Bị điều tra luận tội, Tổng thống Trump có thêm động lực để dừng thương chiến?

Vụ điều tra luận tội Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể tạo thêm cho ông động cơ để chấm dứt sớm cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Nói cách khác, đạt được thỏa thuận thương mại với Bắc Kinh sẽ giúp ông Trump tuyên bố một thắng lợi chính sách và chuyển hướng chú ý khỏi cuộc điều tra luận tội.

Phe Dân chủ ở Hạ viện Mỹ đang mở tiến hành cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump với cáo buộc ông xúi giục nước ngoài can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020. Cuộc điều tra dựa trên một đơn tố giác nặc danh cho rằng trong cuộc điện đàm ngày 25-7, ông Trump đã thúc giục tổng thống Ukraine điều tra ông Joe Biden, ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ đang tham gia cuộc chạy đua vào Nhà Trắng năm 2020.

Ông Trump và luật sư của ông tin rằng vào đầu năm 2016, ông Joe Biden, lúc đó là phó tổng thống Mỹ, đã gây sức ép buộc chính phủ Ukraine sa thải vị tổng công tố viên Ukraine được cho là đang điều tra các sai phạm ở một công ty sản xuất khí đốt của Ukraine, nơi mà Hunter Biden, con trai của Joe Biden, có chân trong hội đồng quản trị.

Trong bối cảnh như vậy, giới phân tích cho rằng cuộc chiến thương mại mà ông Trump phát động với Bắc Kinh có thể được giải quyết một phần nào đó trong những tháng tới.

“Cơn rối ren chính trị giờ đây có thể khuyến khích Tổng thống Trump chấp nhận một thỏa thuận thương mại không hoàn hảo với Trung Quốc. Rốt cục, ông ấy cần chứng minh rằng ông ấy là nhà đàm phán bậc thầy và đây là thời điểm hợp lý để ông ấy nâng mức tín nhiệm năng lực lên cao hơn”, Hussein Sayed, nhà phân tích ở Công ty môi giới ngoại hối FXTM, viết trong một báo cáo gần đây.

Tuy nhiên, cùng lúc đó, vụ điều tra luận tội có thể có thể đe dọa triển vọng của các vấn đề khác trong chương trình nghị sự thương mại của ông, bao gồm các nỗ lực vận động Quốc hội Mỹ thông qua Hiệp định tự do thương mại Bắc Mỹ sửa đổi giữa Mỹ với Canada và Mexico. Để các sửa đổi của hiệp định này được thông qua, ông Trump cần sự ủng hộ của các nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ đang nắm quyền kiểm soát Hạ viện Mỹ song mối quan hệ giữa đảng này và đảng Cộng hòa của ông Trump đang căng thẳng hơn bao giờ hết.

Tiến trình điều tra luận tội có thể kéo dài trong nhiều tháng, bòn rút hết thời gian và năng lượng mà các nghị sĩ vốn sẽ dành các công việc hàng ngày từ thảo luận, thỏa hiệp, soạn luật...

Thư ký báo chí Nhà Trắng, Stephanie Grisham, cho rằng cuộc điều tra của các hạ nghị sĩ phe Dân chủ “đã hủy hoại các cơ hội đạt được các tiến triển xây dựng luật vì người dân của đất nước này”.

Trái lại, một thỏa thuận thương mại với Trung Quốc không cần Quốc hội Mỹ tán thành.

Willy Lam, chuyên gia chính trị ở Đại học Trung văn Hương Cảng ở Hồng Kông, cho biết ngay cả trước khi phe Dân chủ mở cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump, các lãnh đạo Trung Quốc suy đoán rằng ông Trump có thể muốn đạt được thỏa thuận để tăng uy tín chính trị.

“Trung Quốc nghĩ rằng họ có một số ưu thế so với Mỹ và ông Trump có thể phải chuyển sang thái độ hòa hoãn hơn vì ông đang đối mặt với các rắc rối chính trị ở trong nước. Ông ấy cần một chiến thắng ở nước ngoài để nâng cao vị thế chính trị của mình”, Willy Lam nói.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng có thể muốn ít nhất là một thỏa thuận tạm thời để củng cố sức mạnh chính trị của ông ở trong nước khi Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đang hướng đến một cuộc họp quan trọng trong tháng 10 này.

“Ông Tập Cận Bình đang sốt sắng phải đạt được điều đó trên mặt trận thương mại Trung-Mỹ để chứng tỏ với các ủy viên của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc”, Lam nhận định.

Vẫn chưa rõ Bắc Kinh có thể sẳn sàng thỏa hiệp vấn đề nào nhưng ông Lam cho rằng có khả năng Trung Quốc sẽ cam kết tăng cường bảo vệ bản quyền tài sản sở hữu trí tuệ dù trước đây, nước này phản đối yêu cầu của Mỹ là phải đưa các cam kết này vào luật.

Giới phân tích cho rằng Trung Quốc có thể không muốn ký thỏa thỏa thuận thương mại lớn với Mỹ nếu nhận thấy ông Trump đang bị tổn thương chính trị.

Scott Kennedy, chuyên gia nghiên cứu Trung Quốc ở Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và chiến lược ở Washington, nói: “Họ (Trung Quốc) có thể muốn một thỏa thuận nhỏ nhưng họ không đủ tin tưởng Mỹ để đưa ra các nhượng bộ cần thiết cho một thỏa thuận lớn”.

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa John Cornyn nhận định vì những tính toán chính trị riêng, Tổng thống Trump có thể muốn đạt được một thỏa thuận thương mại tạm thời với Trung Quốc trong khi vẫn tiếp tục đàm phán các vấn đề gai góc khác. Điều này cho phép cả hai cùng tuyên bố chiến thắng và cũng sẽ tạo lợi thế cho ông Trump trước thềm cuộc bầu cử tổng thống năm 2020.

Wang Huiyao, người sáng lập Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa ở Bắc Kinh, cũng có quan điểm tương tự. Ông nói: “Ông Trump cần hoàn tất các thỏa thuận thương mại để chứng tỏ rằng ông đang đạt được mộ số tiến triển (nhờ phát động chiến tranh thương mại)”.