Bảo hiểm xã hội Việt Nam đẩy mạnh giao dịch điện tử

Việt Nam có thể xây dựng một hệ thống thanh toán hiện đại, cung cấp các dịch vụ đáng tin cậy, tiết kiệm chi phí và dễ tiếp cận người được hưởng chế độ an sinh, thông qua việc cải cách hành chính công kết hợp với các sáng kiến chính phủ điện tử và có lộ trình hiện đại hóa hệ thống quản trị

Vẫn còn nhiều bất cập

Hàng tháng, ngành bảo hiểm xã hội (BHXH) chi trả cho hơn 3,1 triệu người hưởng các chế độ BHXH, hàng triệu lượt người hưởng trợ cấp BHXH một lần...

Phương thức chi trả được thực hiện bằng nhiều hình thức linh hoạt, trong đó có việc ứng dụng công nghệ đã tạo thuận tiện cho người thụ hưởng và cả công tác quản lý. Qua đó có thể xây dựng quy trình chi trả theo hướng đồng bộ, liên thông, gắn kết quy trình chi trả với quy trình giao dịch điện tử trong lĩnh vực giải quyết, chi trả các chế độ. Ví như ứng dụng công nghệ thông tin trong việc trả lương hưu, trợ cấp hàng tháng sẽ giảm thiểu thanh toán bằng tiền mặt; đồng thời quản lý, cập nhật chính xác, đầy đủ hơn dữ liệu người hưởng và quản lý tập trung.

Tuy nhiên, điều đáng bàn là hiện nay số người nhận lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng qua thẻ ATM chiếm tỷ trọng thấp. Hiện chỉ có khoảng 21% tổng số tiền thực hiện chi trả qua tài khoản ATM. Thông tin trên được ông Phạm Thanh Du, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính kế toán (BHXH Việt Nam) mới cung cấp.

Lý giải điều này, theo ông Du, đa phần người dân vẫn có thói quen sử dụng tiền mặt, các hình thức thanh toán qua ngân hàng chưa phổ biến. Bên cạnh đó, việc sử dụng thẻ là thực sự khó khăn với các đối tượng người già yếu, cao tuổi; cùng với đó, số lượng ATM cũng chưa nhiều, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa.

Do vậy, việc triển khai trả lương hưu và trợ cấp qua thẻ của ngành BHXH tuy đã thực hiện rất tích cực, nhưng đang gặp không ít trở ngại.

Đẩy mạnh áp dụng KHCN

Trên thực tế, BHXH Việt Nam đã chủ động nghiên cứu, xây dựng lộ trình chuẩn hóa thông tin dữ liệu về người nhận lương hưu, trợ cấp BHXH để kết nối chia sẻ thông tin với các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán để phục vụ chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH qua ngân hàng theo đúng kế hoạch được giao.

BHXH Việt Nam đang đẩy mạnh phối hợp các bên liên quan thực hiện các giải pháp như vận động, khuyến khích việc nhận hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH qua các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt; đồng thời tăng cường quản lý, kiểm tra công tác chi trả các chế độ BHXH qua hệ thống bưu điện, nâng cao việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chi trả… theo Đề án Đẩy mạnh thanh toán qua ngân hàng đối với các dịch vụ công và chi trả các chương trình an sinh xã hội.

Theo lộ trình đề ra của ngành BHXH, đến năm 2020, phấn đấu 20% số tiền chi trả an sinh xã hội tại địa bàn các thành phố, quận, thị xã thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được thực hiện qua ngân hàng. Cùng với đó, đến năm 2021, tỷ lệ giao dịch điện tử đạt 100%, thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, giảm số giờ giao dịch giữa cơ quan BHXH với DN đến mức ASEAN 4, chỉ số đánh giá mức độ hài lòng của người tham gia BHXH đạt 80%. Giai đoạn 2025-2030, chỉ số mức độ hài lòng của người tham gia BHXH đạt mức 85-90%.

Để đạt được các điều trên, đòi hỏi ngành BHXH cần sớm triển khai đánh giá thực trạng, tham khảo kinh nghiệm quốc tế. Đồng thời, đề xuất các giải pháp cụ thể, đề xuất sửa đổi, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc thúc đẩy quá trình tổ chức triển khai.

Cụ thể như việc chia sẻ dữ liệu thông tin liên quan đến người nhận lương hưu, trợ cấp BHXH với các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán/dịch vụ trung gian thanh toán, cần có giải pháp về pháp lý để quản lý người hưởng nhận tiền qua tài khoản cá nhân khắc phục hạn chế, bất cập trong điều kiện hiện nay. Cùng với đó, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện giao dịch điện tử, sử dụng chữ ký số trong việc trao đổi, chia sẻ thông tin giữa cơ quan BHXH với ngân hàng/bưu điện…

Bà Keiko Inoue, Điều phối Chương trình Phát triển con người, Giới và Việc làm WB tại Việt Nam kiến nghị, dù đã có nhiều cố gắng cải tiến trong những năm gần đây nhưng các thành phần của hệ thống phân phối an sinh xã hội của Việt Nam vẫn còn thua kém so với các quốc gia có thu nhập trung bình. Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (WB), hiện tại Việt Nam, 80% số tiền lương được thanh toán trực tiếp vào tài khoản ngân hàng của người thụ hưởng. Nhưng đồng thời, cũng gần 80% số lương hưu và 100% trợ cấp xã hội vẫn được chi trả bằng tiền mặt. Do đó, Việt Nam cần nỗ lực nhiều hơn nữa để tăng cường hệ thống phân phối an sinh, từ đó đóng góp nhiều hơn cho tăng trưởng kinh tế,

Việt Nam có thể xây dựng một hệ thống thanh toán hiện đại, cung cấp các dịch vụ đáng tin cậy, tiết kiệm chi phí và dễ tiếp cận người được hưởng chế độ an sinh, thông qua việc cải cách hành chính công kết hợp với các sáng kiến chính phủ điện tử và có lộ trình hiện đại hóa hệ thống quản trị, bà Keiko Inoue nhận định.

Thời gian qua, Văn phòng Chính phủ và WB đã phối hợp xây dựng khuôn khổ hợp tác chiến lược trong việc xây dựng một hệ thống Chính phủ điện tử. Những nỗ lực tăng cường thanh toán điện tử và quản trị hệ thống an sinh xã hội là một phần của khuôn khổ hợp tác chiến lược tổng thể này. WB sẽ tiếp tục cung cấp các hỗ trợ kỹ thuật, huy động nguồn lực, cũng như tận dụng kiến thức toàn cầu để hỗ trợ Chính phủ cải cách thể chế và Chính phủ điện tử nhằm chuẩn bị cho một nền kinh tế kỹ thuật số.