Bên trong thành phố chiến lược Ukraine vừa giành lại

Lyman, thành phố chiến lược ở miền đông Ukraine, trở thành đô thị hoang vắng, đổ nát sau khi lực lượng Nga rút lui sau nhiều ngày bị vây ép.

Bộ Quốc phòng Nga ngày 1/10 thông báo rút lực lượng khỏi Lyman, sau khi quân đội Ukraine tuyên bố tiến vào thành phố chiến lược tại tỉnh Donetsk ở miền đông.

Các phóng viên CNN tới Lyman chiều 2/10, ngay sau khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố thành phố hoàn toàn giải phóng. Họ nhận thấy các tuyến phố gần như hoang vắng, chỉ có vài thành viên đơn vị Dnipro-1 thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine đi tuần trên đường.

Trên đường phố không có dấu hiệu nào của binh sĩ Nga, ngoại trừ một số xe tăng bị phá hủy hoặc một số tù binh. Tiếng súng và tiếng pháo thỉnh thoảng vang lên, xé toạc bầu không khí im lặng. Một số người dân địa phương đạp xe tìm thức ăn, ngơ ngác với chuyển biến nhanh chóng của tình hình.

"Làm thế nào chúng tôi có thể sống thế này. Mỗi ngày tôi lại đội một chiếc mũ khác nhau", một người phụ nữ nói trong nước mắt, vờ lấy tay như đang bỏ một chiếc mũ trên đầu, ám chỉ tình trạng lực lượng Nga và Ukraine thay nhau kiểm soát thành phố.

Nga và phe ly khai kiểm soát Lyman, đầu mối giao thông đường sắt chủ chốt trong khu vực, từ cuối tháng 5. Giành lại Lyman được coi là thành công lớn nhất của Ukraine kể từ khi quân đội nước này phát động chiến dịch phản công ở Kharkov, đông bắc đất nước hồi tháng trước.

Giới chuyên gia phương Tây cho rằng kiểm soát Lyman đánh dấu thắng lợi quân sự đầu tiên của Kiev tại khu vực mà Moskva từng tuyên bố "sẽ bảo vệ bằng mọi giá" sau khi sáp nhập 4 tỉnh của Ukraine. Khi kiểm soát được Lyman, các cánh quân Ukraine có thể tiến xa hơn đến Kreminna và Severodonetsk, những thành phố Nga chiếm được từ hồi tháng 6.

Trước khi tiến vào Lyman, giới chức và quân đội Ukraine nhiều lần tuyên bố một lượng lớn binh sĩ Nga đang bị khép vòng vây tại đây. Tuy nhiên, phóng viên CNN cho hay có rất ít dấu hiệu cho thấy binh sĩ Nga bị vây chặt tại thành phố.

Người dân địa phương cho biết lực lượng Nga đã rời thành phố một cách có trật tự vào ngày 30/9, khi quân đội Ukraine tìm cách khép vòng vây.

"Họ lên xe tăng và rời đi", Tanya, cư dân sống ở Lyman, nói, trong lúc đạp xe trở về hầm trú bom. Cô đã phải trú nhiều đêm tại hầm này cùng 15 người khác.

Tuy nhiên, Sergiy Cherevatiy, phát ngôn viên quân đội Ukraine, phủ nhận việc quân đội Nga rút hoàn toàn khỏi Lyman từ hai ngày trước, cho biết đã có giao tranh trong khu vực vào ngày 1/10.

Theo ông, lực lượng Ukraine trên thực tế đã khép được vòng vây quanh Lyman, nhưng quân đội Nga đã sử dụng các đoàn xe để phá vây. Một số thoát được ra ngoài thành công, số khác bị lực lượng Ukraine phục kích và chặn đứng, Cherevatiy nói.

Quá trình quân đội Ukraine tái chiếm Lyman cũng diễn ra nhanh chóng. Roman, dân địa phương, đã sơn lại màu quốc kỳ Ukraine lên cổng đồn cảnh sát. Bên trong, các phòng được sắp xếp ngăn nắp, những khu vực hư hại được sang sửa lại.

"Tình hình lúc lực lượng Nga kiểm soát thành phố khá tệ, không có điện và nước", Roman nói khi ngồi trên bàn gần cờ của đảng Nước Nga Thống nhất bên trong tòa thị chính. Ông cho hay tòa nhà này đã được lực lượng Nga sử dụng để huy động dân địa phương tham gia trưng cầu dân ý sáp nhập Donetsk vào lãnh thổ Nga.

Bên ngoài, hạ tầng đường sắt quan trọng của Lyman bị hư hại nặng nề, khi nhà ga bị tốc mái và nhiều toa tàu bị phá hủy nằm trên đường ray. Nhiều tòa nhà trong thành phố cũng bị tàn phá, nhưng đường phố ở một số khu vực đã được dọn sạch ngày 2/10.

Quân đội Ukraine gần đây mở cuộc phản công tại khu vực đông bắc và tái kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ ở tỉnh Kharkov. Giới chuyên gia phương Tây cho rằng Ukraine đã giành lại khoảng 9.000 km2 lãnh thổ từ cuối tháng 8.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố chiến dịch quân sự ở Ukraine vẫn "được thực hiện theo kế hoạch", đồng thời phát lệnh động viên một phần hôm 21/9 nhằm huy động khoảng 300.000 quân nhân dự bị triển khai tới Ukraine.

Ông Putin hôm 30/9 ký văn kiện sáp nhập 4 tỉnh của Ukraine, chiếm khoảng 15% diện tích nước này. Quyết định của Tổng thống Nga vấp phải sự phản đối của Liên Hợp Quốc và nhiều nước, cho rằng hành động này đi ngược lại luật pháp quốc tế.