Bảo vệ nhà đầu tư cá nhân khi cổ phiếu ‘rời sàn’

Để dòng vốn từ nhà đầu tư cá nhân không chỉ “tạm trú” trên thị trường chứng khoán, nhóm này cần được quan tâm, bảo vệ nhiều hơn bằng những chính sách, quy định cụ thể từ các cơ quan quản lý.

Trong cuộc họp đại hội đồng cổ đông thường niên của Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (HBC) vào cuối tháng 4 năm 2024, có cổ đông đặt câu hỏi về nguy cơ cổ phiếu HBC bị hủy niêm yết. Ông Lê Viết Hải, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, cho biết công ty vẫn đủ điều kiện để niêm yết sau khi tham vấn các công ty chứng khoán và các công ty tư vấn pháp luật. Tuy nhiên, vào cuối tháng 7-2024, Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM thông báo hủy niêm yết cổ phiếu HBC từ ngày 6-9 do doanh nghiệp ghi nhận lỗ lũy ke vượt quá số vốn điều lệ. Thông tin này khiến nhiều nhà đầu tư hoang mang và đặt lệnh bán cổ phiếu, nhưng không thực hiện được do cổ phiếu thường ở tình trạng trắng bên mua và đủ bán giá sàn.

Tình trạng tương tự xảy ra với cổ phiếu HNG của HAGL Agrico bị hủy niêm yết trên HOSE vì lỗ liên tục. Nhiều nhà đầu tư cá nhân thường chịu thiệt hại từ các hành vi vi phạm trên thị trường. Đồng thời, sự bất bình đẳng trong tiếp cận thông tin vẫn tồn tại trên thị trường chứng khoán.

Việc tăng cường công cụ bảo vệ nhà đầu tư thông tin là yếu tố quan trọng để nhà đầu tư có thể ra quyết định mua/bán cổ phiếu. So với các công ty chứng khoán và cổ đông lớn, nhà đầu tư cá nhân thường chịu thiệt rất nhiều từ việc không thể tiếp cận thông tin đúng lúc. Để trở thành người thắng cuộc trong đầu tư, nhà đầu tư cần được tiếp cận thông tin chính xác và kịp thời.

Thông tin là “đầu vào” luôn là yếu tố quan trọng để các nhà đầu tư đưa ra quyết định mua/bán. Số ít nhà đầu tư được tiếp cận thông tin sớm và chính xác hơn, sẽ giành được lợi thế lớn và hầu hết họ sẽ trở thành người thắng cuộc trong đầu tư. Ngược lại, số đông nhà đầu thường thất bại do bị “nhiễu” thông tin.

Với trường hợp của Hoà Bình, doanh nghiệp dự kiến đưa gần 347,2 triệu cổ phiếu HBC sang giao dịch trên sàn UPCoM trong tháng 8-2024 và cam kết thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ công bố thông tin để bảo vệ quyền lợi của cổ đông, nhà đầu tư.

Tuy nhiên, theo ông Đỗ Bảo Ngọc, Phó tổng giám đốc Công ty chứng khoán kiến thiết Việt Nam (CSI), sàn UPCoM có yêu cầu về mức độ công bố thông tin và BCTC thấp, nhiều doanh nghiệp chậm nộp các BCTC đã được kiểm toán. Điều này lại khiến cổ đông khó tiếp cận thông tin doanh nghiệp và không biết doanh nghiệp hoạt động ở trạng thái nào

Yếu tố bất cân xứng thông tin khiến quyết định mua/bán của nhà đầu tư cá nhân chịu nhiều rủi ro. Ảnh: Dũng Minh.

Ông Ngọc cho rằng, nếu xác định những vấn đề khiến doanh nghiệp phải chuyển sàn không quá nghiêm trọng, có thể dẫn tới phá sản thì vẫn còn yếu tố để nhà đầu tư chờ đợi. Ngược lại, nếu không xác định rõ thì nên “cắt lỗ” cổ phiếu để tránh rủi ro.

Với cổ phiếu hủy niêm yết không chuyển sàn, Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW cho biết, có hai hình thức để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, gồm doanh nghiệp niêm yết bỏ tiền mua lại số cổ phiếu này; UBCKNN yêu cầu chuyển cổ phiếu đó lên sàn giao dịch không chính thức hoặc thứ cấp để nhà đầu tư có thể tiếp tục bán cổ phiếu.

“Nhà đầu tư nên liên hệ với doanh nghiệp để đề nghị cấp sổ cổ đông, xem lại các chính sách thu mua lại cổ phiếu của doanh nghiệp hoặc bán dưới dạng thương lượng thỏa thuận với người khác”, ông Hà khuyến nghị và cho rằng nhà đầu tư không nên mua những cổ phiếu của những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh thua lỗ, không được phép giao dịch ký quỹ (margin) hoặc đang trong diện kiểm soát, cảnh báo, hạn chế giao dịch.

Về dài hạn, ông cho rằng, việc tăng cường năng lực tiếp cận và minh bạch thông tin là giải pháp quan trọng để bảo vệ nhà đầu tư cá nhân. Việt Nam có thể tham khảo kinh nghiệm của một số quốc gia, như Mỹ với Luật Chứng khoán (1933) và Luật Giao dịch chứng khoán và Luật Bảo vệ nhà đầu tư chứng khoán (1970) nhằm bảo vệ tài sản đầu tư.

“Họ coi trọng của việc bảo vệ và mở rộng quyền của cổ đông, sẵn sàng thực hiện các các hành động đáp ứng cho nhà đầu tư”, ông Hà nói.

Bên cạnh đó, để bảo vệ nhà đầu tư cá nhân tốt hơn nữa, các bên liên quan có thể tính toán việc thành lập quỹ bảo vệ nhà đầu tư chứng khoán tại Việt Nam, với quy định chi tiết về quyền, nghĩa vụ, và vai trò bảo vệ, cân bằng thị trường khi có rủi ro xảy ra. Hoạt động của quỹ chịu sự giám sát trực tiếp của UBCKNN,còn vốn điều lệ do UBCKNN cung cấp thông qua Bộ Tài chính.