6 giải pháp phát triển hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Để thị trường trái phiếu doanh nghiệp là kênh huy động vốn trung, dài hạn cho doanh nghiệp và nền kinh tế, cần đẩy mạnh các giải pháp.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) được đánh giá có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, là kênh huy động vốn hiệu quả trong trung, dài hạn đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, đồng thời góp phần đa dạng hóa thị trường tài chính, bảo đảm hài hòa, cân đối cơ cấu thị trường vốn…

Mặc dù chuẩn bị trong thời gian ngắn, song hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ (TPDN RL) đã khai trương, vận hành đúng quy định theo Nghị định 65/2022/NĐ/CP. Gần 01 năm, hệ thống giao dịch TPDN RL được vận hành an toàn, thông suốt, cùng với đó là sự cải thiện tình hình phát hành TPDN RL trên thị trường sơ cấp.

Bà Vũ Thị Thuý Ngà - Phó Tổng giám đốc HNX cho biết, tại thời điểm khai trương, thị trường có 19 mã TPDN riêng lẻ của 3 tổ chức phát hành đăng ký giao dịch với tổng giá trị đăng ký giao dịch 9.060 tỷ đồng. Sau một năm đã tiếp nhận hồ sơ và đưa vào giao dịch trên hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ là 1.146 mã trái phiếu của 301 doanh nghiệp với giá trị đăng ký giao dịch đạt gần 832.189,4 tỷ đồng. Hệ thống thành viên giao dịch TPDN riêng lẻ cũng phát triển nhanh chóng từ 8 thành viên tại ngày khai trương thị trường, đến nay, hệ thống đã có 48 thành viên.

Đặc biệt, thanh khoản TPDN riêng lẻ được cải thiện rõ rệt, giá trị giao dịch bình quân trong 1 tháng đầu tiên khai trương thị trường đạt 250,6 tỷ đồng/phiên. Sau 1 năm giá trị giao dịch TPDN riêng lẻ bình quân đạt 3.704,5 tỷ đồng/phiên, tập trung chủ yếu vào nhà đầu tư là các tổ chức tín dụng (38,3%), công ty chứng khoán (gần 32%).

Mặt khác, thị trường TPDN riêng lẻ thứ cấp phát triển cũng tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp huy động vốn trên thị trường sơ cấp, góp phần thúc đẩy thị trường sơ cấp TPDN riêng lẻ phát triển lành mạnh và bền vững hơn. Tại thị trường trong nước, từ ngày 19/7/2023 đến ngày 19/7/2024, có 167 đợt phát hành thành công với giá trị 393.892,6 tỷ đồng.

Ông Dương Ngọc Tuấn – Phó Tổng Giám đốc VSDC cho thấy tính đến cuối tháng 9, số lượng tài khoản nhà đầu tư 190.826 tài khoản, trong đó có 190.034 tài khoản nhà đầu tư cá nhân. Giá trị thanh toán trên 3 nghìn tỷ đồng/ngày, trong đó, ngày 11/6/2024 có giá trị thanh toán lớn nhất là hơn 10,4 nghìn đồng. Trong năm đầu vận hành, VSDC đã thực hiện đăng ký lần đầu hơn 1,47 tỷ trái phiếu, tương đương với gần 900 nghìn tỷ đồng; thực hiện quyền 1.400 mã/đợt trái phiếu, tương đương gần 96,5 nghìn tỷ đồng.

Nhìn chung, tuy số lượng hồ sơ đăng ký lần đầu và thực hiện quyền TPRL thời gian đầu triển khai lớn, nhưng VSDC đã xử lý các hồ sơ này theo đúng thời gian quy định; Số lượng thành viên và tài khoản nhà đầu tư tham gia hệ thống trái phiếu riêng lẻ của VSDC tăng mạnh đã góp phần gia tăng số lượng , giá trị giao dịch và giá trị thanh toán trái phiếu riêng lẻ.

Với vai trò là ngân hàng thanh toán, đại diện Ngân hàng chỉ định thanh toán, ông Vũ Quang Đông - Phó Giám đốc Phụ trách khối vốn thị trường Vietcombank chia sẻ, góp phần vào thành công chung của thị trường thứ cấp TPDN RL trong hơn một năm qua, hệ thống thanh toán giao dịch TPDN RL của Vietcombank đã thể hiện được sự ưu việt với công nghệ hiện đại, tiên tiến trong việc kết nối và giao tiếp đảm bảo an toàn, an ninh thông tin.

Theo đó, hệ thống của Vietcombank đã thực thiện thanh toán tức thời từng giao dịch, quản lý số dư tiền mua/bán trái phiếu tới từng nhà đầu tư. Ngoài ra, đại diện Vietcombank cũng cho biết nhiều thông số cụ thể cho thấy năng lực hệ thống thanh toán cũng như dư địa có thể đáp ứng nhu cầu dài hạn cho thị trường.

Chủ tịch UBCKNN Vũ Thị Chân Phương cho rằng những kết quả đạt được từ khi vận hành hệ thống giao dịch TPDN riêng từ sự kết hợp chặt chẽ giữa chủ trương của Chính phủ, sự chỉ đạo của Bộ Tài chính, với sự tham gia tích cực của các đơn vị thành viên, nhất là Vietcombank trong vai trò ngân hàng thanh toán, cũng như sự hưởng ứng tham gia của các thành viên thị trường nhằm phát triển thị trường TPDN riêng lẻ ổn định, an toàn, minh bạch và bền vững.

Để thị trường này là kênh huy động vốn trung, dài hạn cho doanh nghiệp và nền kinh tế, theo đó Chủ tịch UBCK kiến nghị 06 giải pháo nhằm phát triển thị trường:

Thứ nhất, tiếp tục nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường thông qua nâng cao chất lượng tổ chức phát hành. Có giải pháp cơ bản để kiểm soát chất lượng của TPDNRL thông qua đẩy mạnh áp dụng định mức tín nhiệm đối với tổ chức phát hành TPDNRL; xem xét nâng điều kiện phát hành TPDNRL để giảm thiểu việc nhiều doanh nghiệp mới thành lập chưa có hoạt động hoặc đã thành lập nhưng không có hoạt động có thể phát hành TPDNRL với quy mô gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu.

Thứ hai, tiếp tục nâng cao chất lượng nhà đầu tư theo hướng thu hút nhà đầu tư chuyên nghiệp trong lĩnh vực tài chính, các nhà đầu tư tài chính, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Thứ ba, sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan xây dựng chính sách, các tổ chức giám sát, các thành viên thị trường trong đề ra các giải pháp, sáng kiến thúc đẩy sự phát triển bền vững, lành mạnh của thị trường, giải quyết những khó khăn, tồn tại, vướng mắc trong quá trình hoạt động của thị trường.

Thứ tư, xem xét thúc đẩy tiêu chuẩn hóa, nghiên cứu xây dựng và ứng dụng bộ tiêu chuẩn điều kiện, điều khoản mẫu cho trái phiếu doanh nghiệp tham khảo kinh nghiệm, thông lệ quốc tế để giải quyết thực trạng các trái phiếu có nhiều điều kiện, điều khoản khác như hiện nay.

Thứ năm, nghiên cứu khuyến khích phát triển hệ sinh thái cho thị trường thông qua phát triển và nâng cao chất lượng các tổ chức cung cấp dịch vụ, tổ chức trung gian thị trường như tổ chức tư vấn, tổ chức bảo lãnh, tổ chức nâng cao tín nhiệm (CGIF-Credit Guarantee and Investment Facility)...

Thứ sáu, tăng cường công tác truyền thông về hoạt động, vận hành và quy định trên thị trường TPDNRL để doanh nghiệp, các nhà đầu tư nâng cao hiểu biết về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm trong tuân thủ pháp luật, thực hiện các nghĩa vụ theo quy định.

Về phía UBCKNN, Chủ tịch khẳng định với vai trò là cơ quan tham mưu chính sách, cơ quan quản lý nhà nước, UBCKNN sẽ tiếp tục đẩy mạnh quản lý giám sát đối với các tổ chức kinh doanh chứng khoán có tham gia cung cấp dịch vụ trên thị trường; xử phạt nghiêm các vi phạm của tổ chức kinh doanh chứng khoán cũng như vi phạm của tổ chức phát hành theo kết quả giám sát của HNX. Đồng thời, UBCKNN sẽ tích cực phối hợp với các cơ quan, đơn vị, tổ chức liên quan trong thực hiện các giải pháp, đề xuất phát triển thị trường…