Bản quyền truyền hình "thủng lưới" mùa bóng đá

Hiện tượng vi phạm bản quyền phát sóng truyền hình vòng loại World Cup 2022, Copa America 2021 và Euro 2020 đang diễn ra khá phổ biến.

Tràn lan vi phạm

Đêm 15/6, khi trận Việt Nam - UAE tại vòng loại thứ 2 World Cup 2022 diễn ra, hạ tầng phát sóng qua Internet của trận đấu hiện lên dòng chữ: “Vì lý do bản quyền, trận đấu Việt Nam - UAE sẽ không được phát sóng qua các kênh Internet”, nhưng trên hàng loạt trang cá nhân mạng xã hội như Facebook, YouTube; web như keonhacai, bet88, banthangtv… đã phát sóng trận đấu này, mà không được sự đồng ý của đơn vị có bản quyền.

Tương tự, không chỉ bị phát sóng trực tiếp trái phép, ngay sau các trận đấu EURO vừa kết thúc, trên YouTube, web, mạng xã hội đã tràn lan các clip: “Siêu phẩm của Patrik Schick vào lưới Scotland”, “Morata "chân gỗ" sút bay sổ đỏ, ô tô ra sông”, “Ronaldo lập cú đúp cho Bồ Đào Nha”… hay các chương trình tổng hợp (highlights); trận đấu phát chậm (delayed match programme) lấy của VTV, Next Media đã bị đánh cắp, phát sóng nhằm câu view, click thu tiền quảng cáo tràn lan.

“Ước tính, mỗi trận đấu loại vòng bảng World Cup 2022 có đội tuyển Việt Nam đá với Indonesia, Malaysia, UAE, có từ hơn 20.000 tài khoản Facebook, Youtube, hơn 30 trang web lậu, web cá độ cờ bạc, cá độ bóng đá tiếp sóng trái phép”, bà Đỗ Phương Chi, Giám đốc bản quyền Công ty Next Media cho biết.

Next Media là đơn vị sở hữu thương quyền truyền hình các trận đấu của Đội tuyển Việt Nam tại vòng loại 2, World Cup 2022, Copa America 2021 và Euro 2020. Còn VTV đang sở hữu bản quyền phát sóng Euro 2020.

Đại diện Ban Thư ký biên tập VTV cho biết: "VTV không cấp quyền cho bất kỳ đơn vị nào trong lãnh thổ Việt Nam để thực hiện việc phát sóng công cộng EURO 2020. VTV sẵn sàng chia sẻ bản quyền truyền thông EURO 2020 đã được cấp cho các đơn vị đăng ký với VTV theo đúng quy định của UEFA về bản quyền và bảo vệ bản quyền. Các đơn vị báo chí, truyền thông cũng có thể đăng ký khai thác tin tức, trích đoạn ngắn mỗi trận đấu với VTV”.

Theo đó, để được chấp thuận, các đài phải tiếp phát nguyên vẹn, không được thêm bớt bất kỳ yếu tố quảng cáo hoặc hình, tiếng (dưới mọi hình thức) vào cấu trúc chương trình phát sóng trận đấu của VTV.

“Các đơn vị vi phạm bản quyền dưới bất kỳ hình thức nào cũng sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về mọi tổn thất phát sinh cho VTV, đồng thời, phải chịu trách nhiệm trực tiếp về các tổn thất phát sinh theo quy định của UEFA”, đại diện VTV cho biết.

Việc vi phạm bản quyền truyền hình các giải bóng đá lớn đã và đang gây ảnh hưởng lớn tới ngành công nghiệp này. Chỉ riêng tại K+, đơn vị sở hữu phát sóng Giải Ngoại hạng Anh, mỗi tháng có khoảng 50 website mới ra đời phát lậu, mỗi trận bóng đá được phát trên K+, bộ phận bảo vệ bản quyền của K+ phải khóa hàng ngàn link với hàng triệu lượt xem. Mới đây nhất, tháng 5/2021, Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Thông tin và Truyền thông) phát hiện 40 website đã đăng tải trái phép Giải Ngoại hạng Anh.

Còn VTVCab, chỉ riêng năm 2020 đã phát hiện 30.000 video vi phạm bản quyền trên Facebook, 8.000 video vi phạm bản quyền trên YouTube, chưa kể ở các nền tảng xã hội khác đã vi phạm bản quyền nội dung của VTV.

Theo báo cáo của Hiệp hội Truyền hình trả tiền Việt Nam (PayTV), Việt Nam có khoảng 2 triệu lượt người xem/tháng trên các trang web hay ứng dụng có nội dung bản quyền. Trong khi đó, số lượng người xem ở những trang web, ứng dụng vi phạm bản quyền khoảng 105 triệu lượt người xem/tháng, cao gấp 50 lần.

Cuộc chiến cam go

Vòng loại 2, World Cup 2022 đã kết thúc, nhưng EURO và Copa America 2021 vẫn đang tiếp diễn. Next Media cho biết, đơn vị sẽ tiếp tục chủ động rà soát các hoạt động vi phạm bản quyền.

“Chúng tôi liên tục rà soát, phát hiện và ngay lập tức phối hợp với YouTube, Facebook, đã phải liên tục xử lý các website, link YouTube, tài khoản Facebook, app trên thiết bị di động vi phạm bản quyền, phát trái phép hình ảnh trận đấu. Đồng thời, chúng tôi cũng sẽ gửi văn bản tới các cơ quan có thẩm quyền phối hợp ngăn chặn, xử lý để bảo vệ quyền lợi của người xem truyền hình. Nếu không kiểm soát được vi phạm bản quyền, việc cắt sóng các trận đấu EURO và Copa America 2021 là hoàn toàn có thể. Như vậy sẽ thiệt thòi lớn cho người hâm mộ Việt Nam”, bà Đỗ Phương Chi cho biết.

Theo ông Nguyễn Vũ Hoàng, Trưởng phòng Công nghệ (VTV Digital - VTV), FIFA và UEFA đều cung cấp cho VTV những công cụ để rà quét toàn bộ vi phạm bản quyền về các giải đấu trên mạng Internet, từ đó VTV có thể xử lý ngay khi phát hiện ra. Ngoài ra, theo kinh nghiệm từ các mùa giải trước, VTV đã tổ chức các diễn đàn, các hội như Hội Hiệp sĩ bảo vệ bản quyền...

VTV cũng sẽ phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là các nhà mạng để ngăn chặn các hành vi đăng nhập vào các website vi phạm bản quyền. Nhưng quan trọng nhất, mọi người cần có ý thức không xem, không chia sẻ nội dung, các đường dẫn đến các trang có nội dung vi phạm bản quyền phát sóng EURO 2020.

Dưới góc độ pháp lý, theo luật sư Phan Vũ Tuấn, Giám đốc Văn phòng luật sư Phan Law, hiện Luật Hình sự, Luật Sở hữu trí tuệ có đầy đủ căn cứ pháp lý để bảo vệ bản quyền nội dung trên mạng. Nhưng chưa có một vụ vi phạm bản quyền nào bị khởi tố hình sự, mà mới chỉ xử lý ở mức độ dân sự, nên chưa đủ sức răn đe, trấn áp cá nhân, tổ chức vi phạm.

UEFA đã bán bản quyền phát sóng EURO 2020 cho hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, mang lại doanh thu 2,5 tỷ Euro. Để xem EURO tại Singapore phải trả phí từ 1,4 đến 1,7 triệu đồng, tại Malaysia phải trả 500.000-800.000 đồng. Tại Việt Nam, người hâm mộ được xem hoàn toàn miễn phí tất cả 51 trận đấu của EURO 2020 trên sóng truyền hình và các hạ tầng số thuộc Đài Truyền hình Việt Nam (VTV).