8 sai lầm tai hại nhà đầu tư nào cũng từng mắc phải

Sai lầm là một phần của quá trình đầu tư. Biết về các sai lầm thông thường và cách phòng tránh sẽ giúp nhà đầu tư gặt hái được thành công. Theo Investopedia, những sai lầm tồi tệ nhất là không lập kế hoạch dài hạn, để cảm xúc ảnh hưởng đến quyết định và không đa dạng hóa danh mục đầu tư.

1. Không hiểu khoản đầu tư

Warren Buffett từng cảnh báo nhà đầu tư: “Đừng bao giờ rót tiền vào doanh nghiệp bạn không hiểu rõ”. Cách tốt nhất để tránh sai lầm này là xây dựng danh mục đầu tư đa dạng hóa bao gồm các chứng chỉ quỹ ETF hay quỹ tương hỗ. Nếu đầu tư và từng cổ phiếu riêng lẻ, phải chắc rằng bạn hiểu rõ các công ty mà chúng đại diện trước khi xuống tiền.

2. Quá yêu thích một công ty

Khi nhìn thấy công ty đang đầu tư làm ăn tốt, bạn sẽ dễ trở nên yêu thích nó thay vì nhìn nhận lý trí với tư cách một khoản đầu tư. Phải luôn nhớ rằng bạn mua cổ phiếu để kiếm tiền. Nếu bất cứ yếu tố quan trọng nào từng thôi thúc bạn đầu tư vào công ty giờ đây đã thay đổi, hãy cân nhắc bán ra.

3. Thiếu kiên nhẫn

Về lâu dài, cách tiếp cận chậm và ổn định sẽ mang lại hiệu quả đầu tư cao hơn là vội vã. Kỳ vọng danh mục đầu tư sinh lãi nhanh hơn khả năng của nó chắc chắn sẽ tạo ra thảm họa. Bạn cần giữ cho kỳ vọng về thời gian tăng trưởng lợi nhuận phù hợp với thực tế.

4. Mua đi bán lại quá nhiều lần

Liên tục thay đổi giữa vị thế mua và bán sẽ giết chết lợi nhuận. Trừ khi bạn là nhà đầu tư tổ chức được hưởng phí giao dịch thấp, chi phí hoa hồng mỗi lần mua bán có thể lấy sạch lợi nhuận của bạn. Đó là chưa kể đến thuế thu nhập khi bán chứng khoán và chi phí cơ hội từ việc bỏ lỡ lợi nhuận dài hạn của các khoản đầu tư hợp lý khác.

5. Cố gắng mua đáy bán đỉnh

Mua đáy bán đỉnh cực kỳ khó, ngay cả nhà đầu tư tổ chức cũng hiếm khi thành công trong việc này. Một nghiên cứu nổi tiếng đăng trên Tạp chí phân tích tài chính năm 1986 đã phân tích lợi nhuận của các quỹ hưu trí Mỹ.

Nghiên cứu chỉ ra rằng trung bình, gần 94% sự thay đổi của lợi nhuận theo thời gian có thể được giải thích bởi quyết định chính sách đầu tư. Nói đơn giản, điều này có nghĩa là hầu hết lợi nhuận của danh mục là kết quả của quyết định phân bổ tài sản chứ không phải là thời điểm mua/bán hay thậm chí là việc chọn lựa khoản đầu tư.

6. Chờ hòa vốn

Cố gắng nắm giữ một cổ phiếu cho đến khi giá phục hồi về mức mua vào là một sai lầm phổ biến khác. Tài chính hành vi gọi đây là “lỗi nhận thức”. Với việc không chịu cắt lỗ, nhà đầu tư tự khiến mình thiệt đơn thiệt kép.

Thứ nhất, giá cổ phiếu có thể tiếp tục giảm xuống 0. Thứ hai, nhà đầu tư bở lỡ cơ hội dùng số tiền thu hồi được cho những việc tốt hơn.

7. Không đa dạng hóa

Các nhà đầu tư chuyên nghiệp (như Warren Buffett) có thể tạo ra lợi nhuận vượt trội so với mặt bằng chung bằng cách dồn tiền vào một số cổ phiếu. Nhưng nhà đầu tư thông thường không nên bắt chước phương pháp này mà cần tuân theo nguyên tắc của đa dạng hóa.

Khi xây dựng danh mục, hãy mua cổ phiếu của tất cả các ngành lớn. Một nguyên tắc phổ biến khác là không phân bổ quá 5 hay 10% tỷ trọng danh mục cho một khoản đầu tư riêng lẻ nào.

8. Để cảm xúc chi phối

Có lẽ sát thủ nguy hiểm nhất của lợi nhuận là cảm xúc. Nỗi sợ và lòng tham thống thị trường chứng khoán. Nhà đầu tư không nên để lòng tham hay nỗi sợ chi phối quyết định của mình. Thay vào đó, nhà đầu tư nên tập trung vào cái nhìn toàn cảnh hơn.

Tỷ suất lợi nhuận chứng khoán có thể biến động dữ dội trong khoảng thời gian ngắn, nhưng về lâu dài, cổ phiếu vốn hóa cao có thể đạt tỷ suất lợi nhuận trung bình 10%.

Trong một khoảng thời gian dài, lợi nhuận của danh mục đầu tư sẽ không chênh lệch nhiều so với mức trung bình trên. Ngoài ra, nhà đầu tư kiên nhẫn có thể được hưởng lợi từ quyết định phi lý trí của những người khác.

Cách tránh sai lầm

Lập kế hoạch hành động

Chủ động xác định xem bạn đang ở đâu trong vòng đời đầu tư, mục tiêu của bản thân là gì và cần bỏ ra bao nhiêu. Nếu cảm thấy mình không thể tự làm điều này, hãy tìm kiếm một nhà hoạch định tài chính uy tín.

Luôn nhớ rằng bạn đang đầu tư tiền của chính mình. Điều này có thể khuyến khích bạn tiết kiệm nhiều hơn và cảm thấy dễ dàng hơn trong việc xác định tỷ lệ phân bổ phù hợp cho danh mục.

Đừng kỳ vọng danh mục đầu tư sẽ giúp bạn giàu qua một đêm. Chiến lược đầu tư nhất quán, lâu dài mới là thứ tạo ra sự giàu có.

Đặt kế hoạch vào chế độ tự động

Khi thu nhập tăng lên, bạn có thể muốn bỏ thêm tiền đầu tư. Hãy theo dõi các khoản đầu tư. Cuối mỗi năm đánh giá lại các chứng khoán đã chọn và diễn biến giá của chúng. Suy nghĩ xem liệu bạn nên thay đổi hay giữ nguyên tỷ lệ trái phiếu/cổ phiếu của danh mục.

Phân bổ khoản tiền để “chơi vui”

Tất cả chúng ta đều có lúc bị cám dỗ bởi ý muốn tiêu tiền. Thay vì cố gắng chống lại thôi thúc này, hay danh ra một khoản tiền “đầu tư vui vẻ”. Bạn nên giới hạn số tiền này không quá 5% giá trị danh mục và chắc rằng mình có đủ sức chịu đựng dù mất sạch chúng.