Bộ Công an cảnh báo thủ đoạn môi giới, mua bán bộ phận cơ thể người

Thủ đoạn của tội phạm mua bán, chiếm đoạt mô, bộ phận cơ thể người là lập những nhóm kín trên mạng xã hội để tiếp cận người có nhu cầu và bộ phận được nhắm đến chủ yếu vẫn là thận.

Sáng 6-2, tại hội thảo khoa học về đăng ký và phòng, chống mua bán bộ phận cơ thể người, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết đến hết năm 2022 cả nước có hơn 63.500 người đăng ký hiến sau khi chết, chết não. Việt Nam hiện có 24 trung tâm ghép tạng. Từ năm 1992 đến nay, nước ta thực hiện gần 7.300 ca ghép mô, tạng với 8 loại bộ phận cơ thể. Trong đó, số người được ghép thận nhiều nhất với hơn 6.000 người, tiếp đó là ghép gan, tim, phổi, thận, tụy, ruột...

Bộ Y tế tổ chức “Hội thảo khoa học về đăng ký hiến và phòng, chống mua bán mô, bộ phận cơ thể người”

Tuy nhiên, qua hơn 15 năm thi hành, nhiều quy định của Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác hiện hành đã bộc lộ những bất cập, không còn phù hợp với thực tiễn, trong đó có quy định về đăng ký hiến và vấn đề phòng, chống mua bán mô, bộ phận cơ thể người. Điều này đã ảnh hưởng đến hoạt động hiến, ghép mô, bộ phận cơ thể người ở nước ta và việc thực hiện quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác của người dân.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến đề xuất và cần sửa đổi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác trong đó bổ sung hình thức đăng ký online hiến tặng mô tạng sau khi chết, chết não. Bổ sung hình thức đăng ký và cấp thẻ đăng ký hiến tặng mô tạng, tích hợp trên Bằng lái xe hoặc Căn cước công dân.

Để tăng nguồn hiến mô tạng từ nguồn chết não, nhiều ý kiến cũng đề xuất sửa Luật Hiến, lấy, ghép mô, tạng và hiến, lấy xác trong đó không giới hạn độ tuổi với người hiến chết não. Hiện Luật quy định chỉ những người trên 18 tuổi chết não được hiến tạng.

Trước tình trạng buôn bán tạng ở nước ta có xu hướng gia tăng và diễn biến ngày càng nghiêm trọng với nhiều hình thức tinh vi, Thượng tá Đinh Văn Trình, Phó trưởng phòng 5, Cục cảnh sát hình sự (Bộ Công an) cho biết các đối tượng hoạt động chủ yếu thông qua các hội, nhóm kín trên mạng hoặc qua giao dịch trực tiếp với những người có nhu cầu mua (ghép) mô.

Thủ đoạn hoạt động của các đối tượng là tiếp cận người có nhu cầu mua (ghép) bộ phận cơ thể tại các bệnh viện hoặc thông qua mạng xã hội tìm kiếm người mua, người bán (dưới hình thức cho, hiến tặng), ra giá và thu tiền của người bệnh với giá cao, hứa hẹn trả cho người bán giá thấp để trục lợi, hợp thức hóa băng việc làm giả các giấy tờ, tài liệu để đưa người mua, người bán vào các tin bệnh viện phẫu thuật ghép tạng.

"Nhiều đối tượng hoạt động phạm tội trước đây đã từng là nạn nhân của loại tội phạm này nên biết được nhu cầu và lợi nhuận cao nên đã câu kết, móc nối với các đối tượng khác hình thành đường dây hoạt động phạm tội" - ông Trình nói.

Các đối tượng chủ yếu nhắm đến những bộ phận cơ thể người như: thận, gan, võng mạc... trong đó, thận là phổ biến nhất với thủ đoạn: tập trung tại các bệnh viện trên địa bàn các thành phố lớn tiếp cận, làm quen với những người mắc bệnh thận, suy thận cần phải có thận để ghép.

"Nhiều người suy thận độ cao có nguy cơ tử vong, họ sẵn sàng trả tiền khoảng 700 triệu đồng đến 1 tỉ đồng tùy theo chi phí xét nghiệm và thỏa thuận với người bán. Nhiều đối tượng còn lập lên hội, nhóm mua bán thận, ghép thận trên các trang mạng xã hội để tập hợp những người có nhu cầu bán thận và tổ chức nuôi tại các khu nhà trọ, nhà thuê để chờ bán thận. Với mỗi trường hợp môi giới, tổ chức mua bán thành công, các đối tượng hưởng lợi từ 150 đến 250 triệu đồng"- ông Trình nêu.

Hầu hết đối tượng phạm tội (ảnh) đều là những người từng bán thận "chui". Ảnh: Di Lâm

Cũng theo ông Trình, những người có nhu cầu mua (ghép) bộ phận cơ thể người ở trong hoàn cảnh đặc biệt, nhiều trường hợp đấu tranh giành giật sự sống nên cố gắng tìm đủ mọi cách để làm theo hướng dẫn của đối tượng phạm tội, chấp nhận số tiền lớn miễn đạt được mục đích của mình, thậm chí hỗ trợ đối tượng che giấu hành vi phạm tội. Hiện nay, cả nước có khoảng 5.000 - 6.000 người suy thận mạn tính cần được ghép thận nhưng không có nguồn cung cấp cho nên số bệnh nhân này đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.

Đại diện Bộ Công an cũng đề xuất cần chủ động triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, nắm chắc tình hình, nhất là tại các địa bàn trọng điểm về mua bán bộ phận cơ thể người; rà soát, thống kê các đầu mối, đường dây nghi vấn hoạt động mua bán bộ phận cơ thể người. Phối hợp chặt chẽ với các bệnh viện lớn trên địa bàn các tỉnh, thành phố và các lực lượng chức năng trong công tác thanh, kiểm tra, trao đổi các thông tin về đường dây, các đầu mối nghi vấn, băng, ổ nhóm tội phạm mua bán bộ phận cơ thể người...