Bất thường về các quyết định VNPT Net chỉ định thầu cho nhà thầu Ericsson AB

Nhiều năm qua, Tổng Công ty Hạ tầng mạng - VNPT Net (thuộc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông -VNPT) đã chỉ định nhà thầu nước ngoài Ericsson AB trúng nhiều gói thầu với giá trị hàng trăm tỷ đồng. Điều này khiến dư luận hoài nghi, có sự “ưu ái” cho nhà thầu nước ngoài này hay không? Tại sao chủ đầu tư không áp dụng các hình thức đấu thầu công khai để tăng tính cạnh tranh trong hoạt động mua sắm hàng hoá của doanh nghiệp mình?

Ericsson AB trúng hàng loạt các gói thầu vượt hạn mức chỉ định thầu

Điển hình, năm 2016, VNPT Net tổ chức hình thức chỉ định thầu cho gói thầu “Thiết kế và cung cấp thiết bị hệ thống vô tuyến thuộc dự án phát triển mạng vô tuyến khu vực TP Hồ Chí Minh mạng Vinaphone 2016-2017”. Nhà thầu trúng thầu: Liên danh Ericsson AB và Công ty Cổ phần tư vấn chuyển giao công nghệ ITC (chỉ định thầu). Giá trúng: 88.567.054.000 VNĐ và 11.102.294,83 USD, được phê duyệt tại Quyết định 5294/QĐ-VNPTNet-KHĐT ngày 28/11/2016.

Tiếp đến năm 2017, gói thầu “Thiết kế và cung cấp thiết bị hệ thống vô tuyến thuộc dự án mở rộng TP Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận 2017”, liên danh Ericsson AB, Ericsson Việt Nam company limited và VTC Telecom được chỉ định thầu. Giá trúng: 143.312.281.842 VNĐ và 27.940.185,1 USD, tại Văn bản số 1011/QĐ-VNPTNet-KHĐT-PTM ngày 15/6/2017.

Một gói thầu khác là “Cung cấp thiết bị hệ thống vô tuyến thuộc dự án mua thiết bị xoá điểm đen khu vực TP Hồ Chí Minh và các tỉnh” VNPT Net tổ chức đấu thầu trong năm 2017, liên doanh Ericsson AB, Ericsson Việt Nam company limited cũng được chỉ định thầu. Giá trúng: 360.316.000 VNĐ và 332.838,10 USD, tại Văn bản số 2077/ QĐ-VNPTNet-KHĐT-PTM ngày 21/11/2017.

Cũng trong năm 2017, tại dự án “Thiết kế và cung cấp thiết bị hệ thống vô tuyến thuộc dự án mở rộng mạng Vinaphone 4 tỉnh Bến Tre, Trà Vinh, Tiền Giang, Vĩnh Long năm 2017”, áp dụng loại hình mua sắm trực tiếp, Ericsson AB cũng nằm trong danh sách lựa chọn cùng với liên danh Ericsson Việt Nam company limited và VTC telecom. Giá trúng thầu: 21.820.107.108 VNĐ và 4.475.124,10 USD, theo Quyết định phê duyệt 1431/QĐ-VNPTNet-KHĐT-PTM ngày 4/8/2017.

Vào năm 2018, sơ qua 3 gói thầu theo hình thức chỉ định thầu quốc tế, Ericsson AB đều được VNPT Net trao hợp đồng cung cấp hàng hoá. Trong đó 1 gói thầu thiết kế và cung cấp thiết bị hệ thống vô tuyến thuộc dự án mở rộng mạng vô tuyến khu vực thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh Nam bộ và Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Khánh Hoà mạng Vinaphone 2018”. Tại Văn bản số 675/QĐ- VNPTNet-KHĐT-PTM ngày 29/3/2018 ghi rõ: Nhà thầu trúng: liên doanh Ericsson AB, Ericsson Việt Nam company limited và VTC telecom (chỉ định thầu). Giá trúng: 158.688.575.808 VNĐ và 22.426.475,36 USD.

Ngoài ra 2 gói còn lại Ericsson AB được chỉ định cùng với liên danh công ty Ericsson Việt Nam. Đó là Gói “Thiết kế và cung cấp thiết bị hệ thống vô tuyến thuộc dự án trang bị thiết bị vô tuyến phục vụ phát triển nóng khu vực TP Hồ Chí Minh, các tỉnh Nam bộ và Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Khánh Hoà mạng Vinaphone 2018” phê duyệt tại Văn bản số 2464/ QĐ-VNPTNet-KHĐT -PTM ngày 22/11/2018. Giá trúng là 458.478.400 VNĐ và 917.744 USD và Gói “Cung cấp thiết bị hệ thống vô tuyến thuộc dự án trang bị thiết bị vô tuyến phục vụ phát triển nóng các tỉnh Nam Bộ và Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng mạng Vinaphone 2018, phê duyệt tại Văn bản số 2581/ QĐ- VNPTNet-KHĐT-PTM ngày 11/12/2018. Giá trúng: 1.241.280.000 VNĐ và 2.532.806 USD.

Ngay cả với những gói thầu mua sắm vật tư bổ sung, dự phòng (nằm trong dự toán mua sắm vật dự phòng cho hệ thống vô tuyến VNPT Net sử dụng thiết bị Ericsson) năm 2017 và 2018 cũng được VNPT Net chỉ định Ericsson AB là nhà cung cấp thông qua hình thức chỉ định thầu quốc tế. Tại hai gói thầu này, nhà thầu Ericsson AB trúng thầu với mức giá trúng thầu lần lượt 259.816,68 USD và 521.031,26 USD (căn cứ theo quyết định Quyết định số 1147/QĐ-VNPTnet-KHĐT ngày 08/05/2018 của Tổng giám đốc Tổng công ty Hạ tầng mạng phê duyệt và Quyết định số 489/QĐ-KTM-KHKT-NMC ngày 02/11/2018 của Giám đốc Ban Khai thác mạng phê duyệt).

Như vậy, chỉ tính trong 3 năm từ 2016 đến 2018, Ericsson AB liên tục trúng nhiều gói thầu quan trọng của VNPT Net theo hình thức chỉ định thầu quốc tế và 01 gói thầu mua sắm trực tiếp với tổng giá trị lên tới 414.448.028.000 VNĐ (trên 414 tỷ đồng) và 70.508.313,60 USD.

Trong khi đó, tại Điều 54 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu, gói thầu có giá trị trong hạn mức được áp dụng chỉ định thầu theo quy định tại Điểm e, Khoản 1, Điều 22 của Luật Đấu thầu bao gồm: Không quá 500 triệu đồng đối với gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, dịch vụ công; Không quá 1 tỷ đồng đối với gói thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp, hỗn hợp, mua thuốc, vật tư y tế, sản phẩm công; Không quá 100 triệu đồng đối với gói thầu thuộc dự toán mua sắm thường xuyên.

Câu hỏi đặt ra có sự ưu ái cho nhà thầu nước ngoài này hay không? Tại sao đa phần các dự án mua sắm hàng hoá có quy mô đầu tư rất lớn, không nằm trong hạn mức được chỉ định thầu lại được chủ đầu tư VNPT Net áp dụng hình thức lựa chọn đặc biệt này mà không tổ chức đấu thầu rộng rãi?

Có đi ngược chỉ thị về chỉ định thầu?

Chỉ thị số 47/CT-TTg năm 2017 về việc chấn chỉnh công tác đấu thầu trong các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước, quy định: tuyệt đối không cho phép chỉ định thầu đối với những gói thầu không đáp ứng điều kiện tại Điều 22 Luật Đấu thầu, đồng thời chủ động đề xuất các hình thức lựa chọn nhà thầu có tính cạnh tranh hơn đối với những gói thầu có thể chỉ định thầu nhưng áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu khác sẽ hiệu quả hơn.

Trong tháng 10 và 11/2018, VNPT Net phê duyệt 03 kế hoạch lựa chọn nhà thầu các gói thầu mua sắm thiết bị hệ thống vô tuyến. 03 gói thầu mua sắm trên đều thuộc các dự án phục vụ phát triển kinh doanh của VNPT nói chung và VNPT Net nói riêng.

Tuy nhiên, khi tổ chức đấu thầu 03 gói thầu trên, VNPT Net tiến hành chỉ định thầu 02 gói thầu và tổ chức đấu thầu rộng rãi quốc tế 01.

Các gói thầu được áp dụng chỉ định thầu gồm Gói thầu số 1 “Cung cấp thiết bị hệ thống vô tuyến thuộc Dự án trang bị thiết bị vô tuyến phục vụ phát triển nóng tại Quảng ninh, Đà Nẵng và các tỉnh Nam Bộ mạng Vinaphone năm 2018. Hình thức lựa chọn nhà thầu: Chỉ định thầu quốc tế và Gói thầu số 02 “Cung cấp thiết bị hệ thống vô tuyến” thuộc dự án “Trang bị thiết bị vô tuyến phục vụ phát triển nóng khu vực TP Hồ Chí Minh, các tỉnh Nam bộ và Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Khánh Hòa mạng Vinaphone năm 2018”.

Gói thầu áp dụng đấu thầu rãi rộng quốc tế duy nhất được VNPT Net lựa chọn là gói thầu “Trang bị thiết bị vô tuyến thuộc Mở rộng và cung cấp vùng phủ sóng khu vực Bình Dương, Bà Rịa Vũng Tàu và Đồng Nai giai đoạn 2018-2019”. Giá dự toán 750.998.000.000 VNĐ.

Dư luận đang đặt câu hỏi, cũng là gói thầu cung cấp thiết bị vô tuyến để phục vụ mở rộng kinh doanh của VNPT Net (mà chính đại diện VNPT thừa nhận) vậy vì sao VNPT Net lại vừa áp dụng chỉ định thầu, vừa áp dụng đấu thầu rộng rãi. Trong khi theo Chỉ thị 47 của Thủ tướng, nghiêm cấm việc áp dụng chỉ định thầu đối với gói thầu không đủ điều kiện theo Luật Đấu thầu đã quy định.

Và điều bất ngờ nữa, Ericsson AB (với tư cách thành viên liên danh) đều là nhà thầu trúng thầu 03 gói thầu trên. Riêng với gói thầu cung cấp thiết bị vô tuyến mà VNPT Net tổ chức đấu thầu rộng rãi trong tháng 4/2019, Liên danh Ericsson AB, Ericsson Viet Nam và VTC cũng chính là liên danh trúng thầu gói thầu cung cấp thiết bị vô tuyến được VNPT Net ký hợp đồng trước đó thông qua hình thức mua sắm trực tiếp trong năm 2017 (Quyết định phê duyệt số 825/QĐ – VNPT Net- KTĐT – PTM ngày 12/4/2019).

Có một điểm đáng lưu ý, kế hoạch lựa chọn nhà thầu giữa gói thầu chỉ định thầu quốc tế và gói thầu đấu thầu rộng rãi trên, VNPT Net chỉ phê duyệt cách nhau có 02 ngày. Ngoài ra, tại gói thầu áp dụng đấu thầu rộng rãi hơn 700 tỷ đồng trên (750.998.000.000 VNĐ), VNPT Net cũng không công bố danh sách ngắn (những nhà thầu đạt vòng kỹ thuật) và Thông báo kết quả lựa chọn nhà thầu. Theo Điều 8 Luật Đấu thầu, kết quả lựa chọn nhà thầu là một trong những thông tin phải được đăng tải trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, Báo Đấu thầu. Điều 20 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP quy định: Nội dung thông báo Kết quả lựa chọn nhà thầu bao gồm tên nhà thầu trúng thầu; giá trúng thầu; loại hợp đồng; thời gian thực hiện hợp đồng; danh sách nhà thầu không được lựa chọn và tóm tắt về lý do không được lựa chọn của từng nhà thầu…

Theo một chuyên gia trong lĩnh vực đấu thầu, chỉ định thầu là một trong những trường hợp kém cạnh tranh nhất, dễ nảy sinh xin cho, phát sinh tham nhũng, thất thoát ngân sách và giảm hiệu quả đầu tư.