Ba chữ "T" cần đầu tư dài hạn

Khi đầu tư vào một thứ gì đó thì ai trong chúng ta cũng kỳ vọng nhận được kết quả tốt hơn những gì đã bỏ ra. Phần chênh lệch có thể đo đếm được, có thể không. Và có ba thứ trên đời chia sẻ một điểm chung: kết quả sẽ càng lớn với tốc độ tăng dần theo thời gian.

Chữ T thứ nhất: Tiền

Nếu đếm cái gì vừa vui, vừa không thấy mệt, thì tiền chắc hẳn ở vị trí số 2, vì không có số 1. Trong kinh doanh hay trong tài chính, người ta đo kết quả của việc sử dụng tiền là lợi nhuận đầu tư, hay còn gọi là ROI (Return on Investment). Ví dụ như bỏ ra 100 đồng đầu tư, thu về được 120 đồng, thì lợi nhuận thu về là 20 đồng, tính ra ROI là 20%.

Một cách tự nhiên thì tiền nó lại biết đẻ, thế nên mới có câu “tiền đẻ ra tiền” vì trong nền kinh tế có tồn tại lãi suất. Người không biết làm gì với tiền thì có thể đem tiền gửi tiết kiệm ngắn hạn, hay mua những trái phiếu có độ an toàn cao, nhưng bù lại tỷ suất sinh lợi sẽ thấp. Còn nếu đầu tư vào các loại hình khác, thì lợi nhuận có thể cao hơn, nhưng kèm theo đó sẽ là rủi ro cao hơn vì nguyên tắc lợi nhuận đi cùng chiều với rủi ro.

Nhưng có một điều ít người biết hay để ý đến là tiền đem đi đầu tư, cứ để cho nó làm việc, thì càng lâu giá trị nó tạo ra càng lớn, không đơn giản là phép cộng đơn giản. Ở nhiều nước phát triển, khi khảo sát về dân trí tài chính (financial literacy), một tỷ lệ lớn người được khảo sát không trả lời đúng câu hỏi đơn giản về lãi kép. Lấy ví dụ một người có 100 đồng, gửi ngân hàng lãi suất 7%/năm. Sau 10 năm sẽ có bao nhiêu ? 170 đồng hay nhiều hơn ? Nếu bạn chọn câu trả lời sau, bạn đã giỏi hơn rất nhiều người.

Lãi kép có thể làm nhiều người giật mình với giá trị mà nó tạo ra theo thời gian. Theo công thức giá trị theo thời gian của tiền TVM (Time Value of Money), nếu gọi PV là giá trị hiện tại, FV là giá trị tương lai, n là số năm và r là lãi suất theo năm thì chúng ta có FV = PV (1+r)ⁿ. Chẳng hạn với lãi suất 7%/năm, sau 20 năm chúng ta có 3,87 lần số vốn ban đầu, sau 30 năm là 7,61 lần và sau 50 năm là 29,46 lần. Trong trường hợp này, 1 tỷ đồng sau 50 năm sẽ là 29,46 tỷ đồng. Trong giới tài chính, rất nhiều người biết Warren Buffet nhưng không nhiều người biết được rằng 99% tài sản của ông được tạo dựng từ sau sinh nhật lần thứ 50. Ông bắt đầu đầu tư từ năm 11 tuổi, và 39 năm đầu tư cho thấy sức mạnh của lãi kép như thế nào.

Chữ T thứ hai: Tình

Tình cảm cũng là thứ mà giá trị tăng nhanh theo thời gian nhưng khó mà đo đếm được. Tình cảm theo thời gian vun đắp sẽ càng sâu đậm hơn, từ tình cảm gia đình, tình đôi lứa, đến tình bạn bè.

Cũng như tiền, tình cảm cũng cần phải tái đầu tư mới tạo ra thêm giá trị. Có những tình cảm được tạo ra ngay từ ban đầu nhưng không đầu tư chăm bón, theo thời gian thì giá trị sẽ bị giảm dần. Bạn có biết vì sao có những gia đình 2,3 thế hệ vui vẻ và đầm ấm, còn những có những gia đình mạnh ai nấy sống không ? Là nhờ những buổi cơm gia đình, những cuối tuần các gia đình tề tựu về nhà ông bà cha mẹ. Hay là nhờ những lần đi ăn ngoài tiệm, hay đi du lịch cùng nhau mà tình cảm gia đình được kết dính.

Tình cảm đôi lứa hay bạn bè cũng càng nồng ấm bền chặt theo thời gian. Có những cặp vợ chồng hết mực yêu thương, tôn trọng nhau thì hạnh phúc viên mãn, sống với nhau đến lúc đầu bạc răng long, hơn cả cái tình còn là cái nghĩa. Ở nhiều nước châu Âu, tỷ lệ ly dị là rất cao, nhưng bạn cũng sẽ hay rất thường thấy các cụ ông và cụ bà nắm tay nhau cùng đi dạo trong công viên, hay ngoài phố.

Bạn bè chơi thân với nhau từ thời ở truồng tắm mưa, chia ngọt sẻ bùi với nhau thì càng về sau, tình bạn càng chân thành bền chặt, có những trường hợp còn thân thương hơn anh chị em ruột thịt trong gia đình. Ngày xưa có chuyện Lưu Bình Dương Lễ thì ngày nay cũng có rất nhiều trường hợp bạn bè thân chí cốt, từ hồi còn nhỏ hay bắt đầu quen nhau từ đại học cho đến lúc về hưu. Những ai đã đọc hay biết đến anh Đàm Hà Phú thì mới cảm nhận được tình cảm bạn bè, vợ chồng từ thuở hàn vi, qua năm tháng giá trị dường nào.

Chữ T thứ ba: Tin

Trong môi trường kinh doanh, sự tin cậy (credibility/trust) làm gia tăng chi phí kiểm tra, giám sát và chi phí này giảm mạnh theo thời gian khi sự tin cậy tăng dần. Các đối tác làm ăn lâu với nhau, giữa doanh nghiệp với nhà cung cấp, giữa doanh nghiệp với khách hàng đều dành cho nhau những ưu ái nhất định từ điều khoản thanh toán, cho đến các chương trình ưu đãi giảm giá. Càng làm ăn với nhau lâu, chi phí để phòng ngừa nhau càng giảm, các lợi ích mang lại cho nhau càng tăng khi so với các đơn vị hay đối tác khác. Một ví dụ rất rõ là trong lĩnh vực ngân hàng, ở dịch vụ cho vay. Những khách hàng có lịch sử tín dụng tốt, là khách hàng lâu năm thì hầu như được ngân hàng dành cho những ưu đãi vượt trội. Các cửa hàng hay trung tâm thương mại cũng vì thế luôn có thẻ khách hàng thân thiết.

Cùng làm ăn với nhau, là đối tác của nhau càng lâu thì sự tin cậy càng tăng, có nhiều trường hợp còn chuyển từ mối quan hệ đối tác sang mối quan hệ bạn bè thân tình. Khi có những cơ hội kinh doanh hay phát triển mới, dĩ nhiên thứ tự ưu tiên sẽ dành cho ai có mức độ tin cậy và thân tình hơn. Các mối quan hệ dài hạn, vì vậy mang lại giá trị rất lớn. Trong một thế giới biến đổi rất nhanh và nhiều bất định thì các mối quan hệ, các điểm trong mạng lưới (node) là rất quan trọng, mối tương quan càng mạnh thì ảnh hưởng lên các điểm còn lại là rất lớn.

Cả ba thứ tiền, tình, và sự tin cậy đều tăng mạnh giá trị theo thời gian chứ không phải là một phép cộng giản đơn. Thời gian càng lâu thì ba thứ này càng có giá trị lớn với điều kiện phải tích tụ và vun đắp. Vì lẽ đó, sự kiên trì, đều đặn trong đầu tư dài hạn là điều kiện tiên quyết để có được những kết quả tốt đẹp trong cuộc sống và tài chính của mỗi người.