5.000 tấn cá nằm chờ 'xuất cảnh' vì thông tư ngáng đường

Trở tay không kịp

Ngày 3-4, trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Cao Thị Kim Lan - giám đốc Công ty CP Thủy sản Bình Định - cho biết do vướng quy định của thông tư 21 mà từ tháng 1 đến cuối tháng 3-2019, doanh nghiệp này bị đọng gần 1.000 tấn cá không xuất khẩu đi các nước được.

Bà Lan không nói rõ thiệt hại cụ thể, nhưng cho biết "thiệt hại rất lớn" không chỉ vì hàng không xuất đi được đúng thời gian đã hợp đồng với đối tác, mà còn ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản.

"Quy định của thông tư 21 là chỉ những cảng cá được công bố loại 1 và loại 2 mới đủ điều kiện là cảng chỉ định xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác. Trong khi đó, tại Bình Định từ trước đến cuối tháng 3-2019 không có cảng cá nào được công bố đạt loại 1 hay loại 2 cả.

Bởi vậy chúng tôi mua cá về rồi, chế biến xong thì phải bỏ vào kho lưu trữ vì không đủ điều kiện về xác nhận nguồn gốc thủy sản ở cảng đạt tiêu chuẩn quy định" - bà Lan nói.

Theo bà Lan, doanh nghiệp đã "kêu khản cả cổ" nên cuối tháng 3-2019, Bộ NN&PTNT mới công nhận một số cảng cá loại 1, loại 2, nhờ vậy vướng mắc mới được tháo gỡ.

Theo bà Lan, quy định thì cơ quan nhà nước đề ra, xây dựng cảng cá đạt những tiêu chuẩn nào để được công nhận đạt loại 1, loại 2 là do chính quyền, nhưng việc ban hành và thực thi gấp gáp thông tư 21 đã gây khó khăn, thiệt hại cho doanh nghiệp.

"Tôi nghĩ đây là một kinh nghiệm mà khi làm luật, chính sách các cấp phải tính toán cho kỹ, nếu không sẽ gây hậu quả không nhỏ" - bà Lan đề nghị.

Trong khi đó, ông Phan Trọng Hổ - giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bình Định - cho biết thực hiện theo Luật thủy sản và những cam kết của Việt Nam để khắc phục "thẻ vàng" IUU mà Ủy ban châu Âu áp dụng đối với hải sản Việt Nam, những quy định của thông tư 21 là cần thiết.

Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng thông tư này ra đời ngày 15-11-2018 và áp dụng ngay đầu năm 2019, không có thời gian chuyển tiếp, khiến các địa phương không kịp trở tay hoàn tất các công tác cần thiết để "nâng tầm" các cảng cá hiện hữu và cảng cá trong quy hoạch.

Đây chính là lý do dẫn đến việc công nhận cảng chỉ định loại 1, loại 2 chậm, khiến các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản khai thác ở Bình Định gặp khó khăn.

Được biết, tại Bình Định, đến ngày 26-3 Bộ NN&PTNT đã công bố cảng cá Quy Nhơn là cảng loại 1, còn 2 cảng Đề Gi và Tam Quan là cảng loại 2.

Ông Nguyễn Trọng Thuận, giám đốc Công ty TNHH Thịnh Hưng (Khu công nghiệp Suối Dầu, xã Suối Tân, huyện Cam Lâm, Khánh Hòa), cho biết hoạt động của công ty chủ yếu là mua, xuất khẩu thủy sản, trung bình mỗi năm Công ty Thịnh Hưng xuất khẩu khoảng 3.500 tấn thành phẩm, chủ yếu là cá ngừ đại dương qua thị trường Mỹ và châu Âu.

"Tuy nhiên, khi thông tư 21 được áp dụng, bắt buộc các cảng cá phải được công bố đạt chuẩn thì mới được cấp giấy xác nhận chứng nhận nguồn gốc xuất xứ thủy sản và cấp chứng nhận đánh bắt. Trong khi các cảng cá chúng tôi thường xuyên thu mua lại không đáp ứng kịp điều kiện này, dẫn đến việc 300 tấn cá tươi của chúng tôi mua về, sản xuất xong để đó đợi chứng từ của cảng mới xuất khẩu được" - ông Thuận nói.

Ông Thuận giải thích thêm: thị trường châu Âu là thị trường khó tính nên việc xuất khẩu thủy sản càng đòi hỏi nghiêm ngặt giấy chứng nhận đánh bắt. Trước việc hàng trăm tấn cá bị "đóng băng", công ty ông buộc phải xoay chuyển tình thế bằng cách xuất khẩu một số lượng qua thị trường Mỹ không cần các giấy tờ này.

"Tuy nhiên số lượng cá xuất khẩu qua Mỹ không được bao nhiêu. Việc ứ đọng 300 tấn cá kéo dài từ tháng 1-2019 đến cuối tháng 3-2019 mới được giải quyết khi các cảng được công bố đủ tiêu chuẩn. Điều này đã gây khó khăn, thiệt hại rất lớn cho doanh nghiệp chúng tôi, kẹt dòng tiền và vỡ kế hoạch theo ban đầu" - ông Thuận nói.

Quảng Ngãi: 3 cảng cá đủ điều kiện

Theo ông Phùng Đình Toàn - phó chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ngãi, tới cuối tháng 3-2019 tại tỉnh có 3 cảng cá được Bộ NN&PTNT công nhận cảng cá loại 2 gồm Tịnh Kỳ, Sa Huỳnh, Mỹ Á.

Như vậy, chỉ có 3 cảng cá này đủ điều kiện pháp lý, thẩm quyền để xác nhận nguồn gốc thủy sản, từ đó Chi cục Thủy sản cấp chứng nhận nguồn gốc thủy sản (nhằm phục vụ xuất khẩu).