ATC – Góc tối của thị trường chứng khoán?

Ông Huỳnh Minh Tuấn, nhà sáng lập kiêm CEO Công ty Đầu tư FIDT cho biết với Báo Đầu tư Chứng khoán, trong quá khứ, việc thị trường xảy ra bán tháo thường tập trung ở tin vĩ mô hoặc tin lãnh đạo doanh nghiệp bị vướng vòng lao lý. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, thông tin xấu mang tính vĩ mô như vậy là không có, và phần lớn lời đồn thổi của thị trường liên quan tới "kho hàng", một dạng sản phẩm margin phái sinh của thị trường chứng khoán đã tồn tại nhiều năm qua.

Xâu chuỗi câu chuyện trong quá khứ sau những vụ như Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết, CEO Nguyễn Đỗ Lăng của APEC Group (đều bị khởi tố vì thao túng chứng khoán)..., ông Tuấn cho rằng: “Đâu đó có những sự liên đới tới loại hình sản phẩm phái sinh này ở góc độ tăng vốn ảo và thao túng là có sơ sở”, đặc biệt khi gần đây câu chuyện uỷ thác (người môi giới nhận đầu tư hộ cho khách hàng và chia lời lỗ) cũng nóng lên khi thị trường trải qua một đợt sụt giảm mạnh từ 2022 tới giờ, khiến nhà đầu tư đi từ lỗ nặng tới rất nặng.

Trong nhận định chủ quan của mình, CEO FIDT cho rằng, sự hội tụ của những vấn đề này tạo ra một lực cung bất ngờ đến từ những dòng tiền thông minh (smart money), nên việc “thuận nước đẩy thuyền” trong một bối cảnh tâm lý nhà đầu tư yếu và hàm ẩn tin xấu hoàn toàn hợp lý.

Dẫn lời Báo Đầu tư Chứng khoán, nhà đầu tư Mạnh Hùng tiết lộ, sau nhiều năm thực chiến, anh phát hiện trên thị trường có sự tồn tại không chính thức những “kho hàng” luôn sẵn sàng cho nhà đầu tư vay cao hơn mức 5-5. Không chính thức là bởi vì quy định hiện tại chỉ cho phép vay margin không quá tỷ lệ 5-5.

Một trong những “kho hàng” được quảng bá là "margin cá mập" với tỷ lệ đòn bẩy lên tới 1:9

Anh Hùng cho rằng, sự tồn tại của những "kho hàng" đã đáp ứng phần nào nhu cầu đa dạng hoá sản phẩm tài chính của một bộ phận nhà đầu tư, tuy nhiên việc không được công nhận chính thức của "kho hàng" cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về cả đầu tư lẫn pháp lý cho nhà đầu tư. Trên thực tế từng xảy trường hợp nhà đầu tư vay kho rồi khi bị call margin thì vay cả tín dụng đen để trả cho kho dẫn đến vỡ nợ, xiết nợ…

Phân tích sự tồn tại của những “kho hàng” này, ông Huỳnh Minh Tuấn cho rằng, mọi sự tồn tại đều có lý. Khi một số nhu cầu của nhà đầu tư chưa được đáp ứng bởi những sản phẩm chính danh thì những sản phẩm phái sinh buộc phải sinh ra và tồn tại cho đến khi được công nhận.

“Thị trường đang tự sửa lỗi của nó trong quá trình vận động, tồn tại và phát triển”, vị chuyên gia nói.

Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, ông Nguyễn Việt Quang, Giám đốc Chi nhánh Hà Nội, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam nêu quan điểm, lượng hàng lớn bán ồ ạt trong thời gian ngắn thì khả năng cao là do lệnh bán từ các nhà đầu tư lớn (có thể là cá nhân, tổ chức).

Theo nguyên tắc cung cầu, nhà đầu tư nhỏ hay lớn đều có quyền như nhau; khi có dấu hiệu vi phạm nguyên tắc cần bán thì họ bán là chuyện rất bình thường và do tài sản họ lớn nên khi bán mới ảnh hưởng tới thị trường.

Khi được hỏi quan điểm về chuyện "kho hàng", chuyên gia Yuanta nói rằng, sử dụng đòn bẩy là con dao 2 lưỡi, đòn bẩy càng cao rủi ro sẽ càng lớn.

Để khắc phục chuyện nhà đầu tư phải vay kho, theo ông Quang, thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua 25 năm, nhà đầu tư chứng khoán ngày càng chuyên nghiệp hơn, đã đến lúc cần kiến nghị gia tăng tỷ lệ margin còn việc quản trị rủi ro và sử dụng đòn bẩy như thế nào thì để nhà đầu tư tự cân đối.

Ông Quang cũng cho rằng, bỏ phiên ATC sẽ tốt hơn cho nhà đầu tư và hạn chế được câu chuyện trên, do ATC là phiên mà nhà đầu tư bị động nhất.

"Đã đặt lệnh thì không thể hủy/sửa. Tất cả các lệnh được giao dịch dựa trên cơ sở so sánh khớp lệnh mua và bán chứng khoán tại cùng một thời điểm trong khoảng thời gian 15 phút, điều này rất rủi ro vì tâm lý sẽ được dồn nén trong 15 phút. Ví dụ, nếu có 1 lệnh bán lớn ở mã lớn sẽ tác động tâm lý tới nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu đó và họ có thể bán theo...", ông Quang nói.

Được biết, sắp tới đây, khi hệ thống giao dịch KRX được áp dụng, nhiều công cụ tài chính và nghiệp vụ mới dự kiến sẽ được triển khai, trong đó có giải pháp giao dịch T+0 và bán khống.

Trong một phát biểu mới đây, bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ phát triển thị trường, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (SSC) thừa nhận những sản phẩm phái sinh trên thị trường còn có ít (mới có một sản phẩm).

Theo bà Bình, một trong những nhiệm vụ trong thời gian tới đây, SSC sẽ cố gắng triển khai ngay các sản phẩm khác trên thị trường phái sinh như sản phẩm hợp đồng tương lai chỉ số VN100, hợp đồng tương lai với tài sản cơ sở khác, hợp đồng quyền chọn…

Và để hỗ trợ cho tất cả việc này, lãnh đạo SSC cho biết, cơ quan quản lý sẽ sớm đưa vào vận hành hệ thống giao dịch mới KRX với nhiệm vụ không chỉ hỗ trợ triển khai các sản phẩm mới mà còn hỗ trợ cho cơ quan quản lý trong công tác giám sát thị trường.