Bộ Công an chỉ ra bốn 'lỗ hổng’ trong đầu tư cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi

Tuyến cao tốc ngàn tỉ Đà Nẵng - Quảng Ngãi dài 139,2 km vừa hoàn thành đã vá chằng, vá đụp, có tới 291 vị trí hư hỏng, ổ gà, ổ voi phải sửa chữa khắc phục trong thời gian qua, diện tích mặt đường cao tốc hư hỏng khoảng 1.663m2.

Mặt đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi được đưa vào sử dụng chưa tới 2 năm đã như một chiếc áo rách với hàng trăm miếng vá víu. Đó là hệ quả của việc mất kiểm soát chất lượng dự án, để nhà thầu thi công "băm nát" các gói thầu trước khi thuê lại thầu phụ trong nước kém chất lượng làm dự án.

Cao tốc vá víu

Báo cáo kết quả điều tra vụ án vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại Tổng công ty Phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) vừa được Bộ Công an gửi tới Thủ tướng đã chỉ ra 4 ‘lỗ hổng’ trong đầu tư xây dựng cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi dẫn tới dự án vừa khai thác đã hư hỏng.

Kết quả điều tra của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an xác định quá trình thi công cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, Tổng công ty VEC, nhà thầu thi công, tư vấn giám sát và các đơn vị liên quan đã không tuân thủ các quy định của pháp luật về xây dựng công trình, không bảo đảm tiêu chuẩn, yêu cầu thiết kế dự án được duyệt, dẫn đến công trình hư hỏng khi vận hành khai thác.

Đến nay, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố hình sự 19 người liên quan tại VEC, Ban quản lý dự án, nhà thầu thi công về tội vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng.

Đánh giá của Phân viện Khoa học công nghệ Giao thông vận tải phía Nam cũng cho thấy chất lượng xây dựng 65 km đường cao tốc, đoạn TP Đà Nẵng - TP Tam Kỳ (Quảng Nam) mặt đường không bảo đảm đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, yêu cầu thiết kế dự án nên khi gặp thời tiết nóng nắng kéo dài, mưa nắng đột ngột, kết hợp tác động của tải trọng, lưu lượng xe trên tuyến dễ bị hư hỏng.

Về những ‘lỗ hổng’ trong đầu tư cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, theo kết luận của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, liên danh nhà thầu tư vấn thiết kế kỹ thuật Nippon Koei - Nippon Engineering Consultant - Thai Engineering Consultant không tham gia vào quá trình điều chỉnh thiết kế dự án.

Tổng công ty VEC ký hợp đồng thuê liên danh tư vấn giám sát OC-KEI-SMEC (Nhật Bản) giám sát thi công đoạn cao tốc Đà Nẵng - Tam Kỳ (Quảng Nam), và CDM Smith (Mỹ) giám sát thi công đoạn Tam Kỳ - Quảng Ngãi, nhưng trên công trường chỉ có một số ít là kỹ sư nước ngoài, phần lớn là các kỹ sư người Việt yếu năng lực, thiếu kinh nghiệm giám sát dự án.

Các đơn vị tư vấn giám sát không có công cụ để kiểm tra chất lượng, thí nghiệm độc lập mà phụ thuộc vào nhà thầu thi công, vì vậy, tư vấn giám sát không phát huy được tính độc lập, tự chủ về chuyên môn, không giám sát được chất lượng công trình nhưng vẫn ký xác nhận chất lượng công trình.

Mất kiểm soát chất lượng cao tốc

‘Lỗ hổng’ lớn nhất trong thi công cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi được chỉ ra là các nhà thầu nước ngoài có năng lực như: Công ty OHL (Tây Ban Nha) thi công gói thầu số 7; Tập đoàn Lotte (Hàn Quốc) thi công gói thầu A1 và A4; liên danh Tập đoàn Sơn Đông - Giang Tô (Trung Quốc) thi công gói thầu A2, A3; Tập đoàn Posco (Hàn Quốc) thi công gói thầu A5, sau khi trúng thầu không trực tiếp thi công mà đi thuê rất nhiều thầu phụ Việt Nam làm các hạng mục chính, quan trọng của dự án.

Tại gói thầu A3 do liên danh Tập đoàn Sơn Đông - Giang Tô trúng thầu, liên danh này đã chia nhỏ gói thầu A3 cho nhiều thầu phụ trong nước làm. Chỉ một đoạn ngắn từ km101+800 đến Km102+400 (dài 0,4km) của gói thầu A3 cũng được giao tới 4 nhà thầu thực hiện.

Việc liên danh Tập đoàn Sơn Đông - Giang Tô ‘băm nát’ gói thầu nhưng không có cơ chế kiểm tra, giám sát, đánh giá năng lực thầu phụ, thầu thứ cấp, dẫn đến mất khả năng kiểm soát chất lượng công trình xây dựng. Liên danh nhà thầu Trung Quốc này cũng tự giải thể khi dự án còn nhiều công đoạn chưa thực hiện, công trình chưa được bàn giao.

Bên cạnh đó, dù cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi được thông tuyến từ tháng 9-2018 nhưng còn nhiều hạng mục chưa hoàn thành. Trong đó có 58 đường gom, đường ngang dân sinh, đường mượn của dân để thi công công trình, đường 24B kết nối với nút giao Bắc Quảng Ngãi chưa được thi công hoàn trả cho địa phương. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng tới kết nối giao thông, đến đi lại, sinh hoạt của người dân, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.

Từ các ‘lỗ hổng’ quản lý chất lượng công trình trên, Bộ Công an kiến nghị Thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông vận tải khẩn trương rà soát lại các văn bản pháp luật có liên quan trong tất cả các khâu đấu thầu, thi công, giám sát, thanh quyết toán để khắc phục bất cập.

Đặc biệt trong đấu thầu phải khắc phục triệt để tình trạng chia nhỏ, ‘băm nát’ gói thầu, giao nhiều nhà thầu phụ, thầu thứ cấp không đủ năng lực làm dự án, dẫn đến mất kiểm soát chất lượng.

Cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi do VEC làm chủ đầu tư, chiều dài toàn tuyến 139,2 km, tổng vốn đầu tư khoảng 34,5 ngàn tỉ đồng. Dự án đầu tư này sử dụng vốn vay ODA của JICA và WB, vốn đối ứng trong nước; quá trình thi công được chia thành 2 giai đoạn, tương ứng với 2 đoan tuyến của dự án.