4 yếu tố thách thức sự thống trị của đồng USD

Các nhà nghiên cứu từ Viện Brookings đã chỉ ra một số thách thức đối với vị thế hàng đầu của đồng đô la Mỹ trên thị trường tài chính.

Trong một báo cáo gần đây, nhóm nghiên cứu này đã chỉ ra vị thế thay đổi của đồng đô la Mỹ trên thị trường tài chính toàn cầu, khi việc sử dụng đồng tiền này liên tục giảm trong nhiều thập kỷ qua.

Mặc dù đồng đô la Mỹ vẫn thống trị dự trữ của ngân hàng trung ương và thương mại thế giới, nhưng đồng tiền này chiếm 59% tổng dự trữ toàn cầu vào đầu năm 2024, giảm so với mức 71% dự trữ vào năm 1999, theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Tỷ trọng dự trữ toàn cầu của đồng đô la giảm dần

Trong khi đó, tỷ trọng dự trữ tiền tệ phi truyền thống đã tăng nhẹ. Các tiền tệ như đô la Úc, franc Thụy Sĩ và nhân dân tệ Trung Quốc chiếm 11% tổng dự trữ của ngân hàng trung ương toàn cầu vào đầu năm nay, tăng so với mức 2% được ghi nhận vào năm 1999.

Tỷ lệ dự trữ tiền tệ phi truyền thống

Sự suy giảm đó đã làm dấy lên một số lo ngại trong số các nhà đầu tư rằng đồng đô la Mỹ có thể sớm đánh mất khỏi vị trí thống lĩnh trên thị trường tài chính. Trong khi hầu hết các chuyên gia cho rằng điều đó có khả năng sẽ không xảy ra trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu cho biết vị thế thống lĩnh của đồng đô la Mỹ đang phải đối mặt với những thách thức chính, với 4 yếu tố cụ thể.

Các lệnh trừng phạt của Mỹ

Mỹ bắt đầu thực hiện các lệnh trừng phạt đối với Nga sau khi xung đột Nga-Ukraine diễn ra vào đầu năm 2022. Điều đó đã làm dấy lên một chiến dịch phi đô la hóa ở Nga và các quốc gia BRICS khác, những quốc gia đang tìm cách chuyển hướng khỏi đồng đô la như một phản ứng trước các hạn chế thương mại của phương Tây.

Đặc biệt, Nga đã thực hiện các bước để phi đô la hóa mạnh mẽ nền kinh tế của mình, với việc quốc gia này áp dụng tỷ giá hối đoái nhân dân tệ sang rúp, đề xuất một loại tiền tệ đối thủ với đồng đô la Mỹ và được cho là đi đầu trong một nền tảng thanh toán thay thế không phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ.

Trung Quốc cũng đã báo hiệu sự dịch chuyển khỏi đồng đô la Mỹ, quảng bá đồng nhân dân tệ của mình như một giải pháp thay thế.

"Nếu Mỹ tùy tiện trừng phạt, hành động đơn phương và không xây dựng được học thuyết về chính sách kinh tế, đồng đô la có thể bị soán ngôi", các nhà nghiên cứu của Viện Brookings cho biết.

Nợ của Mỹ

Gánh nặng nợ ngày càng tăng của Mỹ có thể khiến những người nắm giữ tiền tệ cảnh giác hơn với đồng đô la Mỹ, đặc biệt là nếu có lo ngại rằng Mỹ có thể không trả được nợ.

Mặc dù số dư nợ của Mỹ vẫn chưa vượt quá mức không bền vững, nhưng tốc độ chi tiêu nhanh chóng của chính phủ không giúp ích gì cho thị trường. Fitch Ratings đã hạ xếp hạng tín dụng của Mỹ vào năm ngoái với lý do "tiêu chuẩn quản trị liên tục suy giảm".

"Vì bất đồng về khoản phân bổ, Quốc hội đã đóng cửa chính phủ nhiều lần. Bất ổn chính trị hơn nữa có thể làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư vào đồng đô la", các nhà nghiên cứu cho biết.

Công nghệ thanh toán được cải thiện

Các hệ thống thanh toán tiên tiến hơn đã giúp việc trao đổi các loại tiền tệ phi truyền thống trở nên dễ dàng hơn. Điều đó có thể ảnh hưởng đến nhu cầu đối với đồng đô la Mỹ, vốn được xem là phương tiện trao đổi hấp dẫn nhất theo truyền thống.

"Thông thường, việc chuyển đổi các loại tiền tệ như vậy sang đô la Mỹ và ngược lại dễ dàng và rẻ hơn so với việc trao đổi chúng với nhau. Tuy nhiên, Trung Quốc và Ấn Độ sẽ sớm không còn cần phải đổi tiền tệ tương ứng của họ lấy đô la để tiến hành giao dịch với chi phí thấp nữa. Thay vào đó, việc đổi trực tiếp nhân dân tệ lấy rupee sẽ trở nên rẻ hơn. Do đó, sự phụ thuộc vào tiền tệ phương tiện, đặc biệt là đô la Mỹ sẽ giảm xuống", Eswar Prasad, thành viên cấp cao tại Viện Brookings cho biết.

Tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC)

Tiền tệ kỹ thuật số do các ngân hàng trung ương phát hành cũng có thể giúp việc trao đổi các loại tiền tệ phi truyền thống trở nên dễ dàng và rẻ hơn. Trung Quốc đang phát triển CBDC và hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới (CIPS) của Trung Quốc cũng đã phát triển nhanh chóng trong vài năm qua.

Fed đã tạo ra mạng lưới thanh toán tức thời của riêng mình, nhưng vẫn chưa có động thái tạo ra CBDC, với việc chủ tịch Fed Jerome Powell gợi ý vào năm ngoái rằng một loại tiền kỹ thuật số sẽ cần sự chấp thuận của các nhà lập pháp. Điều đó có nghĩa là Mỹ có nguy cơ tụt hậu so với các quốc gia khác khi công nghệ thanh toán kỹ thuật số đang phát triển nhanh chóng.

Tuy nhiên, bất chấp những cảnh báo, hầu hết các chuyên gia tiền tệ không tin rằng việc phi đô la hóa là mối đe dọa trong ngắn hạn đối với Mỹ hoặc đồng tiền của nước này. Hiện tại, không có đối thủ cạnh tranh nào tiến gần với đồng đô la Mỹ trên thị trường tài chính, và các quốc gia cố gắng phi đô la hóa dù sao cũng có nguy cơ phải chịu nhiều hậu quả kinh tế, như tăng trưởng chậm hơn và mất giá trị đầu tư.