Ai được - mất tiền từ chứng khoán?

Đầu tư chứng khoán có rủi ro cao, thị trường biến động theo chu kỳ có tăng có giảm, do đó nhà đầu tư sẽ có giai đoạn lãi cao, lãi thấp, hòa vốn hoặc lỗ.

Trên thị trường chứng khoán, cơ bản có 3-4 loại nhà đầu tư tham gia vào thị trường được nhắc tên: Quỹ đầu tư, công ty chứng khoán; nhà đầu tư lớn chuyên nghiệp ( những loại này có thể được gọi tên bằng cá nập và đội lái); bên cạnh số đông các nhà đầu tư nhỏ lẻ (tính cả F0). Nhà đầu tư nào đủ khôn ngoan hạn chế đến mức thấp nhất rủi ro “bốc hơi” tiền trong tài khoản?

Nhà đầu tư F0: trả học phí = thua lỗ

Theo cập nhật mới nhất từ Trung tâm Lưu ký chứng khoán (VSD), tính đến cuối tháng 4, tổng số tài khoản giao dịch chứng khoán trên thị trường Việt Nam đã đạt hơn 3,14 triệu tài khoản, tăng 110.655 đơn vị so với tháng liền trước. Trong đó, đa phần là tài khoản mở mới của nhà đầu tư cá nhân trong nước, số lượng tới 109.998 tài khoản mới – điều này đồng nghĩa đã có gần 110.000 nhà đầu tư F0 gia nhập thị trường. Những nhà đầu tư này, chắc chắn không ít là những người có tiền nhưng chưa có kiến thức hoặc kinh nghiệm thực chiến.

Ngày 10/5, trang tin Vietstock đăng lại bài viết của một nhà đầu tư F0 với tiêu đề “Tôi đã là nhà đầu tư F0 thế nào”. Bài báo lập tức thu hút sự chú ý của bạn đọc và rơi vào vị trí số 1 top đọc nhiều . Theo lời nhà đầu tư này, nhìn thấy các đồng nghiệp, bạn bè và cả những người hàng xóm “thắng lớn” nhờ cổ phiếu tăng cao, anh quyết định “học” theo họ mở tài khoản để trở thành nhà đầu tư chứng khoán F0 nhằm lướt sóng kiếm lời.

Nhà đầu tư kể chuyện anh đã tự nghiên cứu tự mua- bán chứng khoán, chạy trước khi tin tốt được đăng báo ra sao, nhưng cuối cùng thì tài khoản lỗ vẫn hoàn lỗ. Với 500 triệu tiền rút từ tiết kiệm ra mua, sau một thời gian anh đã mất đi 20% số vốn ban đầu. “Nhưng đâu chỉ riêng tôi đang bị lỗ trong đợt đầu tư này. Tìm hiểu các F0 khác, tôi nhận ra những nhà đầu tư nhỏ lẻ này cũng đầu tư theo tính bầy đàn, nghe ngóng thông tin bên lề giống như tôi hơn là dựa vào các thông tin liên quan chỉ số P/E (giá/lợi nhuận một cổ phiếu), hoặc đọc báo cáo tài chính của doanh nghiệp để phân tích.”, anh kể lại.

Thực tế, đầu tư chứng khoán có rủi ro cao, không đảm bảo khả năng sinh lời đều đặn như gửi tiết kiệm ngân hàng. TTCK biến động theo chu kỳ, có tăng có giảm. Do đó, nhà đầu tư sẽ có giai đoạn lãi cao, lãi thấp, hòa vốn hoặc lỗ.

Hiện, không có số liệu chính thức nào để kể ra xem các nhà đầu tư F0 đã được mất ra sao trên TTCK thời gian vừa qua tuy nhiên, soi vào các diễn đàn chứng khoán hàng ngày có thể thấy, tỉ lệ nhà đầu tư được rất ít.

Một nhà đầu tư tại diễn đàn “Đầu tư chứng khoán” ngày 11/5 phấn khởi khoe: “Em đầu tư được 2 tuần, bỏ 100 triệu, lãi 2 triệu có được không các cụ” ? Thế là tất cả các thành viên ồn ào vào comment mỗi người một ý, người thì chúc mừng, kẻ bảo thế là bình thường; thậm chí nhiều nick còn bảo cứ từ từ, sẽ đến lúc “mất tiền ngu”.

Với những ai làm doanh nghiệp, có thể biết được mức lợi nhuận trên tài sản từ 20-30%/năm là tỷ lệ đáng ngưỡng mộ. Chính vì vậy, nếu coi việc đầu tư vào cổ phiếu là đầu tư vào doanh nghiệp, có thể thấy dù có thể lựa chọn những doanh nghiệp tốt nhất, việc đánh bại được con số 20-30% là điều khó.

Có nên chạy theo quỹ ngoại, “cá mập” và “đội lái”?

Một trong những phương châm nổi tiếng của bậc thầy về chứng khoán - doanh nhân nổi tiêng Warren Buffett được giới đầu tư nhắc đến nhiều nhất. Phương châm đó có hai nguyên tắc cơ bản: Nguyên tắc 1: Không bao giờ để mất tiền; Nguyên tắc 2: Không bao giờ được quên nguyên tắc một. Lướt sóng cổ phiếu, đầu cơ ngắn hạn là một kênh kiếm lời nhanh được nhiều nhà đầu tư ưa thích. Tuy nhiên, việc quá tham với các mức lợi nhuận ăn bằng lần, tức gấp đôi gấp ba chỉ trong vòng vài ngày, khiến không ít nhà đầu tư bị sập bẫy.

Được biết đến là những tổ chức có sức ảnh hưởng nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam, mọi hành động của các quỹ ngoại đều được theo dõi sát sao bởi những nhà đầu tư nhỏ lẻ. Với các quỹ này, chỉ một dấu hiệu tiêu cực từ các nhà đầu tư lớn này cũng có thể khiến thị trường tổn thương nặng nề, bởi đặc điểm "xuống tiền lớn" nên hầu hết các quỹ đều phân bổ danh mục vào các cổ phiếu bluechip trong VN30.

Nhìn lại, năm 2020, 2 quỹ đầu tư lớn nhất đang hoạt động tại Việt Nam là VOF - VinaCapital và VEIL - Dragon Capital đã dồn hết sự chú ý vào cổ phiếu HPG của Tập đoàn Hoà Phát. Câu chuyện hấp dẫn của một nhà sản xuất thép tầm cỡ nhất nước với lợi thế về quy mô, giá cả cùng kỳ vọng hưởng lợi trước làn sóng đầu tư công để kích thích kinh tế sau đại dịch, đã kích thích được dòng tiền.

Việc HPG liên tục tăng giá suốt nửa năm qua càng khiến tâm lý các nhà đầu tư say sưa phấn chấn hơn. Ngoài ra, ngân hàng và bất động sản - 2 ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu Vn-Index, cũng nhận sự ưu ái của các quỹ. Việc khối ngoại này mua ròng hay bán ròng miệt mài là một “hàn thử biểu” cho các nhà đầu tư nội xuống tiền hay co cụm.

Tuy nhiên, với thị trường, “đáng gờm” cần phải canh chừng chính là “cá mập” và “đội lái” . Cá mập như thị trường vẫn gọi tên có thể là những nhà đầu tư lâu năm “tay to” gạo cội có tiềm lực tài chính, dạn dày kinh nghiệm.

Bên cạnh, nắm trong tay lượng giao dịch, room margin (hạn mức cho vay); biết mã nào vay nhiều, vay ít các công ty chứng khoán hiện nay với sóng đánh lên đánh xuống - vào ra bất ngờ một số mã chứng khoán họ là nhà tư vấn cũng đang là một trong những "cá mập" trên sàn.

Vài năm trở lại đây, các doanh nghiệp chuyển sàn Hose, hay từ Upcom lên HNX cũng rất mê tín khi chọn CTCK tư vấn, đặc biệt những công ty “mát tay” trong việc hỗ trợ đưa giá cổ phiếu của DN lên cao.

Còn “đội lái” là những nhà đầu tư kinh nghiệm có nhiều quan hệ trên thị trường trong tay có nhiều vốn (tiền mặt) hay cổ phiếu liên kết lại với nhau để làm giá chứng khoán, “đội lái” còn liên kết với các môi giới chứng khoán, công ty niêm yết để thực hiện việc đánh lên hay dìm giá cổ phiếu.

Mục tiêu của đội lái là làm thế nào đẩy giá cổ phiếu lên cao, thu hút được càng nhiều người hưởng ứng “lên tàu” để có thể dễ dàng thoát hàng và thu lợi. Do đó, các đội lái sẽ sử dụng rất nhiều chiêu trò để lôi kéo những nhà đầu tư “nhẹ dạ cả tin” đi theo. Những nhà đầu tư nhỏ lẻ, bầy đàn, nhà đầu tư F0 thời gian qua chính là “mục tiêu” để "cá mập" và "đội lái" ngắm tới khi dẫn dụ họ mua vào cổ phiếu ở giá cao và bị “kẹt hàng” khi giá cổ phiếu rớt thê thảm.

Một môi giới nhiều kinh nghiệm chia sẻ: Thực tế có rất nhiều nhà đầu tư lại thích đầu tư mạo hiểm, đua lệnh theo các đội lái. Tuy nhiên, mức độ thành công là không nhiều mà hậu quả có thể gánh chịu là rất lớn, rủi ro cao. Các nhà đầu tư chạy theo phân tích kỹ thuật nhiều lúc cũng tình cờ “sập bẫy” đội lái qua thanh khoản mua bán mà không hề hay biết./.

Giai đoạn sôi động của thị trường chứng khoán các năm 2007-2010 là thời gian mà “đội lái” chứng khoán hoạt động mạnh nhất.Trên các diễn đàn chứng khoán… “đội lái” tung thông tin gây nhiễu làm các nhà đầu tư chóng mặt, mất phương hướng, mua bán cổ phiếu chạy theo tin đồn.

Đặc biệt, giai đoạn 2010 và nửa đầu năm 2011 được coi là năm của “đội lái”. Giai đoạn này kinh tế thế giới và trong nước có nhiều bất ổn là tiền đề thuận lợi để “đội lái” tung hoành. Tuy nhiên, thời TTCK èo uột, thông tin “đội lái” đa số bỏ nghề hoặc nằm in thở khẽ.

Quãng năm 2020, cụm từ “đội lái” bắt đầu quay trở lại thị trường nhưng ở cấp độ cao, và tinh vi hơn. Đội lái không còn chỉ là những tay cò chuyên nghiệp được thuê đánh lên đánh xuống mà trực tiếp đã có sự tham gia của chính các ông chủ mã cổ phiếu đó./.