Biến thể mới của virus SARS-CoV-2 nguy hiểm như thế nào?

Các nhà khoa học đánh giá biến thể mới của virus SARS-CoV-2 tại Anh có khả năng lây nhiễm nhanh hơn tới 70%. Điều này khiến nhiều nước lo ngại vì sự nguy hiểm của nó.

Một biến thể của virus SARS-CoV-2 đang thu hút sự chú ý và gây hoang mang vì tốc độ lây nhiễm cao. Biến thể này được ghi nhận tại khu vực Đông Nam của nước Anh với hơn 1.000 trường hợp nhiễm bệnh, khiến xứ sở sương mù phải hủy bỏ kế hoạch nới lỏng lệnh giãn cách xã hội trong dịp Giáng sinh.

Trên thực tế, dù lo ngại về các biến thể virus mới nhưng giới khoa học không ngạc nhiên trước chuyện này. Giới chức Anh cũng nói biến thể virus họ phát hiện cũng đã được tìm thấy ở một số nước khác.

Trong quá trình đại dịch lây lan toàn cầu, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận tới hàng ngàn sự thay đổi, chỉnh sửa trong vật chất di truyền của SARS-CoV-2, virus gây đại dịch COVID-19. Một số biến thể virus trở nên phổ biến hơn các loại khác trong cộng đồng đơn giản vì chúng... "may mắn" hơn chứ không phải vì đã có những thay đổi khiến nó trở nên mạnh mẽ hay nguy hiểm hơn.

Tuy nhiên, căn cứ vào thực tế tỉ lệ miễn dịch cộng đồng gia tăng và việc tiêm phòng vaccine COVID-19 được triển khai đến nhiều người hơn, giới khoa học tin rằng virus cũng sẽ có thêm những biến thể để lẩn trốn hoặc kháng lại phản ứng miễn dịch.

"Đó là sự cảnh báo thực sự rằng chúng ta cần chú ý nhiều hơn nữa", ông Jesse Bloom, nhà sinh học tiến hóa tại Trung tâm nghiên cứu ung thư Fred Hutchinson ở thành phố Seattle, bang Washington (Mỹ), chia sẻ quan điểm với báo New York Times.

"Chắc chắn những biến thể này sẽ lây lan và cộng đồng khoa học cần theo dõi chúng để định rõ những loại nào thực sự gây ảnh hưởng", ông nói tiếp.

Chủng virus biến thể mới được tìm thấy ở Anh có khoảng 20 đột biến, trong đó có nhiều đột biến tác động tới cách thức virus xâm nhập tế bào người và lây bệnh. Những đột biến này cũng có thể cho phép biến thể virus mới nhân bản và truyền bệnh dễ hơn theo như phân tích của chuyên gia bệnh nhiễm Muge Cevik tại ĐH St. Andrews ở Scotland, nhà cố vấn khoa học cho Chính phủ Anh.

Tuy nhiên, bà Muge Cevik lưu ý rằng việc các quan chức Anh ước tính về khả năng lây nhiễm của biến thể mới cao hơn các chủng cũ tới 70% là dựa trên mô hình nghiên cứu chứ chưa phải là kết quả thực nghiệm.

"Nhìn chung tôi nghĩ chúng ta cần có thêm một chút dữ liệu thực nghiệm. Chúng ta không thể loại bỏ hoàn toàn thực tế là một số dữ liệu về sự lây nhiễm có thể liên quan tới hành vi con người", bà Muge Cevik nói.

Trên thực tế, các nhà khoa học tại Nam Phi cũng đã lưu ý hành vi con người đã là nguyên nhân làm gia tăng đại dịch chứ không nhất thiết là những đột biến mới của virus.

Thông báo của chính quyền Anh về biến thể mới của SARS-CoV-2 đã làm xuất hiện những lo lắng nhất định trong dư luận về nguy cơ kháng vaccine của chúng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kêu gọi cộng đồng nên bình tĩnh và thận trọng vì phải mất nhiều năm chứ không phải nhiều tháng để virus tiến hóa tới mức có thể vô hiệu hóa các vaccine COVID-19 của Pfizer/BioNTech chỉ vừa mới được đưa vào sử dụng.

"Không nên lo lắng về việc sẽ có một biến thể thảm họa tới mức đột ngột khiến mọi khả năng miễn dịch và kháng thể với virus trở nên vô dụng. Đó sẽ là một quá trình diễn ra trong khoảng thời gian nhiều năm và đòi hỏi sự tích tụ của nhiều đột biến gen ở virus. Nó không phải kiểu như bật/tắt công tắc", tiến sĩ Jesse Bloom nói.

Nhiều nghiên cứu gần đây cũng đã chỉ ra virus corona có thể tiến hóa để tránh bị các kháng thể phát hiện, nhưng may mắn là cho tới lúc này toàn bộ hệ miễn dịch của con người vẫn là lá chắn mạnh mẽ hơn và có thể khắc chế được SARS-CoV-2.

"Bất kể virus xoắn vặn hay đan kết kiểu gì, nó cũng không dễ gì có thể tìm ra một kiểu đột biến gen có thể chống lại tất cả những đặc trưng kháng thể khác nhau này, chưa nói tới những nhánh khác của phản ứng miễn dịch trong cơ thể", nhà virus học Kartik Chandran tại Trường y khoa Albert Einstein ở New York (Mỹ) nói. Do đó, có thể nói ngắn gọn là bất kể virus có thể có nhiều biến thể khác nhau, nhưng nó vẫn rất khó thoát khỏi lớp lá chắn phòng vệ của cơ thể con người.