Bài toán của Nga và Ukraine sau bước ngoặt Kherson

Sau khi Nga rút khỏi thành phố Kherson ở miền Nam Ukraine, cả Moscow và Kiev đều đang tính toán các bước đi tiếp theo.

Với việc Nga rút khỏi Kherson và mùa đông đã bắt đầu, đây là thời điểm quan trọng của cuộc chiến khi các tướng lĩnh của Ukraine sẽ phải quyết định có nên tiếp tục tấn công hay sẽ tái tập hợp, chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc phản công mang tính quyết định vào mùa xuân.

Nhiệt độ ấm hơn thường lệ vào mùa thu vừa qua ở Ukraine, nhưng đang bắt đầu giảm xuống dưới 0 độ C và dự kiến có thể xuống -20 độ C, thậm chí thấp hơn ở một số khu vực trong những tháng mùa đông tiếp theo.

Trong bài phát biểu qua video ngày 22/11 Tổng thống Volodymyr Zelensky đã nói rằng, các cuộc tấn công tên lửa của Nga đã phá hủy gần một nửa cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine nhằm “biến cái giá lạnh của mùa đông thành vũ khí hủy diệt hàng loạt”.

Nhà phân tích quân sự dày dạn kinh nghiệm thuộc Viện nghiên cứu chiến tranh, Frederick Kagan cho rằng: “Động lực là một yếu tố quan trọng trong chiến tranh. Ukraine hiện đang có động lực. Kiev và các đối tác phải tận dụng tối đa điều đó”.

Với động lực hiện nay, Ukraine có thể phát động một cuộc tấn công bất ngờ khác nhằm giành lại lãnh thổ mà Nga kiểm soát. Tuy nhiên Nga cũng đang chú trọng vào phòng thủ, bao gồm cả việc đào hệ thống chiến hào mới ở vùng tiếp giáp Crimea, điều này thể “làm cạn kiệt” vũ khí của Ukraine và làm suy yếu Kiev trước một cuộc tấn công trở lại của Moscow vào năm 2023.

Thách thức lớn nhất của Ukraine

Việc giành lại thành phố chiến lược Kherson trước mùa đông là một thành công cả về quân sự và chính trị đối với Ukraine, tuy nhiên các nhà phân tích đã loại trừ khả năng quân đội Kiev vượt sông Dnieper để tấn công lực lượng Nga được phòng thủ vững chắc ở bờ Đông.

Cách tiếp cận nhạy bén của Nga cũng đã được các quan chức phương Tây lưu ý.

“Tướng Sergey Surovikin nắm rõ những gì có thể phòng thủ được và những gì có thể đạt được về mặt quân sự. Ông Surovikin đã cho rút quân khỏi Kherson và khiến việc phòng ngự bằng các hàng rào tự nhiên trở nên dễ dàng hơn. Đó là logic quân sự. Tướng Surovikin cũng hiểu rằng ông ta không thể ở lại và chiến đấu ở Kherson”, một quan chức phương Tây nhận định.

Ông Sam Cranny-Evans thuộc Viện Dịch vụ Hoàng gia (RUSI) Anh cho rằng “thách thức lớn nhất” đối với Ukraine chính là những quyết định nhạy bén của Tướng Surovikin.

“Ông Surovikin là người thận trọng và việc rút lui khỏi Kherson là một trong những quyết định hợp lý đầu tiên mà họ đưa ra”, ông Evans nhận định.

Cuộc tấn công ở phía Nam

Mùa đông chắc chắn sẽ mang lại nhiều thử thách. Duy trì hiệu quả của vũ khí sẽ là một trong những thách thức đó, bên cạnh các yếu tố khác như thời gian ban ngày ngắn hơn và thiếu chỗ ẩn nấp, mặc dù mặt đất cứng lại sẽ hỗ trợ bên nào có lợi thế hơn trong tác chiến xe bọc thép.

Các quan chức quân sự cấp cao của Ukraine được cho là đang nhanh chóng huấn luyện một số lữ đoàn cơ giới hóa có thể tấn công lực lượng Nga.

Điều này có thể dẫn đến một cuộc chiến xe thiết giáp ở phía Nam, chiếm lại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, sau đó tiến 90 km tới thành phố Melitopol và bờ biển Azov.

Một cuộc tấn công như vậy có thể khiến một phần tương đối lớn quân đội Nga mắc kẹt giữa bờ Đông sông Dnieper và Crimea, đồng thời gây ra tổn thất lớn cho Moscow.

Dù vậy, sau khi rút quân khỏi Kherson, Tướng Surovikin giờ đây không chỉ có các tuyến phòng thủ vững chắc hơn mà còn có thể tái bố trí hơn 20.000 binh sĩ dày dạn kinh nghiệm tới các mặt trận khác.

Cách ông triển khai số binh sỹ này sẽ rất quan trọng. Một chỉ huy khôn ngoan có thể muốn họ được nghỉ ngơi và tái trang bị như một lực lượng dự cơ di động, sẵn sàng chống lại bất kỳ cuộc tấn công nào của Ukraine.

Ông Cranny-Evans nói: “Rất nhiều binh sĩ giỏi nhất và sáng giá nhất của Nga vẫn đang ở Ukraine và đó là vấn đề với Kiev”.

“Cần phải lưu ý rằng Nga đã tuyên bố thành lập Quân đoàn 3, lực lượng mới mà họ có thể chuẩn bị cho một cuộc tấn công lớn”, ông Ben Barry thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế cảnh báo.

Đình chiến dịp Giáng sinh?

Điều mà ông Surovikin cần là thời gian để huấn luyện quân đội và xây dựng lại các kho dự trữ. Ông Ben Barry cho rằng, một đề nghị tạm ngừng bắn vào dịp Giáng sinh là không thể loại trừ.

“Nếu Nga cho rằng họ cần bổ sung nguồn lực và tái trang bị, họ có thể tuyên bố ngừng bắn trong mùa đông, đặc biệt là khi Giáng sinh sắp tới”, ông Barry nhận định.

Ông Kagan thuộc Viện Nghiên cứu Chiến tranh cho rằng, bất kỳ nỗ lực nào nhằm ngừng bắn hoặc chấm dứt chiến sự vào thời điểm này sẽ có lợi cho Nga. Một thỏa thuận như vậy sẽ mang lại cho Nga cơ hội phục hồi và “cho phép lực lượng dự bị có thời gian vào chiến trường để hòa nhập với các đơn vị của họ, huấn luyện và chuẩn bị cho các trận chiến tiếp theo”.

Chuyên gia về Ukraine của Chatham House, bà Orysia Lutsevych cũng cho rằng Ukraine không nên chấp nhận bất kỳ đề xuất tạm dừng nào của Nga.

“Ukraine sẽ không sẵn sàng cho Nga khoảng thời gian đó, cho dù là vào dịp Giáng sinh”, bà nói.

Nga tập trung vào mặt trận phía Đông

Một trong những thành công lớn nhất của Ukraine là việc sử dụng vũ khí do phương Tây cung cấp để tấn công chính xác vào các trung tâm hậu cần của Nga.

Tại các khu vực có “điểm nghẽn” xuất hiện dọc theo các tuyến đường bộ và đường sắt hạn chế ở phía Đông Kherson, Ukraine đang nã tên lửa và đạn pháo nhằm làm suy giảm khả năng tiếp tế và tái tập hợp của Nga.

Tuy nhiên, có vẻ như nỗ lực chính của Moscow sẽ là ở khu vực Bakhmut gần Donetsk ở phía Đông, nơi các cuộc giao tranh đang gia tăng trở lại.

“Họ [Nga] đang gặp nhiều khó khăn trong việc đảm bảo một mạng lưới đường sắt cho phép họ tiếp tế ra tiền tuyến. Ukraine hiểu rằng mục tiêu của họ thực sự là ngăn chặn Nga củng cố các vị trí để có thể thực hiện các cuộc phản công tiếp theo”, bà Lutsevych nói.

Ukraine có thể phản công vào mùa xuân

Các nhà phân tích quốc phòng không loại trừ một cuộc tấn công bất ngờ của Kiev vào đầu năm 2023.

“Những gì họ đã làm rất tốt là tạo ra các khoảng trống và tận dụng tối đa chúng, vì vậy không thể loại trừ những bất ngờ. Nhưng khi chúng ta bước sang năm 2023, chúng tôi vẫn dự đoán cục diện phần lớn sẽ không thay đổi và không bên nào thắng hay thua rõ ràng”, một nguồn tin phương Tây cho biết.

Đâu sẽ là nơi Ukraine tiến hành cuộc phản công tiếp theo? Đây là một bí mật được bảo vệ chặt chẽ vì lý do chính đáng. Nhưng họ sẽ tấn công, bà Lutsevych nhận định.

“Có sự bảo mật khá chặt chẽ xung quanh bất kỳ cuộc tấn công tiềm tàng nào của Ukraine, nhưng họ chắc chắn sẽ làm điều gì đó. Mọi cuộc tấn công đều có sự khác biệt – những gì họ làm hôm nay không có nghĩa là nó sẽ lặp lại trong tương lai”, bà Lutsevych nói.

Ông Cranny-Evans cho rằng Ukraine sẽ nối lại các cuộc tấn công vào nguồn cung cấp và trụ sở chỉ huy của Nga hoặc tiến công nhanh chóng và khai thác điểm yếu trong phòng tuyến của Nga./.