, một số mô hình về kinh tế ban đêm trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã được hình thành trong thời gian qua. Nhưng hầu hết chỉ phục vụ nhu cầu mua sắm, ẩm thực và đóng cửa trước 22 – 23 giờ. Kinh tế đêm chưa được đầu tư bài bản và đồng bộ, chợ đêm, phố đi bộ hoạt động không thường xuyên và chưa tạo ra sản phẩm đủ sức hấp dẫn khách du lịch.

Sở VH-TT&DL Quảng Trị cũng thí điểm tour du lịch về đêm tại Thành cổ Quảng Trị, di tích đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải... nhưng chưa hấp dẫn du khách. Các mô hình kinh tế đêm quy mô còn nhỏ, tự phát, tập trung vào dịch vụ thể thao, vui chơi giải trí, ăn uống, làm đẹp, hầu như chưa tạo được dấu ấn.

Theo đó, Đề án Phát triển kinh tế ban đêm tỉnh của Quảng Trị hướng đến khai thác lợi thế của Quảng Trị, hình thành các sản phẩm độc đáo, khác biệt vào ban đêm, nâng cao chất lượng ngành du lịch, thu hút khách đến tham quan và lưu trú dài ngày.

Cùng với Quảng Trị, nhiều thành phố lớn trên cả nước như Hà Nội, TP.HCM cũng đang rục rịch khởi động phát triển kinh tế đêm, trong đó sản phẩm gắn mật thiết với ngành du lịch. Hiện nay, ở cấp Quốc gia đã có Quyết định của Thủ tướng về đề án kinh tế đêm gắn với ngành du lịch. Vừa qua, Bộ VH-TT&DL đã ban hành đề án, đưa ra một số mô hình phát triển du lịch đêm

Theo đó, Hà Nội cũng đang xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, trong đó chú trọng vào xây dựng không gian cho hoạt động du lịch về đêm. Ông Trần Trung Hiếu, Phó Giám đốc Sở Du lịch TP Hà Nội cho biết: “Chúng tôi đang hướng đến xây dựng quy mô khu vực kinh tế đêm gắn với các sản phẩm sáng tạo, tăng hiệu quả cho du khách. Chẳng hạn, tour đạp xe về đêm qua một số điểm di tích lịch sử, hay trước đây xe buýt 2 tầng chỉ chạy ban ngày thì giờ sẽ chạy ban đêm…

Song ông Hiếu cũng nhìn nhận, sản phẩm du lịch đêm sau 12 giờ ở Hà Nội còn rất ít. Trước COVID-19, Hà Nội cũng đã đặt vấn đề này nhưng do ảnh hưởng của đại dịch nên việc phát triển du lịch đêm bị gián đoạn, vì vậy giờ là thời điểm khởi động, tính giải pháp căn cơ hơn về phát triển kinh tế đêm. “Phát triển kinh tế đêm có ý nghĩa cực kỳ quan trọng với ngành du lịch nhưng cũng cần đảm bảo an ninh trật tự ở địa bàn”, vị này nói.

Theo CEO Wondertour Lê Công Năng, không phải ngẫu nhiên mà thống kê cho thấy mức chi tiêu của khách du lịch tại Việt Nam khá thấp so với các nền du lịch phát triển. Khách quốc tế chi tiêu trung bình tại Việt Nam khoảng 1.000 USD (hơn 24,8 triệu đồng). Trong khi đó, con số Thái Lan là 1.600 USD (39,7 triệu đồng), Nhật Bản và Tây Ban Nha khoảng 1.300 USD (32,2 triệu đồng), còn Anh xấp xỉ 1.800 USD (44,7 triệu đồng) và Mỹ là 3.400 USD (84,4 triệu đồng).

Giải bài toán 'con gà – quả trứng'

CEO Lê Công Năng nhìn nhận, dù đều là trung tâm văn hóa, kinh tế, chính trị nhưng ở Thủ đô Bangkok - Thái Lan, các dịch vụ, sản phẩm du lịch về khuya sôi động và khác biệt hơn Hà Nội. Cụ thể, vào ban ngày, du lịch Bangkok phần lớn là các điểm tham quan về văn hóa như cung điện, chùa chiền, bảo tàng, khu vui chơi giải trí,... còn ban đêm trở thành một thành phố không ngủ. Khách quốc tế đến đây có thể xả láng tiêu tiền với các hoạt động như du thuyền ăn tối trên sông Chao Phraya, cuốn mình trong các show diễn nghệ thuật đậm chất sử thi như Siam Niramit Show hoặc Calypso Cabaret Bangkok, Muay Thái hay đầy tính giải trí như Nanta Show; mua sắm và ăn đêm đến 0 giờ, thậm chí 2 giờ sáng tại các chợ đêm sầm uất,...

Một số mô hình về “thành phố không ngủ” thành công trên thế giới cũng được ông Năng chỉ ra có thể kể đến New York, Las Vegas của Mỹ, Tokyo của Nhật Bản hay Hồng Kông của Trung Quốc. Tùy tiềm năng và sự phù hợp, các thành phố sẽ “không ngủ” theo cách khác nhau. Tuy nhiên điểm chung của các mô hình trên là hệ thống giao thông, đèn chiếu sáng, cửa hàng tiện lợi, bar, nhà hàng… sẽ được vận hành hết công suất, phục vụ khách du lịch đến bình minh.

Một thống kê cũng cho thấy, du lịch đêm là một phần quan trọng trong ngành du lịch của của nhiều nước. Năm 2019, du lịch đêm đã tạo ra khoảng 133,3 tỷ EUR (tương đương 157 tỷ USD), chiếm khoảng 20% tổng giá trị ngành du lịch và đóng góp 9,7% vào GDP của Pháp. Hay với Thái Lan, năm 2019, du lịch đêm đã tạo ra khoảng 1,9 nghìn tỷ Baht (tương đương 63 tỷ USD), chiếm khoảng 11% tổng giá trị ngành du lịch và đóng góp khoảng 2% vào GDP của Thái Lan.

Những con số chứng minh tác động rất lớn trong phát triển du lịch đêm. Theo các doanh nghiệp, tour đêm là phần quan trọng giúp tăng trải nghiệm và nguồn thu từ du lịch. Nếu như ban ngày, khách du lịch thông thường sẽ chi tiêu ấn định thông qua mua tour trọn gói thì buổi đêm sẽ là thời gian để khách du lịch thỏa sức chi tiêu. Khi đó, du lịch đêm sẽ đóng vai trò quan trọng, gián tiếp tạo nguồn thu cho nhiều ngành nghề khác.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, một thành phố du lịch rất cần sản phẩm về đêm, thực ra ban ngày khách chủ yếu tham quan, ban đêm họ chi tiêu nhiều hơn. "Ban ngày, du khách phản ánh dịch vụ du lịch của Việt Nam tốt nhưng buổi tối mọi hoạt động “ngủ đêm” nên họ cảm thấy hụt hẫng. Việt Nam phải nhanh chóng phát triển kinh tế đêm để phục vụ cho ngành du lịch, vì nhiều nước đã làm điều này từ rất lâu", một chuyên gia nhấn mạnh.

Quay trở lại Việt Nam, ông Năng cho rằng phát triển kinh tế đêm, chúng ta phải xem đây là dòng sản phẩm chủ lực trong du lịch để tập trung phát triển và khai thác bền vững. Nếu dòng tour đêm là sản phẩm chiến lược, thì các thành phố du lịch có “mong muốn” triển khai cũng cần xét lợi thế, điểm mạnh của địa phương để tạo sản phẩm du lịch phù hợp. Chắc chắn du lịch đêm tại Hà Nội, TP.HCM sẽ khác du lịch đêm tại Sapa, Đà Lạt và càng khác với Nha Trang, Đà Nẵng.

Ngoài yếu tố văn hóa, bài toán “con gà – quả trứng” cũng cần xem xét kỹ lưỡng. Chúng ta thường đóng dịch vụ trước 12 giờ đêm vì cho rằng không có khách, ngược lại khách lại không háo hức tham gia du lịch đêm vì trải nghiệm “lửng lơ” khi không còn gì chơi sau 12 giờ đêm. Bên cạnh đó, cần có chiến lược tổng thể từ các cơ quan quản lý, chính quyền địa phương để tổ chức, phối hợp, hỗ trợ các doanh nghiệp.