4 vấn đề quan trọng nhà đầu tư cần chú ý sau cú sập của TTCK toàn cầu

Thị trường chứng khoán toàn cầu đã biến động mạnh vài ngày qua khi lo lắng nền kinh tế Mỹ sẽ rơi vào suy thoái. Điều này cũng tăng thêm sự kịch tính cho cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vốn đã nhiều hỗn loạn trong mùa hè này.

Ngày 5/8, sự hỗn loạn của thị trường chứng khoán toàn cầu đã “bùng lên” và khởi nguồn từ Nhật Bản, khi chỉ số Nikkei 225 giảm hơn 12%. Đây là mức giảm tồi tệ nhất kể từ năm 1987. Sau đó, xu hướng giảm bắt đầu lan sang châu Âu và Mỹ. Kết phiên ngày 5/8, chỉ số Dow Jones lao dốc hơn 1.000 điểm.

Sự thay đổi tâm lý này là điều đáng ngạc nhiên. Chỉ vài tuần trước, các nhà kinh tế hay chuyên gia dự báo vẫn lạc quan khi lạm phát hạ nhiệt và kinh tế Mỹ vẫn tăng trưởng ổn định. Sự kết hợp này có thể mang đến cho Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris một bài phát biểu mạnh mẽ trước cử tri.

Tuy nhiên, thị trường việc làm suy yếu làm dấy lên lo ngại rằng “tuần trăng mật” của bà Harris sẽ không kéo dài, ngay cả khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) gần như sắp tuyên bố chiến thắng trước lạm phát và có kế hoạch chuẩn bị nới lỏng chính sách. (Những thành công liên tiếp của Phó Tổng thống Kamala Harris trên đường đua tranh cử thời gian gần đây đã mang lại lợi thế lớn cho Đảng Dân chủ và được gọi là “tuần trăng mật” của bà Harris).

John Lynch, Giám đốc đầu tư của Comerica Wealth Management cho hay: “Mới chỉ chưa đầy hai tuần kể từ khi dữ liệu cho thấy nền kinh tế Mỹ tăng trưởng nhanh hơn dự kiến và thị trường chứng khoán tăng điểm ở mức gần như kỷ lục thì nay lại ngày càng có nhiều người có tâm lý cho rằng Fed đã đợi quá lâu mà chưa hạ lãi suất. Dù cho chúng tôi không hoàn toàn tin vào cách giải thích mới, nhưng có một điều có vẻ chắc chắn là sẽ có nhiều biến động hơn ở phía trước”.

Ngày 2/8, Bộ Lao động Mỹ công bố báo cáo cho thấy tỷ lệ thất nghiệp đã tăng cao hơn dự kiến. Đây là dấu hiệu ám chỉ kinh tế đang chậm lại và làm dấy lên lo ngại rằng Mỹ có thể không tránh khỏi suy thoái.

Một trong những điều mà giá cổ phiếu phản ứng là lợi nhuận dự kiến trong tương lai của các công ty mà họ đang đầu tư. Nghĩa là nếu tốc độ tăng trưởng chậm hơn thì lợi nhuận có khả năng thấp hơn.

Đợt bán tháo này tập trung chủ yếu vào các cổ phiếu công nghệ - vốn thúc đẩy chỉ số thị trường tăng cao một cách “hơi quá”, ví dụ như cổ phiếu của Nvidia.

Giám đốc nghiên cứu đầu tư cấp cao tại Charles Schwab, ông Kevin Gordon cho biết: “Tôi thực sự nghĩ rằng phần lớn câu chuyện chỉ là ‘thổi bay’ tất cả những cổ phiếu đã quá thành công trong năm nay”.

Ngoài ra còn có nhiều “tác nhân” gây ra đợt bán tháo này. Tuần trước, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đã tăng lãi suất, thậm chí báo hiệu họ có thể tăng thêm nữa. Ngược lại, Fed phát tín hiệu sẽ sớm cắt giảm lãi suất khi đủ tự tin rằng lạm phát đang hạ nhiệt bền vững. Báo cáo việc làm suy yếu cũng thúc đẩy kỳ vọng rằng họ có thể hạ lãi suất nhanh hơn dự kiến.

Vì vậy, đồng yên đã mạnh lên nhiều so với đồng USD. Điều này gây áp lực lên các nhà đầu tư, ví dụ các quỹ phòng hộ - vốn đã vay đồng yên giá rẻ để đầu tư vào tài sản Mỹ - nhưng giờ đồng yên lại đắt hơn. Điều này khiến họ phải vội vã huy động tiền mặt, khiến thị trường biến động.

Nhưng điều quan trọng cần lưu ý là nhiều nhà giao dịch chỉ lợi dụng những thời điểm biến động như thế này để mua vào bán ra, do đó làm tăng thêm hỗn loạn.

Câu hỏi này chẳng ai có thể trả lời một cách chắc chắn. Tuy nhiên, tình hình hiện nay có vẻ Mỹ chưa bước vào kịch bản suy thoái như vậy.

Nỗi sợ hãi tăng lên kể từ ngày 2/8 khi tỷ lệ thất nghiệp đã tăng đủ để kích hoạt quy tắc Sahm - chỉ báo “gần như hoàn hảo” để báo hiệu nền kinh tế rơi vào suy thoái.

Nhưng nền kinh tế Mỹ thực sự trông vẫn ổn, tờ Politico viết. Tỷ lệ thất nghiệp ở mức 4,3%, chỉ cao hơn khi so sánh với mức 3,4% vào đầu năm 2023. Tỷ lệ người trong độ tuổi lao động chính được tuyển dụng cao nhất kể từ năm 2001. Tỷ lệ thất nghiệp tăng hầu như là vì có nhiều người đang tìm việc làm hơn, gồm cả người nhập cư.

GDP Mỹ tăng trưởng với tốc độ 2,8% trong quý II năm nay, nhanh hơn dự kiến, đặc biệt là khi lãi suất đang ở mức cao.

Chính bà Claudia Sahm, người tạo ra quy tắc Sahm cũng nghĩ kinh tế Mỹ không suy thoái và lần này quy tắc của bà có thể đã sai. Nhưng có một điều dễ thấy, đó là nền kinh tế Mỹ thực sự đang chậm lại. Vấn đề là chậm lại ở mức nào và tốc độ ra sao?

Liệu Fed có phải đã chờ đợi quá lâu để cắt giảm lãi suất hay không?. Đây là lời “chỉ trích” mà Fed đang gặp phải. Thượng Nghị sĩ Elizabeth Warren nói rằng quyết định không hạ lãi suất của Fed vào cuộc họp tháng 7 là một “sai lầm nghiêm trọng”.

Nhưng nếu tỷ lệ thất nghiệp giữ nguyên hoặc thậm chí giảm trong tháng 8, điều đó có thể làm dịu đi nỗi lo rằng rằng các điều kiện kinh tế ở Mỹ đang xấu đi nhanh chóng. Fed dự kiến cắt giảm lãi suất tại cuộc họp tiếp theo vào tháng 9 và các quan chức Fed có thể quyết định giảm lãi suất với mức lớn hơn 0,25 điểm phần trăm tại cuộc họp đó.

Tuy nhiên, hiện tại, Fed có vẻ vẫn bình tĩnh. Chủ tịch Fed chi nhánh Chicago, ông Austan Goolsbee đánh giá nền kinh tế đang không rơi vào suy thoái và nói rằng Fed nên thận trọng khi đưa ra quá nhiều kết luận từ một điểm dữ liệu. Nhưng ông cũng chỉ ra rằng Fed đang chú ý tới diễn biến và cần xem xét dữ liệu tương lai để đưa ra quyết định.

Đảng Cộng hòa đã nắm bắt ngay tin tức về thị trường chứng khoán và gọi đây là #KamalaCrash (tạm dịch: Sự sụp đổ do bà Kamala). Nhưng thị trường rất “thất thường” và có thể sẽ tăng trở lại trong những tuần trước cuộc bầu cử.

Hầu hết các nhà đầu tư cho rằng làn sóng báo động vừa xảy ra trên thị trường chứng khoán không liên quan đến chiến dịch bầu cử, mặc dù bất ổn chính trị chắc chắn là một điều mà thị trường đang chú ý.

Bên cạnh đó, chuyên gia thăm dò dư luận của Đảng Cộng hòa Frank Luntz cho biết trong một bài đăng trên X: “Tôi đã nghiên cứu các yếu tố kinh tế ảnh hưởng đến kết quả chính trị trong nhiều năm nay. Tôi có thể tuyên bố rõ ràng rằng thị trường chứng khoán không quan trọng, nó không giúp ích gì cho ông Donald Trump khi thị trường đi lên và sẽ không gây tổn hại cho bà Kamala Harris khi thị trường đi xuống”.

Tuy nhiên, nếu chứng khoán tiếp tục giảm, điều đó có thể trùng hợp với những tin xấu về nền kinh tế và đây cũng sẽ là thách thức đối với bà Harris.