ATM bitcoin ‘bị ế’ trong cơn suy sụp của tiền ảo

Các máy ATM bitcoin, nơi cho phép mọi người sử dụng tiền mặt hoặc thẻ ghi nợ để mua bán bitcoin và các đồng tiền ảo khác, nở rộ trên khắp nước Mỹ và nhiều nơi khác trên thế giới trong những năm gần đây. Nhưng trong năm nay, lượng người dùng của các máy này giảm hẳn khi thị trường tiền ảo bước vào thời kỳ “ngủ đông”, với giá trị giao dịch trung bình ở mỗi máy ATM này trên toàn cầu đang giảm khoảng 75% so với đầu năm 2021.

Hạt Amherst ở bang Virginia của Mỹ không có bệnh viện nhưng có một máy ATM bitcoin. Nó nằm bên trong cửa hàng tiện lợi Dogwood Express Market. Máy ATM này cho phép mọi người mua, nhận và gửi bitcoin, đồng tiền ảo vốn hóa lớn nhất thị trường. Tuy nhiên, liệu họ có chọn làm như vậy hay không lại là một vấn đề khác. “Tôi chưa từng thấy ai sử dụng nó”, Chrissy Scruggs, một nhân viên 27 tuổi tại Dogwood Express, nói.

Kể từ khi máy ATM bitcoin đầu tiên được lắp đặt cách đây gần một thập niên, số lượng máy đã tăng lên nhanh chóng ở Mỹ. Từ những con phố nhộn nhịp của thành phố New York đến các cộng đồng nông thôn như hạt Amherst, chúng xuất hiện ở khắp mọi nơi, trở thành những biểu tượng vật lý cho sức hấp dẫn ngày càng tăng của tiền ảo.

Thế rồi, bước sang năm 2022, “mùa đông tiền ảo” ập đến, khiến bitcoin mất 64% giá trị kể từ đầu năm và làm sụp đổ các công ty từ nền tảng cho vay tiền ảo Celsius Network cho đến sàn giao dịch FTX của nhà sáng lập trẻ tuổi Sam Bankman-Fried.

Số lượng máy ATM bitcoin ở Mỹ đạt đỉnh hơn 34.000 máy vào tháng 8 và giảm nhẹ kể từ đó. Tháng 9 đã đánh dấu tháng đầu tiên trong lịch sử có nhiều máy ATM bitcoin ngừng hoạt động hơn là được lắp đặt, theo dữ liệu của Coin ATM Radar. Tệ hơn nữa, lượng tiền trung bình mà các máy ATM này xử lý đang giảm mạnh.

Theo dữ liệu từ Công ty nghiên cứu blockchain Chainalysis, tổng số tiền được chuyển qua các máy ATM tiền ảo toàn cầu, tính bằng đô la Mỹ, đã giảm xuống còn 230 triệu đô la trong tháng 10 so với 349 triệu đô la vào tháng 1-2021. Sự sụt giảm xảy ra ngay cả khi số lượng máy được cài đặt trên toàn thế giới tăng gần gấp ba lần trong giai đoạn này. Điều đó cho thấy mức giảm trung bình là 75% giá trị xử lý ở mỗi máy ATM bitcoin.

Nhiều máy ATM bitcoin hiện tại rất ít được sử dụng, nếu có. Tại cửa hàng tiện lợi Smoke Shop ở trung tâm Manhattan, New York, có một máy ATM như vậy nằm giữa các kệ nước ngọt và đồ ăn nhẹ. Syed Alam, nhân viên làm việc tại cửa hàng, cho biết thỉnh thoảng mới có người sử dụng máy.

Các công ty vận hành đối mặt với sự lựa chọn khó khăn

Với nhu cầu giảm dần, các công ty vận hành máy ATM bitcoin đang phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn hơn.

Coin Cloud, vận hành khoảng 5.000 máy ATM bitcoin trên khắp Mỹ và Brazil, đã nhờ cậy các nhà tư vấn để xử lý khoảng 125 triệu đô la Mỹ nợ tích lũy trong thời kỳ mở rộng mạnh mẽ.

Một số ATM bitcoin của Coin Cloud ở các vùng nông thôn nước Mỹ có lượng người qua lại rất ít. Ben Weiss, Giám đốc điều hành CoinFlip, đối thủ của Coin Cloud, nói: “Bạn phải chọn lọc nhiều hơn về địa điểm so với hai năm trước. Bạn cần những địa điểm có nhiều giờ hoạt động và lượng người qua lại cao”. CoinFlip cho biết vẫn chưa rút lại bất cứ ATM bitcoin nào và doanh thu đang tăng lên mà không đưa ra thông tin chi tiết.

Vận hành nhiều máy ATM bitcoin “ế khách” có thể gây tốn kém. Theo Eric Grill, Giám đốc điều hành ChainBytes, nhà sản xuất máy ATM tiền ảo, các công ty vận hành phải thương lượng tiền thuê chỗ đặt máy ATM và họ thường trả cho chủ cửa hàng một tỷ lệ phần trăm doanh thu mà một máy ATM tạo ra.

Grill cũng đang sở hữu bốn công ty vận hành máy ATM tiền ảo, quản lý vài trăm máy trên toàn cầu. Ông cho hay các công ty của ông thường trả cho các chủ cửa hàng khoảng 300 đô la Mỹ một tháng để thuê đặt chỗ 1 máy ATM, và tùy thuộc doanh thu mà một máy ATM tạo ra, mức phí có thể lên tới 1.000 đô la Mỹ.

Grill cho biết các máy ATM tiền ảo ở Mỹ tạo ra doanh thu từ 1.000 – 10.000 đô la Mỹ mỗi tháng. Ông ước tính rằng 3-6% trong số đó sẽ được phân bổ cho chi phí vận hành như tiền thuê mặt bằng, tiếp thị…

Lãnh đạo các công ty vận hàng máy ATM bitcoin vẫn tin tưởng vào hoạt động kinh doanh của họ ngay cả khi tâm lý trên thị trường đang bi quan. Họ cho rằng khối lượng giao dịch tại ATM không dễ bị ảnh hưởng bởi sự dao động của thị trường như tại các sàn giao dịch tiền ảo.

Các máy ATM này cũng cung cấp một cách nhanh chóng và thuận tiện, và thường ẩn danh đối với các dịch vụ mua bán tiền ảo. Các công ty của Grill không yêu cầu số điện thoại cũng như giấy tờ tùy thân đối với các giao dịch dưới 500 đô la Mỹ. Một phần vì có những thuộc tính đó, các máy ATM tiền ảo đã áp dụng các mức phí cao, từ 11-25%.

Brandon Mintz, người sáng lập Bitcoin Depot, công ty vận hành ATM tiền ảo lớn nhất Mỹ, cho biết công ty ông đang giảm tốc độ lắp đặt máy mới và tập trung điều chuyển các máy ATM ít người sử dụng đến các địa điểm tốt hơn. Ông có kế hoạch sẽ niêm yết cổ phiếu của Bitcoin Depot trong thời gian tới dựa trên mức định giá 885 triệu đô la Mỹ. Trong một thông cáo báo chí vào tháng 8, Bitcoin Depot cho biết đang điều hành hơn 7.000 ATM tiền ảo trên khắp Mỹ và Canada. Công ty đã kiếm được 6 triệu đô la Mỹ lãi ròng trên doanh thu 623 triệu đô la Mỹ trong 12 tháng tính đến tháng 6-2022.

Singapore cấm ATM bitcoin

ATM bitcoin đang đối mặt với mối đe dọa tiềm ẩn từ các cơ quan quản lý. Hồi tháng 1, Singapore đã cấm các máy ATM tiền ảo và ra lệnh đóng cửa chúng. Hồi tháng 3, các nhà quản lý ở Anh cho biết không phê duyệt bất kỳ ATM bitcoin nào và cảnh báo các công ty vận hành chúng phải tháo dỡ các máy đang được sử dụng.

Ở Mỹ, các cơ quan quản lý cho đến nay đã thực hiện một cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn. Nhưng trong một báo cáo ban đầu vào tháng 9-2021, Văn phòng giải trình trách nhiệm chính phủ Mỹ (GAO) bày tỏ lo ngại rằng các máy ATM tiền ảo có thể được sử dụng để tạo điều kiện thuận lợi cho việc buôn bán ma túy. Cơ quan này khuyến nghị mạng lưới thực thi pháp luật về tội phạm tài chính của Bộ Tài chính và Sở Thuế vụ Mỹ nên xem xét lại các yêu cầu đăng ký đối với máy ATM tiền ảo. Cả hai cơ quan đều đã đồng ý.

Bất kể kết quả xem xét như thế nào, một thách thức trước mắt hơn đối với các công ty vận hành ATM tiền ảo có thể là thuyết phục các chủ cửa hàng rằng việc đặt máy vẫn giúp tạo thu nhập hợp lý cho họ ngay cả khi thị trường tiền ảo đang ảm đạm.

Louis Pena, quản lý cửa hàng Orion Electronic Orion ở Bronx, New York cho biết máy ATM bitcoin đặt ở cửa hàng của anh tiếp nhận chỉ khoảng một lượt khách mỗi ngày. Sự kiên nhẫn của anh đang cạn dần. Pena nói: “Khi không có khách hàng, thì việc đặt nó ở đó cũng chẳng có ý nghĩa gì”.