2030 Việt Nam thêm 23,2 triệu người trung lưu: Chưa vội mừng

Nhiều người giàu có thì người dân và chính quốc gia đó cũng được hưởng lợi, tuy sự giàu có đó phải dựa trên cơ chế thị trường, cồng bằng, minh bạch...

Người giàu gia tăng là tốt..., nếu

Công bố của World Data Lab (Anh) mới đây cho biết, Việt Nam sẽ có thêm 23,2 triệu người thuộc tầng lớp trung lưu vào năm 2030. Theo tiêu chuẩn của tổ chức này, tầng lớp trung lưu là những hộ gia đình có mức chi tiêu bình quân đầu người từ 11 đến 110 USD một ngày.

Với con số trên, Việt Nam có thể đứng thứ 3 Đông Nam Á về lượng người thuộc tầng lớp trung lưu tăng thêm.

Không quá bất ngờ trước công bố trên, PGS.TS Lê Cao Đoàn cho rằng, khi nền kinh tế phát triển, số lượng người trung lưu sẽ gia tăng. Điều này phản ánh quy luật phát triển bình thường của nền kinh tế.

Dựa trên sự giàu có của dân số, thu nhập của người dân người ta sẽ đánh giá được hệ quả, sự tác động của sự phát triển kinh tế đã lan tỏa như thế nào tới đời sống của người dân và xã hội. Khi nền kinh tế đã thoát khỏi được những vướng mắc để phát triển, đất nước giàu có hơn sẽ có nhiều người gia nhập vào giới trung lưu hơn.

Qua đó cũng cho thấy vai trò của những người thuộc tầng lớp trung lưu rất quan trọng, có thể nói là bước ngoặt quan trọng của sự phát triển chung. Bởi đi cùng với những chỉ số về độ giàu có, thu nhập cao còn là những chỉ số đánh giá về sức khỏe, dân trí, cũng như năng lực của từng cá nhân trong xã hội.

Năng lực của mỗi cá nhân càng được nâng cao đồng nghĩa với việc một xã hội sẽ được xây dựng và phát triển dựa trên nhiều tế bào tốt. Hơn nữa, khi có càng nhiều người tham gia vào giới trung lưu cũng đồng nghĩa với việc sự tham gia vào các hoạt động xã hội của giới này càng nhiều, qua đó sẽ tạo ra một lực lượng có trình độ, trí thức cao cùng tham gia vào các hoạt động phản biện, quyết định đến sự phát triển của xã hội.

Việt Nam không nằm ngoài quy luật này. Có thể nói một quốc gia càng có nhiều người giàu có thì người dân và chính quốc gia đó cũng được hưởng lợi.

Từ sự giàu có của người này sẽ tạo ra những cơ hội, lợi ích cho nhiều người khác mà cụ thể ở đây chính là tạo ra những cơ hội làm ăn, hợp tác, phát triển cho kinh tế xã hội của đất nước, từ đó tạo ra công ăn việc làm cho nhiều người lao động. Tuy nhiên, sự giàu có đó cũng phải dựa trên nguyên tắc hợp tác cùng xã hội, dựa vào xã hội để phát triển.

Đó là những tác động tích cực từ một nền kinh tế thị trường, phát triển trên cơ sở bình đẳng, minh bạch. Ngược lại, có thể sẽ có những tác động tiêu cực, nếu sự phát triển đó chỉ dựa trên những lợi ích cá nhân, dựa vào những thủ đoạn, cơ hội để có được sự giàu có.

Hệ lụy...

Như vậy, để xem việc gia tăng nhiều người trong giới trung lưu tại Việt Nam là tín hiệu tích cực hay tiêu cực, theo PGS Lê Cao Đoàn cho rằng có nhiều vấn đề cần phân tích kỹ.

Thứ nhất, từ tiêu chuẩn của World Data Lab cho thấy, người trung lưu phải là những người có thu nhập tối thiểu từ 7,5-7,8 triệu đồng/tháng trở lên. Trong khi đó, thu nhập bình quân của Việt Nam hiện nay chỉ khoảng 4,2 triệu đồng/người/tháng. Tức là người trung lưu Việt Nam đang có mức thu nhập tối thiểu cao hơn mức thu nhập bình quân khoảng 3,3-3,5 triệu đồng/tháng.

Điều này cho thấy có sự chênh lệch rõ rệt giữa chi tiêu bình quân giữa nhóm giàu với nhóm nghèo nhất ngày càng cách xa. Đây cũng là số liệu được Tổng Cục thống kê đưa ra trước đó.

Trong khi đó, tính riêng với tài sản của nhóm 6 người siêu giàu tại Việt Nam hiện nay cũng chiếm tới gần 5% so với quy mô GDP cả nước năm 2020. Như vậy, không chỉ khoảng cách giàu nghèo ngày càng nới rộng mà số liệu cũng cho thấy người giàu sẽ ngày càng giàu hơn, còn người nghèo sẽ càng khó khăn hơn.

"Cần phải coi đây như một sự cảnh báo, bởi sự chênh lệch giàu nghèo quá lớn nó sẽ gây bất ổn xã hội

Hơn nữa, nghiên cứu cũng cho thấy, người giàu có thể vượt qua khó khăn, dịch bệnh dễ dàng hơn người nghèo rất nhiều. Nếu 1 người giàu chỉ cần mất 9 tháng để vượt qua khó khăn, dịch bệnh, thì người nghèo phải mất tới 10 năm để phục hồi. Điều này có nghĩa rằng trong khi những người giàu nhất có thể dễ dàng vượt qua dịch bệnh trong xa xỉ, thì những người nghèo, người khó khăn vẫn phải vật lộn với việc chi tiêu hằng ngày trong sự túng thiếu", ông Đoàn nói.

Thứ hai, thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam mặc dù có tăng, bình quân là 4,2 triệu/người/năm, nhưng vẫn chỉ là nước có năng suất lao động thấp, thu nhập trung bình không cao, vẫn đối mặt nguy cơ tụt hậu.

Nguyên nhân một phần do các cơ chế hoạt động của nền kinh tế chưa thật sự theo cơ chế thị trường, thay vào đó, vẫn có những yếu tố quan hệ, lợi ích, thân hữu chi phối, khiến sức sản xuất bị kìm hãm, lãng phí, nguồn lực xã hội không được phân bổ đúng khu vực cần tạo ra sức sản xuất mà lại đổ vào những nhóm lợi ích, làm giàu cho một số nhóm người.

Đây là lý do từ nhiều năm nay những tranh cãi về nhóm người giàu tại Việt Nam vẫn rất gay gắt. Bởi thực tế vẫn có những đại gia, tỷ phú Việt Nam giàu lên chưa nhờ vào sức sản xuất mà giàu nhờ vào việc chiếm được những lợi thế, đặc lợi trên cơ sở những đặc quyền được hưởng để làm giàu.

"Có thể thấy, tầng lớp trung lưu, giàu có tại Việt Nam có một bộ phận chưa mang màu sắc đúng với tính chất tích cực của sự chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường.

Khi sự giàu có không đi lên từ sức sản xuất mà lại đi lên nhờ những đặc quyền, đặc lợi thì cũng đồng nghĩa với việc sẽ có một nguồn lực lớn của xã hội không đổ vào sản xuất mà lại đổ vào túi một vài nhóm người.

Hệ quả nhìn thấy là sự kìm hãm sự phát triển; làm méo mó quy luật phát triển, gây tác động tiêu cực tới sự phát triển chung của đất nước", PGS Lê Cao Đoàn cảnh báo.