Bình thường mới

Đang yên đang lành, bỗng dưng COVID ập đến, cách ly toàn xã hội, hàng quán đóng cửa, máy bay ngưng chuyến, người người làm việc tại gia… Cả xã hội đảo lộn. 2 tuần, rồi 3 tuần, người ta lại mong COVID qua đi, để quay lại cuộc sống bình thường, như cũ.

Nhưng ra đường vẫn đeo khẩu trang, đi siêu thị vẫn rửa tay, đo nhiệt độ, trường học dần mở cửa nhưng dè dặt hơn… Nhiều hàng quá không mở cửa trở lại dù nền kinh tế đã mở cửa, nhiều doanh nghiệp đã không gọi công nhân đi làm trở lại vì đã kiệt sức, phá sản…

Những tiếng ho bình thường cúm mùa trước đây nay trở nên khác thường. Cho dù mọi thứ dần dà trở lại bình thường, thì những thói quen cũ trước đây dường như không còn nữa, thay vào đó là một thứ mới hơn - a new normal - bình thường mới.

Vậy bình thường mới là gì?

Cuộc khủng hoảng 2008 trôi qua được vài ba năm, các nhà kinh tế học nhận thấy một điều khác lạ. Trước 2008, tăng trưởng toàn cầu xấp xỉ 4% mỗi năm, nhưng rồi sau năm đó, tăng trưởng trở nên thấp đi, giảm hơn, mỗi năm chỉ chừng độ 2,5%-3%.

Thuật ngữ bình thường mới ra đời để chỉ tình trạng đó, và được nhắc tới dè dặt trong giới, ở các hội thảo, báo cáo… và có vẻ như không tạo được mấy ấn tượng, đại loại những bất thường diễn ra quá đều đặn thường xuyên sẽ trở thành những điều bình thường, và đó là bình thường mới.

Chỉ đến thời kỳ COVID, khi ông Nguyễn Thiện Nhân nhắc đến: Cần phải chuẩn bị cho trạng thái bình thường mới và thành trend thực sự khi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhắc lại.

Từ độ mươi năm nay, có một người thường miệt mài, kiên trì giới thiệu và nhắc lại cụm từ này, chính anh Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách công và Quản lý Fulight.

Hôm tháp tùng cô Meo Con đến trường Fulight, tôi lại nhắc đến khái niệm này, và được anh Tự Anh giải thích:

Bình thường mới hiện tại là sự tương phản giữa BC (Before Covid - trước covid) và AD (After Desease - sau dịch). Bình thường mới hậu COVID-19 tuy là sự tiếp nối của các xu thế toàn cầu hóa thoái trào mới xuất hiện, song được tăng tốc, đem lại thay đổi không chỉ về lượng mà cả về chất, về cấu trúc.

Thứ hai, công nghệ trở thành nền tảng quan trọng hàng đầu. Sau COVID, tự động hóa, robot hóa cùng các nền tảng trực tuyến chắc chắn sẽ được tăng cường. Tóm lại, công nghệ thông tin và công nghệ sinh học sẽ có những bứt phá, và tôi tin chúng sẽ trở thành thước đo mới, giúp phân biệt giữa các quốc gia. Đẳng cấp của các quốc gia sẽ được phân biệt theo trình độ công nghệ thông tin và sinh học chứ không phải theo thu nhập.

Thứ ba, thế giới hậu COVID sẽ thiếu niềm tin và thiếu sự hợp tác toàn cầu giữa các nước lớn, giữa lúc chúng ta cần sự hợp tác toàn cầu nhất, đặc biệt là trong các vấn đề về nghiên cứu vaccine, các biện pháp hỗ trợ kinh tế có tính cộng hưởng, bên cạnh các bài toán lâu dài về biến đổi khí hậu hay nguy cơ “chiến tranh lạnh mới”.