3 yếu tố nào sẽ giúp kinh tế Việt Nam tăng tốc phục hồi trong nửa cuối năm 2023?

Trong báo cáo vĩ mô vừa công bố, chứng khoán VNDirect đã chỉ ra 3 yếu tố sẽ giúp kinh tế Việt Nam tăng tốc phục hồi trong nửa cuối năm 2023

Chúng tôi kỳ vọng kinh tế Việt Nam sẽ tăng tốc phục hồi trong nửa cuối năm 2023

Chúng tôi dự báo GDP của Việt Nam tăng trưởng 7,1% svck (+/-0,3 điểm %) trong nửa cuối năm 2023 (so với +3,7% svck trong nửa đầu năm 2023), qua đó nâng tốc độ tăng trưởng cả năm 2023 lên 5,5% svck (+/-0,2 điểm %). Chúng tôi kỳ vọng nền kinh tế Việt Nam sẽ duy trì đà phục hồi trong năm tới và dự báo tăng trưởng GDP đạt 6,9% svck (+/-0,3 điểm %) trong năm 2024.

Các động lực chính đến từ:

(1) Chính phủ thực hiện chính sách tài khóa mở rộng để hỗ trợ tăng trưởng

(2) Lãi suất cho vay thấp hơn giúp kích thích tiêu dùng và đầu tư tư nhân

(3) Đơn hàng xuất khẩu nông sản và hàng hóa công nghiệp của Việt Nam có khả năng phục hồi đáng kể từ Q4/23.

Rủi ro đối với dự phóng của chúng tôi đến từ:

(1) Lạm phát toàn cầu cao hơn dự kiến

(2) Chỉ số DXY mạnh hơn dự kiến có thể gây thêm áp lực lên tỷ giá

(3) Tăng trưởng kinh tế chậm hơn dự kiến của các đối tác thương mại lớn ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam.

#Yếu tố hỗ trợ 1: Việt Nam đang có điều kiện thuận lợi để thực hiện chính sách tài khóa mở rộng nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Chúng tôi kỳ vọng Chính phủ sẽ tăng tốc đầu tư công trong nửa cuối năm 2023

Kể từ đầu năm 2023, Chính phủ Việt Nam đã đẩy mạnh đầu tư công để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh đầu tư tư nhân và dòng vốn FDI yếu. Theo TCTK, vốn nhà nước thực hiện (đầu tư công) trong T6/23 tăng 25,3% svck lên 54,2 nghìn tỷ đồng (so với +20,9% svck trong T5/23). Trong nửa đầu năm 2023, vốn nhà nước thực hiện đã tăng 20,5% svck lên 232,2 nghìn tỷ đồng, cao hơn mức tăng trưởng 10,4% svck nửa đầu năm ngoái. Vốn đầu tư công thực hiện trong 6T23 đạt 33% kế hoạch cả năm 2023. Chúng tôi kỳ vọng Chính phủ sẽ quyết liệt đẩy mạnh đầu tư công hơn nữa trong nửa cuối năm 2023 để hoàn thành ít nhất 95% kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 (kế hoạch Quốc hội giao là 711.684 tỷ đồng). Hiện chúng tôi nhận thấy một số yếu tố hỗ trợ để đẩy nhanh hơn nữa các dự án đầu tư công trong năm nay, bao gồm:

- Nợ công thấp tạo dư địa nới lỏng chính sách tài khóa để hỗ trợ phục hồi kinh tế: Nhờ tăng trưởng GDP vững chắc trong giai đoạn 2016-2022 và kiểm soát chi tiêu chặt chẽ, nợ công của Việt Nam đã giảm nhanh qua các năm từ 51% vào cuối năm 2016 xuống còn 38% vào cuối năm 2022, thấp hơn nhiều so với trần nợ công của Việt Nam là 60% GDP.

- Lợi suất trái phiếu chính phủ Việt Nam giảm mạnh kể từ đầu năm 2023: Tính đến ngày 28/06, trên thị trường sơ cấp, lợi suất TPCP kỳ hạn 10 năm và 15 năm giảm lần lượt 205 và 195 điểm cơ bản so với đầu năm, xuống mức 2,60% và 2,85%. Trên thị trường thứ cấp, lợi suất TPCP kỳ hạn 5 năm và 10 năm của Việt Nam giảm lần lượt 258 và 219 điểm cơ bản so với đầu năm, xuống 2,15% và 2,63%.

- Lạm phát trong nước đã hạ nhiệt đáng kể trong vài tháng qua: Lạm phát bình quân giảm xuống mức 2,4% svck trong Q2/23 từ mức 4,2% svck trong Q1/23. Khi áp lực lạm phát hạ nhiệt, Chính phủ có thể xem xét nới lỏng chính sách tài khóa nhiều hơn để hỗ trợ phục hồi kinh tế.

Nhiều chính sách tài khóa sẽ có hiệu lực trong nửa cuối năm 2023

Chính phủ đang triển khai nhiều chính sách hỗ trợ tài khóa trong nửa cuối năm nay để hỗ trợ tăng trưởng, tập trung vào giảm thuế và phí (giảm 2% thuế VAT, giảm 50% thuế trước bạ cho ô tô sản xuất trong nước). Chính sách cắt giảm thuế nhằm kích cầu tiêu dùng trong nước. Ngoài ra, Chính phủ đã tăng lương cơ bản cho cán bộ, công chức, viên chức từ ngày 01/07/2023. Đợt tăng này sẽ cải thiện khá đáng kể thu nhập của những người hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Ước tính ngân sách nhà nước chi cho chính sách này trong năm 2023 là khoảng 44 nghìn tỷ đồng. Đồng thời, Chính phủ cũng điều chỉnh tăng lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội do ngân sách nhà nước chi trả từ ngày 01/07. Ngân sách chi cho chính sách này ước tính khoảng 3.550 tỷ đồng. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp nhà nước (như PVN) cũng sẽ tăng cường đầu tư trong thời gian tới để phối hợp với chính sách tài khóa của Chính phủ. Điển hình là việc PVN đã lên kế hoạch triển khai một số dự án đầu tư trong thời gian tới, trong đó có một số dự án quy mô vừa như Kình Ngư Trắng, Lạc Đà Vàng và dự án quy mô lớn là Lô B - Ô Môn.

#Yếu tố hỗ trợ 2: Kỳ vọng xuất khẩu Việt Nam phục hồi từ Q4/23

Tổng tồn kho của các doanh nghiệp Mỹ tăng mạnh giai đoạn cuối năm 2022 là một trong những nguyên nhân chính khiến số lượng đơn đặt hàng mới đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sụt giảm mạnh trong giai đoạn Q4/22 đến Q2/23. Tuy nhiên, tồn kho tại Mỹ đã có dấu hiệu đạt đỉnh vào cuối Q1/23 và dự kiến sẽ giảm trong những quý tiếp theo. Do đó, chúng tôi kỳ vọng xuất khẩu của Việt Nam sẽ phục hồi từ Q4/23 nhờ:

(1) tồn kho tại các nước phát triển giảm sẽ kích thích nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam

(2) chu kỳ thay thế smartphone cũ bằng mẫu mới là 25,3 tháng, tức khoảng 2 năm (theo nghiên cứu của China Mobile Terminal Lab), điều này có thể thúc đẩy xuất khẩu smartphone của Việt Nam kể từ Q4/23 (điện thoại và linh kiện chiếm gần 16% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2022)

(3) Nhu cầu từ Trung Quốc phục hồi mạnh mẽ hơn sau khi nền kinh tế mở cửa trở lại.

#Yếu tố hỗ trợ 3: Lãi suất cho vay hạ nhiệt sẽ kích thích tiêu dùng và đầu tư tư nhân

Lãi suất tiền gửi giảm mạnh trong nửa đầu năm 2023

Kể từ đầu năm 2023, lãi suất huy động bình quân kỳ hạn 3 tháng của các NHTM đã giảm khoảng 137 điểm cơ bản, trong khi lãi suất huy động bình quân kỳ hạn 12 tháng giảm 124 điểm cơ bản (số liệu tại ngày 29/6/2023). Nguyên nhân là do:

(1) NHNN đảo ngược chính sách tiền tệ từ thắt chặt sang nới lỏng

(2) thanh khoản hệ thống ngân hàng được cải thiện nhờ NHNN mua 6 tỷ USD dự trữ ngoại hối và Chính phủ đẩy mạnh đầu tư công

(3) nhu cầu tín dụng thấp trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế chậm chập trong nửa đầu năm 2023.

Lãi suất sẽ duy trì đà giảm trong nửa cuối năm 2023

Chúng tôi kỳ vọng lãi suất huy động và cho vay sẽ duy trì xu hướng giảm trong nửa cuối năm. Cụ thể, chúng tôi dự báo lãi suất tiền gửi bình quân kỳ hạn 12 tháng sẽ giảm xuống mức 6,0-6,2%/năm vào cuối năm 2023, do:

(1) tác động từ 4 đợt giảm lãi suất điều hành của NHNN trong 6T23,

(2) nhu cầu tín dụng yếu trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế chậm chạp và thị trường bất động sản ảm đạm,

(3) Chính phủ sẽ đẩy mạnh hơn nữa đầu tư công, từ đó bơm thêm tiền vào nền kinh tế

(4) NHNN vẫn còn dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ.

Lãi suất cho vay có thể giảm mạnh hơn trong nửa cuối năm 2023 do chi phí vốn của các NHTM đang giảm nhờ:

(1) tác động từ các đợt cắt giảm lãi suất điều hành của NHNN trong 6T23

(2) NHNN ban hành Thông tư 02 cho phép giãn trích lập dự phòng nợ xấu.

Chúng tôi cho rằng lãi suất cho vay giảm sẽ là yếu tố thúc đẩy sự phục hồi của tiêu dùng và đầu tư tư nhân, vốn đã bị suy yếu trong nửa đầu năm 2023 do lãi suất cho vay neo ở mức cao