3 chiến lược tiết kiệm tiền giúp bạn góp gió thành bão

“Lãi kép” là một thuật ngữ đã không còn xa lạ gì với giới tài chính, đầu tư, có thể được khắc họa như một cây đũa thần để gia tăng giá trị tài sản tích lũy. Cùng với đó, rất nhiều bạn trẻ cũng đã nắm được nguyên tắc quan trọng: muốn đầu tư thì phải tiết kiệm trước. Tuy nhiên, từ nhận thức đến hành động là một quãng đường không hề ngắn và dễ dàng. Liệu có những chiến thuật nào giúp ta tiết kiệm tốt hơn không?

Chiến thuật 1: Tiết kiệm đều đặn

Khi thực hành tiết kiệm, bạn phải tuân thủ nguyên tắc “liệu cơm gắp mắm”, nghĩa là phần chi tiêu phải luôn nhỏ hơn phần thu nhập. Muốn vậy, không có chiến thuật nào hiệu quả hơn là trích một khoản ra để tiết kiệm trước rồi mới chi tiêu trên phần còn lại. Chẳng hạn, khi nhận lương lúc cuối tháng thì bạn nên trích ngay một số tiền phù hợp với mức thu nhập và chi tiêu của bạn vào tài khoản tiết kiệm ngay ngày đầu tiên của tháng sau. Ngày nay, với internet banking và các ví điện tử, bạn có thể dễ dàng đặt lệnh chuyển tiền định kỳ hằng tháng một cách tự động.

Cùng với đó, chúng ta phải hạn chế tối đa việc sử dụng tài khoản này. Có một cách khá hiệu quả mà nhiều người áp dụng, đó là đặt mật khẩu đăng nhập rất dài. Họ cũng bắt mình phải gõ từng ký tự thay vì lưu tự động mật khẩu vào trình duyệt. Bạn có thể đặt nội dung mật khẩu gợi nhắc đến mục tiêu của việc tiết kiệm, ví dụ như cú pháp sau đây: “toi tiet kiem de mua XYZ vao nam 2025”.

Việc tiết kiệm tự động và đều đặn này theo thời gian sẽ hình thành thói quen kiểm soát chi tiêu. Điều này giúp tạo thêm động lực vì sau một thời gian không để ý đến, chúng ta sẽ bất ngờ với kết quả mình đạt được.

Ví dụ, bạn tiết kiệm 1 triệu đồng/tháng, sau một năm, số tiền có được là 12 triệu đồng ‒ tương đương với một tháng lương. Nếu quy đổi ra số giờ phải làm việc để có số tiền này, ta mới thấy giá trị của nó.

Chiến thuật 2: Tận dụng sức mạnh của lãi kép để góp gió thành bão

Tiền có một đặc điểm rất thú vị, đó là giá trị của nó sẽ tăng thêm theo thời gian với lãi suất (time value of money). Nhưng nếu muốn tiền tăng thêm thì bạn phải đặt nó vào một kênh chuyển động nào đó, mà chúng ta hay gọi là đầu tư. Bất kỳ hình thức nào sinh lãi hay tạo ra lợi nhuận thì đều được gọi là đầu tư, dù đó chỉ là một sổ tiết kiệm ở ngân hàng.

Phần lãi được tích lũy vào vốn gốc, rồi từ đó sinh ra lãi mới được gọi là lãi kép. Nhưng để lãi kép phát huy hết công năng của mình thì cần 2 thứ: thời gian phải đủ dài và người tiết kiệm không được rút lãi ra. Đây là lúc nhiều người mắc sai lầm. Họ cứ nghĩ chỉ cần thời gian dài là được, nhưng lại quên rằng nếu lãi không được tích lũy vào vốn gốc để tạo số vốn lớn hơn thì thời gian có lâu cũng không tạo nên được sự kỳ diệu của lãi kép.

Ví dụ, bạn đầu tư 100 triệu đồng với lợi nhuận 10% mà mỗi năm đều rút lãi ra thì sau 10 năm số vốn cũng chỉ là 100 triệu. Ngược lại, nếu không rút lãi mà để nó tích lũy vào vốn thì sau 10 năm bạn sẽ có số tiền gần 260 triệu đồng.

Chiến thuật 3: Giữ thái độ thận trọng và kiên trì

Quá trình tích lũy, hình thành tài sản đòi hỏi rất nhiều sự thận trọng và kiên trì trong những năm đầu tiên. Đó là vì những thua lỗ trong giai đoạn đầu có hệ lụy rất lớn. Bạn thua lỗ 20% thì cần thắng 25% để phục hồi lại trạng thái ban đầu, nhưng thua 50% thì cần thắng đến 100%.

Lý thuyết triển vọng (prospect theory) trong tài chính hành vi cho rằng con người nghiêm trọng hóa các khoản lỗ hay thiệt hại nhiều hơn. Về mặt tâm lý, ảnh hưởng của thua lỗ sẽ lớn hơn khi được ghi nhớ lâu hơn. Chính vì vậy, trong giai đoạn đầu, nếu chọn lựa đầu tư thì bạn nên bắt đầu bằng những khoản đầu tư thận trọng. Đó có thể là tài khoản tiết kiệm hay quỹ chỉ số trái phiếu.

Ngoài việc giữ thái độ thận trọng, chúng ta cũng cần kiên trì tích lũy để số vốn ngày càng tăng lên. Hãy để số tiền tiết kiệm mới bổ sung vào số vốn tích lũy trước đó cùng với lãi kép. Đừng nóng vội rút tiền ra sớm vì thời gian tích lũy càng lâu thì sức mạnh của lãi kép càng lớn.

Trở lại ví dụ ở trên, bạn có số vốn khởi điểm 100 triệu và mỗi năm tích lũy thêm được 12 triệu đồng. Sau 10 năm, với lãi suất 10% thì số tiền có được lên đến 450 triệu đồng, so với 260 triệu đồng nếu chỉ để đấy mà không tiết kiệm đều đặn thêm.

Nên chọn tiết kiệm hay đầu tư?

Khi có được số vốn nhỏ, nhiều người phân vân, không biết nên đầu tư ngay với kỳ vọng tỷ suất sinh lợi cao hay tiết kiệm thông thường. Đứng trước ngã rẽ này, nhiều người chọn mang tiền đi đầu tư.

Hãy thử nhìn sự việc dưới một góc nhìn khác. Nếu số vốn của bạn ít thì các kênh để đầu tư sẽ không nhiều và thường tỷ suất sinh lời sẽ không cao. Vì thế, giai đoạn đầu nên tiết kiệm sẽ an toàn hơn. Đồng thời ta có thể thoải mái đầu óc mà phát triển chuyên môn. Sau một thời gian lượng vốn tăng lên nhiều thì lúc đó đầu tư sẽ hiệu quả hơn.

Có kế hoạch tài chính để bắt đầu sớm là một lợi thế rất lớn trên con đường độc lập và tự do tài chính. Dù việc hành động là cần thiết nhưng bạn cũng cần có những chiến thuật để đạt được kết quả tốt. Muốn vậy, bạn cần kiên trì, đều đặn, thận trọng và biết góp gió thành bão.