55% doanh nghiệp FDI báo lỗ: Lỗ thật hay chuyển giá trốn thuế?

Nhiều doanh nghiệp FDI luôn báo lỗ, lỗ liên tục nhiều năm nhưng vẫn đầu tư, mở rộng sản xuất, doanh thu các năm đều tăng, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

Bộ Tài chính vừa báo cáo kết quả tổng hợp và phân tích báo cáo tài chính năm 2019 của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) gửi Thủ tướng. Báo cáo dựa trên dữ liệu của 22.603 DN FDI, chiếm 99,9% trong tổng số 22.617 DN có vốn đầu tư nước ngoài chi phối và bằng 90,2% trong tổng số 25.054 DN FDI tính đến thời điểm cuối năm 2019.

Theo đó, quy mô sản xuất kinh doanh của DN FDI năm 2019 tiếp tục tăng cao so với năm 2018, đạt 7.181.000 tỷ đồng, tăng hơn 720.000 tỷ đồng so với năm 2018. Tổng tài sản đạt 7.752.000 tỷ đồng, tăng hơn 981.000 tỷ đồng so với năm 2018.

Theo địa bàn đầu tư, TP.HCM là địa phương có quy mô doanh thu của DN FDI lớn nhất cả nước. Tiếp theo lần lượt là Bắc Ninh, Thái Nguyên, Đồng Nai, Bình Dương và Hà Nội. TP.HCM cũng là địa phương có tổng tài sản của DN FDI đứng đầu cả nước.

Về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và khả năng sinh lời, báo cáo cho biết, hoạt động của DN FDI ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Điện Biên, Lai Châu, Cao Bằng, Bắc Kạn, Hà Giang, Lào Cai, Sơn La, Yên Bái và một số tỉnh Tây Nguyên… suy giảm, doanh thu năm 2019 giảm tới 10% so với năm 2018.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, trong năm 2019, lợi nhuận trước thuế của 22.603 DN này đạt hơn 387.000 tỷ đồng, tăng hơn 29.000 tỷ đồng so với năm 2018; lợi nhuận sau thuế hơn 324.000 tỷ đồng, tăng hơn 19.000 tỷ đồng so với năm 2018.

Tuy nhiên, cũng theo báo cáo của Bộ Tài chính, trong số 22.603 DN này, chỉ có 9.949 DN báo lãi cả năm (45%), tăng 18% so với năm 2018. Còn lại, có tới 12.455 DN báo lỗ (chiếm tỷ lệ 55%), dù tổng doanh thu của số DN này đạt khoảng 847.000 tỷ đồng, tăng gần 12,7% so với năm 2018 và tổng tài sản giảm 0,7% so với năm 2018.

Có khoảng 3.545 DN lỗ mất vốn năm 2019, chiếm gần 15,7%, nhưng trong số này có 2.160 DN doanh thu vẫn tăng trưởng.

Một số nhóm ngành lỗ liên tiếp trong hai năm liền và lỗ năm trước nhiều hơn năm sau là sản xuất sắt thép và kim loại khác, dầu khí, xăng dầu, nhiên liệu và sản phẩm hoá dầu.

Về DN lỗ lũy kế, đến hết năm 2019 có 14.822 DN lỗ lũy kế (bằng 66% trong số 22.603 DN) với tổng con số lỗ lũy kế trên báo cáo tài chính là hơn 520.000 tỷ đồng, bằng 41% vốn đầu tư của chủ sở hữu và tăng 26% về số doanh nghiệp có lỗ lũy kế, tăng hơn 23% về số vốn lỗ so với năm 2018.

Theo Bộ Tài chính, hiệu quả sử dụng tài sản, sử dụng vốn đầu tư tại các doanh nghiệp FDI vẫn còn thấp, chưa phát huy hết tiềm lực, nộp ngân sách chưa tương xứng với ưu đãi được hưởng.

“Các chỉ tiêu khả năng sinh lời của một số lĩnh vực vẫn còn âm, nộp ngân sách vẫn chưa tương xứng với những ưu đãi được hưởng. Số DN FDI có lãi chiếm tỷ lệ ít, mới đạt 45% số DN; nhiều DN có số lỗ lớn và lỗ liên tục trong nhiều năm”, báo cáo nêu rõ.

Ngoài một số dự án lớn có hiệu quả kinh tế cao, đóng góp ngân sách tốt..., nhiều dự án hiệu quả chưa cao, mức độ đóng góp ngân sách thấp. Đáng chú ý, hai nhà đầu tư nằm trong top 10 đầu tư lớn vào Việt Nam là Hong Kong, Trung Quốc lại có khả năng sinh lời thấp.

Đối với 2 DN lớn trong nhóm ngành "sản xuất sắt, thép và kim loại khác" là Công ty TNHH Gang Thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh và Công ty Cổ phần Thép Posco Yamoto Vina, mặc dù trong hai năm liền tình hình tài chính bị tác động do giá sắt, thép toàn cầu trong xu hướng giảm, tổng doanh thu của 2 DN tăng từ 77.456 tỷ đồng lên 82.741 tỷ đồng, nhưng nộp ngân sách giảm từ 101 tỷ đồng xuống 92,6 tỷ đồng.

Theo Bộ Tài chính, đóng góp cho ngân sách chưa tương xứng với những ưu đãi (đất đai, thuế...) dành cho những DN lớn này. Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh, hiện tượng chuyển giá, trốn thuế còn diễn ra ở một số DN FDI. DN luôn báo lỗ, thậm chí lỗ liên tục nhiều năm nhưng vẫn đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh, doanh thu các năm đều tăng gây thất thoát, thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

Để thu hút các dự án có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động hiệu quả cao và nâng cao hiệu quả của công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính đã kiến nghị Thủ tướng: Giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục nghiên cứu, đánh giá thận trọng về chính sách ưu đãi đầu tư theo quy mô dự án đầu tư và theo địa bàn kinh tế - xã hội, đồng thời cần nghiên cứu và đề xuất phương pháp xây dựng chính sách thu hút trong thời gian tới phù hợp.

Đồng thời, về phía Bộ Tài chính, tiếp tục chỉ đạo Tổng cục Thuế và các Cục Thuế địa phương tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với nhóm DN FDI có dấu hiệu chuyển giá, tránh thất thu ngân sách Nhà nước.