Áp dụng biểu giá điện 2 thành phần: Xóa bất cập cào bằng

Xoay quanh việc xây dựng và thực hiện biểu giá điện 2 thành phần, nhiều ý kiến cho rằng, việc này sẽ đem lại sự công bằng, thúc đẩy sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả...

Sau chỉ đạo của Bộ Công Thương với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đầu năm 2024 về thuê tư vấn tính toán, xây dựng Đề án “Nghiên cứu, xây dựng lộ trình áp dụng giá điện 2 thành phần (giá công suất, giá điện năng) cho các nhóm khách hàng sản xuất và kinh doanh”. Mới đây, Bộ Công Thương cho biết, nội dung Đề án đã được hoàn thiện.

Theo Đề án, EVN đề xuất phương án cơ sở là hệ thống giá thuần túy phản ánh chi phí cung cấp điện và có xét tới đặc điểm tiêu dùng điện của các nhóm khách hàng. Đồng thời phân loại theo nhóm khách hàng gồm khách hàng ngoài sinh hoạt; khách hàng sinh hoạt có sản lượng tới 2.000kWh/tháng; khách hàng có sản lượng trên 2.000kWh/tháng; phân loại theo cấp điện áp gồm 4 cấp là siêu cao áp, cao áp, trung áp và hạ áp.

Với nhóm khách hàng ngoài sinh hoạt, EVN đề xuất chung một biểu giá điện 2 thành phần theo dạng giá công suất (đồng/kW) và giá điện năng cao thấp điểm (đồng/kWh). Đây là ba nhóm gồm sản xuất, kinh doanh và hành chính sự nghiệp trong hệ thống giá hiện hành.

Khách hàng sinh hoạt có quy mô, sản lượng tiêu dùng lớn hơn 2.000kWh/tháng, giống như khách hàng ngoài sinh hoạt nhưng tiêu dùng ở cấp điện áp hạ áp. Thống kê cho thấy nhóm này lên tới 56.000 khách hàng, việc trang bị hệ thống đo đếm hai thành phần là chưa thể thực hiện ở giai đoạn trước mắt.

Nhiều ý kiến cho rằng, việc áp dụng giá điện 2 thành phần sẽ đem lại sự công bằng, thúc đẩy sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả

Vì vậy, giai đoạn đầu chưa đề xuất áp dụng mà có thể xem xét phương án giá hai thành phần theo cách thức áp dụng với hộ có sản lượng dưới 2.000kWh/tháng, tức là thu giá cố định theo gói và giá điện năng không đổi.

Với nhóm khách hàng có sản lượng tiêu dùng thấp (dưới 2.000kWh/tháng), biểu giá sinh hoạt hai thành phần sẽ bao gồm giá cố định theo quy mô tiêu dùng và giá điện năng đồng giá (mức 1.598 đồng/kWh). Do nhóm này có lượng khách hàng đông, nhóm khách hàng tiêu dùng dưới 50kWh/tháng vẫn đang được hưởng sự hỗ trợ từ Chính phủ. Vì vậy, quy mô tiêu dùng để tính giá cố định đang được xây dựng theo dạng bậc thang hiện hành.

Nhìn nhận và đánh giá về vấn đề này, nhiều ý kiến cho hay, đây là giải pháp cần thiết để có biểu giá điện bền vững.

Theo Hội đồng Năng lượng Việt Nam, giá điện 2 thành phần sẽ đem lại sự công bằng cho người sử dụng điện (khách hàng sử dụng điện cho mục đích sản xuất, kinh doanh), thúc đẩy khách hàng sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả. Đối với khách hàng sinh hoạt, giá công suất dưới dạng phí công tơ sẽ loại bỏ sự phiền toái do công ty điện lực cắt điện khi không sử dụng điện một thời gian dài.

Để thử nghiệm, chuyên gia Hội đồng Năng lượng Việt Nam gợi ý, EVN có thể áp dụng giá công suất hàng tháng thấp hơn chi phí thực cho đầu tư cấp điện mỗi kVA (đơn vị đo lường công suất biểu kiến) cho khách hàng, sao cho giá điện năng không cần giảm nhiều so với khách hàng chưa áp dụng giá 2 thành phần.

Còn theo ông Nguyễn Tiến Thỏa - Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam, ở các nước áp dụng giá điện 2 thành phần, khi điều chỉnh giá điện, hầu như khách hàng không kêu ca, bởi chi phí cố định giữ nguyên và minh bạch.

Ông Thỏa cho rằng, hiện nay, chúng ta nghiên cứu thí điểm là đúng, để đánh giá tác động của nó ra sao, từ đó chứng minh sự khác nhau giữa hai phương án. Đặc biệt, với người tiêu dùng sẽ có cơ hội đánh giá và so sánh giữa hai phương án về mức độ chênh lệch giá khi sử dụng điện.

“Chúng ta cần có thời gian thí điểm như vậy để đánh giá, tổng kết và nhân rộng nếu thực sự thấy áp dụng giá điện 2 thành phần hiệu quả”, vị chuyên gia này bày tỏ.

Xoay quanh vấn đề này, nhiều ý kiến cũng cho hay, việc áp dụng giá điện theo 2 thành phần kết hợp với quy định giá điện bán lẻ hiện hành sẽ góp phần cân bằng biểu đồ phụ tải của hệ thống và giảm bớt nhu cầu đầu tư nguồn điện và lưới điện, để đáp ứng công suất sử dụng điện trong giờ cao điểm. Tuy nhiên, trước khi áp dụng cần lấy ý kiến rộng rãi các nhà khoa học, người sử dụng và thông tin tuyên truyền rộng rãi để người dân nắm được.

Theo TS Đoàn Văn Bình - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học năng lượng, việc triển khai giá điện 2 thành phần (gồm giá điện theo công suất và điện năng tiêu thụ) là hợp lý và đáng lẽ nên thực hiện từ lâu, bởi việc này tác động lớn đến chi phí và giá thành sản xuất điện.

“Việc áp dụng giá điện 2 thành phần sẽ tạo ra mức giá công bằng hơn đối với người bán, người mua và các trường hợp sử dụng điện. Nếu phụ tải điều tiết khôn ngoan hơn, còn giúp giảm giá mua điện”, TS Đoàn Văn Bình nhìn nhận.

Đồng thời cho rằng, khi áp dụng giá điện 2 thành phần, người dùng sẽ phải quan tâm đến việc sử dụng điện thế nào cho hiệu quả nhất. Chẳng hạn, giá điện tính theo công suất đắt bắt buộc nhà máy phải giảm công suất và điều tiết sản xuất làm sao phù hợp, từ đó thay đổi hành vi sử dụng điện.