Bị 'tố' can thiệp tờ khai, Hải quan đề nghị Chính phủ vào cuộc điều tra

Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã gửi đơn cầu cứu Thủ tướng, nêu ra nhiều bất cập trong khai báo hải quan để XK 400.000 tấn gạo.

Trả lời về việc có hay không sự can thiệp của công chức Hải quan trong việc này,Tổng cục Hải quan kiến nghị Thủ tướng giao cơ quan chức năng điều tra, xác minh có hay không dấu hiệu trục lợi từ chính sách quản lý hạn ngạch XK gạo để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật

Nhiều DN không thể mở tờ khai vì quá hạn ngạch

Theo cập nhật trên website của Tổng cục Hải quan, đến cuối ngày 17/4, có 6.810 tấn gạo được xuất khẩu (XK) trong hạn ngạch 400.000 tấn tháng 4.

Trả lời thắc mắc về việc mở tờ khai XK gạo lúc 0 giờ ngày 12/4, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan (TCHQ) Nguyễn Văn Cẩn, cho biết quyết định 1106 của Bộ Công thương (QĐ 1106) có hiệu lực kể từ 0h ngày 11/4 nhưng đến đến 9h30 ngày này, TCHQ mới nhận được bản chụp do Bộ Công Thương gửi qua thư điện tử. Ngày 13/4, Tổng cục Hải quan mới nhận được bản chính thức.

Theo ông Cẩn, căn cứ nguyên tắc quản lý hạn ngạch quy định tại Điều 2 QĐ 1106, TCHQ tiến hành thiết lập các chỉ tiêu thông tin trên Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan (VNACCS) để tự động theo dõi trừ lùi số lượng gạo XK trong hạn ngạch được phép và áp dụng từ 0 giờ ngày 12/4.

Khi được hỏi tại sao mất một ngày để cài đặt như vậy nhưng TCHQ không thông báo cho cộng đồng DN được biết để chuẩn bị, ông Cẩn cho rằng trong QĐ 1106 của Bộ Công thương không yêu cầu việc này.

Hơn nữa, theo ông Cẩn, từ trước tới nay, tất cả hàng hóa đều khai báo tự động, mọi lúc mọi nơi, không phải thông báo gì cả. “Tất cả các chương trình công nghệ thông tin, khai báo điện tử đều chạy từ 0 giờ của ngày có hiệu lực pháp luật. Việc này được quy định rõ trong các Thông tư số 51, 38, 39 của Bộ Tài chính về quản lý rủi ro trong hoạt động nghiệp vụ Hải quan”, vị lãnh đạo cho hay.

Theo phân tích của Tổng cục Hải quan, trong thời gian từ 0h - 6h15 ngày 12/4 có 38 DN đăng ký 519 tờ khai XK, với số lượng gạo đạt 399.989,43 tấn. Trong đó, có 1 DN đăng ký 102 tờ khai, với 96.234 tấn. Hạn ngạch XK gạo tổng cộng lúc này chỉ còn 10,57 tấn, vì vậy, các DN tiếp tục đăng ký tờ khai XK với số lượng lớn hơn 10,57 tấn sẽ không được hệ thống tiếp nhận.

Lý giải về việc tại sao 1 DN có thể đăng ký được 102 tờ khai với sản lượng lên tới 96.234 tấn chỉ trong vòng mấy tiếng đồng hồ, ông Cẩn cho rằng do họ chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, chủ động và gặp lúc đường truyền tốt thì hệ thống VNACCS sẽ tự động chấp nhận tờ khai.

“Sau thời điểm 6h15 ngày 12/4, có 2 DN (trong đó có 1 DN đã đăng ký tờ khai thời điểm trước đó) đăng ký 2 tờ khai với số lượng ít hơn 10,57 tấn thì được hệ thống tiếp nhận”, dữ liệu của Cục Công nghệ Thông tin và Thống kê Hải quan.

Đáng chú ý, qua rà soát, Tổng cục Hải quan phát hiện trong số 39 DN đăng ký XK có 4 DN từ chối ký hợp đồng hoặc không đến ký hợp đồng bán gạo với Cục Dữ trữ nhà nước khu vực nhưng đã đăng ký XK.

Cụ thể, gồm có TCty lương thực Miền Bắc, Công ty CP XNK Thuận Minh, Công ty CP Mỹ Tường, Công ty TNHH Phát Tài. Tuy nhiên, theo lãnh đạo Tổng cục Hải quan, hiện chưa có chế tài buộc DN phải ký hợp đồng đối với lượng gạo đã trúng thầu khi đấu thầu lượng gạo dự trữ quốc gia mới được XK gạo.

Do đó, Tổng cục Hải quan kiến nghị Bộ Công Thương cần xem xét lại quy định quản lý XK gạo.

Kiến nghị điều tra: có hay không dấu hiệu trục lợi (?)

Trước đó, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) gửi đơn cầu cứu Thủ tướng, nêu ra nhiều bất cập trong khai báo hải quan để XK 400.000 tấn gạo.

Theo VFA, một số thương nhân đã gặp phải tình huống sau: các tờ khai đăng ký hải quan kể từ thời điểm 0h ngày 11/4 đã có sổ tờ khai và đã phân vào luồng đỏ, nhưng đến ngày 13/4, sau khi tải kiểm tra trên hệ thống hải quan cập nhật, lại thấy ngày đăng ký của các tờ khai này “tự động” bị lùi về thời điểm 10/4. VFA đã ghi nhận ít nhất 3 thương nhân như vậy và các thương nhân hiện vẫn chưa tìm được câu trả lời cho tình huống này.

VFA đề nghị hủy toàn bộ tờ khai đã được truyền của thương nhân tại hệ thống nếu phát hiện việc khai khống số lượng, khai khống số container và số seal, không xuất trình được hàng hóa khi kiểm hóa.

Trả lời về việc có hay không sự can thiệp của công chức Hải quan trong việc này, lãnh đạo Tổng cục Hải quan cho hay, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về việc tạm dừng XK gạo từ 24/3, các tờ khai Hải quan của những DN đăng ký mở từ ngày 24/3 cho tới trước 11/4 đều bị hủy bỏ.

Theo vị lãnh đạo này, sau khi có quyết định của Thủ tướng và Bộ Công thương cho phép XK trở lại gạo từ 10/4, hạn ngạch 400.000 tấn, hải quan phải cài đặt lại hệ thống theo hạn ngạch này. Do trong quyết định 1106 của Bộ Công thương cũng không nói rõ phải ưu tiên các DN đang khai dở tờ khai hoặc đang có gạo tồn đọng từ 24/3 đến nay nên Tổng cục Hải quan triển khai theo đúng chỉ đạo.

Trên cơ sở đó, theo ông Cẩn việc mở tờ khai chính thức được thực hiện từ 0h ngày 12/4, hệ thống tự động tiếp nhận, xử lý hồ sơ, trừ lùi vào hạn ngạch đến khi đủ thì dừng.

“Tổng cục Hải quan cũng kiến nghị Thủ tướng giao cơ quan chức năng điều tra, xác minh có hay không dấu hiệu trục lợi từ chính sách quản lý hạn ngạch XK gạo để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật”, ông Cẩn cho biết thêm.