Ai đang chiếm ưu thế trong cuộc chiến tranh lạnh về công nghệ?

Công nghệ chính là tâm điểm của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung hiện tại. Trong cuộc chiến này, Mỹ hay Trung Quốc là nước có lợi thế hơn?

Trung tâm của cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc là để giành lợi thế về công nghệ, về thương mại và an ninh quốc gia, bao gồm: trí tuệ nhân tạo, robot học, xe tự hành. Kế hoạch táo bạo của Trung Quốc để thống trị trong các lĩnh vực này đã thúc đẩy chính quyền Trump hành động, sau khi các doanh nghiệp Mỹ hoạt động tại Trung Quốc phàn nàn về việc bị ép buộc phải chuyển giao công nghệ và trộm cắp tài sản trí tuệ.

Căng thẳng gia tăng sau khi Huawei bị liệt vào danh sách đen của Mỹ, bóng ma của một cuộc chiến tranh lạnh công nghệ đang trở thành hiện thực. Dưới đây là một số so sánh giữa 2 cường quốc kinh tế thế giới này.

Mỹ từ lâu đã là quê hương của các công ty công nghệ lớn nhất thế giới, với các công ty hàng đầu về phần mềm, điện thoại thông minh, thương mại điện tử, tìm kiếm và mạng xã hội. Những công ty này luôn nằm trong top 5 công ty giá trị cao nhất toàn cầu. Song, 5 năm qua, lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ, khi Tencent và Alibaba đã lọt vào hàng ngũ các công ty công nghệ hàng đầu thế giới.

Vốn hóa không chỉ là thước đo giá trị thị trường của các công ty đó như thế nào, nó còn cho thấy sức mạnh tài chính, đội ngũ nhân tài, khả năng huy động vốn và đầu tư vào công nghệ mới.

Mỹ từ lâu đã là thị trường internet lớn nhất và quan trọng nhất trên thế giới. Nhưng, Trung Quốc có dân số lớn nhất thế giới, số người sử dụng di động gấp bốn lần so với Mỹ, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp nội trong mọi lĩnh vực từ thương mại điện tử và nhắn tin đến trò chơi và thanh toán kỹ thuật số.

Trong khi Trung Quốc có lợi thế về số lượng người dùng, thì người tiêu dùng Mỹ lại có sức mua lớn hơn và đóng góp nhiều hơn vào nền kinh tế. Điều này mở ra cho các công ty công nghệ Mỹ một thị trường đầy tiềm năng, cho dù là trong việc phát triển sản phẩm mới hay tìm kiếm lợi nhuận.

Mỹ là quốc gia tiên phong trong đầu tư mạo hiểm và sử dụng mô hình vốn đầu tư tư nhân để tạo ra nhiều công ty công nghệ mạnh nhất thế giới - đây vẫn luôn được xem là thế mạnh của Mỹ. Nhưng nền kinh tế Trung Quốc đã rất phát triển trong những năm gần đây. Điều đó đã dẫn đến sự gia tăng số lượng các công ty khởi nghiệp trị giá 1 tỷ USD (kỳ lân) ở Trung Quốc, ngang bằng với số kỳ lân mà Mỹ tạo ra. Điển hình là công ty Bytedance với mức định giá gần 75 tỷ năm ngoái.

Chất bán dẫn là điều kiện cốt lõi của mọi cuộc cách mạng công nghệ. Các công ty Mỹ hiện có lợi thế, kiểm soát hầu hết các tài sản trí tuệ hàng đầu và lấn át các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc về sản lượng. Theo ước tính từ Sanford C. Bernstein, đơn vị sản xuất chip của Huawei, HiSilicon, công ty bán dẫn lớn nhất Trung Quốc, có doanh thu 7,6 tỷ USD vào năm ngoái, bằng 1/10 doanh thu của Intel.

Các công ty bán dẫn Trung Quốc cũng phải mua phần mềm từ Cadence và Synopsys có trụ sở tại Mỹ cho các thiết kế và các thiết bị Applied Materials và Lam Research để chế tạo chip vật lý.

Về lĩnh vực viễn thông và điên thoại di động, mặc dù Alexander Graham Bell đã phát minh ra điện thoại, và là điều giúp Mỹ từng là nhà tiên phong về viễn thông thế giới. Nhưng Các nhà sản xuất thiết bị truyền thông của Mỹ đã mất chỗ đứng trong hai thập kỷ qua và ngành công nghiệp này bị chi phối bởi bộ ba nhà cung cấp ở nước ngoài. Huawei rõ ràng là kẻ mạnh nhất, thống trị sự phát triển của mạng 5G, thứ mà các nhà mạng trên toàn thế giới đang hướng đến.

Trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, hiên tại, Trung Quốc vẫn chưa bắt kịp Mỹ. Tính đến cuối năm 2017, Mỹ đã dẫn đầu thế giới với hơn 28.000 chuyên gia AI, so với khoảng 18.000 người ở Trung Quốc, theo ước tính của Trường Chính sách công và Quản lý của Đại học Thanh Hoa. Tuy nhiên, khoảng cách này có thể dần được thu hẹp. Diễn đàn kinh tế thế giới cho biết trong một báo cáo rằng vào năm 2016, Trung Quốc có 4,7 triệu sinh viên tốt nghiệp trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM), trong khi Mỹ chỉ có 568.000.

Trong hai thập kỷ qua, Apple và các công ty công nghệ hàng đầu khác của Mỹ đã theo chân các nhà sản truyền thống, chuyển sản xuất và lắp ráp sang Trung Quốc. Ví dụ, Foxconn, nhà sản xuất iPhone hàng đầu, sử dụng khoảng 1 triệu công nhân vào mùa cao điểm. Công nhân Mỹ có năng suất tính theo giờ cao hơn và tiếp tục xử lý các công nghệ nhạy cảm, như các sản phẩm hàng không vũ trụ. Tuy nhiên, xét về khía cạnh giá trị gia tăng trong quá trình sản xuất, Trung Quốc đã vượt xa Mỹ.