2 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo hình thức PPP được chuyển sang đầu tư công

Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết với 100% thành viên có mặt tán thành thông qua Nghị quyết cho phép chuyển đổi 2 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam từ phương thức PPP sang đầu tư công do không lựa chọn được nhà đầu tư.

Chiều 11/1, phiên họp thứ 52 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc chuyển đổi phương thức đầu tư đối với 2 dự án thành phần thuộc dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 đấu thầu không lựa chọn được nhà đầu tư là đoạn Quốc lộ 45 - Nghi Sơn và Nghi Sơn - Diễn Châu qua Thanh Hoá và Nghệ An.

2 dự án thành phần cao tốc Bắc- Nam không chọn được nhà đầu tư

Bộ trưởng Giao thông vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày báo của của Chính phủ về nội dung trên.

Ông Nguyễn Văn Thể cho biết theo Nghị quyết số 52/2017/QH14 ngày 22/11/2017 và Nghị quyết số 117/2020/QH14 ngày 19/6/2020 của Quốc hội, Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 gồm 11 dự án thành phần (6 dự án đầu tư công và 5 dự án thành phần đầu tư theo phương thức PPP) với mức vốn nhà nước được Quốc hội thông qua chủ trương bố trí cho dự án là 78.461 tỷ đồng.

Bộ trưởng GTVT cho hay đến ngày 5/10/2020, bên mời thầu đã thực hiện đóng/mở thầu toàn bộ 5 gói thầu lựa chọn nhà đầu tư. Kết quả, 3 dự án thành phần (gồm các đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm và Cam Lâm - Vĩnh Hảo) đã có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu; 2 dự án thành phần (đoạn Quốc lộ 45 - Nghi Sơn và Nghi Sơn - Diễn Châu) không có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu.

"Đối với 2 dự án không có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu, căn cứ quy định của pháp luật về đấu thầu, Bộ GTVT đã quyết định gia hạn thời điểm đóng thầu đến ngày 12/10/2020. Kết quả, dự án đoạn Quốc lộ 45 - Nghi Sơn có 1 nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu, dự án đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu vẫn không có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nhấn mạnh.

Như vậy, kết quả đấu thầu có 2 dự án thành phần không lựa chọn được nhà đầu tư (đoạn Quốc lộ 45 - Nghi Sơn nhà đầu tư không đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật, đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu không có nhà đầu tư nộp hồ sơ dự thầu).

Về tiến độ giải ngân, 2 dự án thành phần không lựa chọn được nhà đầu tư, trường hợp tổ chức lại việc lựa chọn nhà đầu tư thì trong năm 2021 chưa thể giải ngân vốn đầu tư công đối đã bố trí cho các dự án này. Trong khi nếu được chuyển đổi sang đầu tư công, có thể khởi công và giải ngân ngay trong quý II năm 2021.

Trong giai đoạn trước mắt, việc chuyển đổi phương thức đầu tư sang đầu tư công sẽ thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, thúc đẩy sản xuất, cung ứng vật liệu xây dựng cho các dự án, giải quyết về công việc và nguồn thu nhập đối với người lao động, đặc biệt là các doanh nghiệp trong nước sẽ trực tiếp thi công xây dựng dự án... góp phần thúc đẩy được tăng trưởng của nền kinh tế.

Về lâu dài, việc chuyển đổi hình thức đầu tư sẽ đẩy nhanh tiến độ hoàn thành, đưa vào khai thác các dự án thành phần là sự chuẩn bị tốt các điều kiện cần thiết để đón bắt thời cơ, thu hút đầu tư và các nguồn lực bên ngoài từ nhiều quốc gia, khu vực phục vụ phát triển đất nước, tạo tiền đề thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội năm 2021 và những năm tiếp theo.

Việc chuyển đổi sang phương thức đầu tư công bảo đảm chắc chắn triển khai thành công Dự án. Sau khi dự án hoàn thành, Chính phủ sẽ xây dựng phương án thu hồi vốn nhà nước (tương tự như cơ chế đối với 6 dự án thành phần đầu tư công đang triển khai). Bên cạnh đó, việc sớm hoàn thành đầu tư 2 dự án này sẽ tạo điều kiện khai thác đồng bộ với các dự án lân cận, bảo đảm tính kết nối liên tục và phát huy tối đa hiệu quả đầu tư.

Nguồn vốn đầu tư sử dụng nguồn vốn nhà nước đã được Quốc hội thông qua chủ trương bố trí cho dự án. Cụ thể, tổng nguồn vốn nhà nước đã được Quốc hội thông qua chủ trương bố trí cho Dự án là 78.461 tỷ đồng (gồm 55.000 tỷ đồng tại Nghị quyết số 52/2017/QH14 và 23.461 tỷ đồng tại Nghị quyết số 117/2020/QH14).

Kết quả rà soát, cập nhật tổng mức đầu tư toàn bộ 11 dự án thành phần đến thời điểm hiện nay là 89.201 tỷ đồng; trong đó, nguồn vốn nhà nước là 77.940 tỷ đồng (đã tính phần vốn nhà nước sau khi chuyển 02 dự án thành phần sang đầu tư công), nguồn vốn nhà đầu tư huy động để tiếp tục triển khai 03 dự án thành phần theo phương thức PPP là 11.261 tỷ đồng.

Từ những lý do trên, Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định chuyển đổi từ đầu tư theo phương thức đối tác công tư sử dụng một phần vốn ngân sách nhà nước sang đầu tư công sử dụng toàn bộ vốn ngân sách nhà nước đối với 2 dự án thành phần đoạn Quốc lộ 45 - Nghi Sơn và đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu, trên cơ sở cân đối từ nguồn vốn nhà nước đã được Quốc hội thông qua chủ trương bố trí cho dự án.

Đồng thời giao Chính phủ tổ chức triển khai thực hiện các dự án thành phần chuyển đổi sử dụng toàn bộ vốn ngân sách nhà nước, đáp ứng tiến độ hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng trong năm 2023; xây dựng phương án phù hợp để thu hồi vốn hoàn trả vào ngân sách Trung ương.

Đồng tình phương án chuyển sang đầu tư công

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay có 2 loại ý kiến về phương án xử lý đối với 2 dự án thành phần này, loại ý kiến thứ nhất đề nghị chuyển đổi phương thức đầu tư của 2 dự án thành phần sang hình thức đầu tư công sử dụng 100% vốn nhà nước.

Loại ý kiến thứ hai đề nghị rà soát, điều chỉnh lại phương án tài chính để tăng tính khả thi của 2 dự án thành phần nàyvì nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc đấu thầu không thành công là do phương án tài chính của 2 dự án này chưa thực sự hấp dẫn; sau đó tiếp tục tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo phương thức PPP.

Do, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư có hiệu lực từ ngày 1/1/2021 cho phép các dự án đầu tư theo phương thức PPP được hưởng cơ chế chia sẻ rủi ro cũng sẽ làm cho 2 dự án thành phần này trở nên hấp dẫn hơn.

Ngoài ra, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 tiếp tục ảnh hưởng lớn tới nền kinh tế, việc thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân thông qua phương thức PPP sẽ giúp nhà nước giảm đầu tư từ ngân sách, dành thêm nguồn lực cho công tác phòng, chống đại dịch và các mục đích an sinh, xã hội cần thiết khác.

Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020 đã được Quốc hội khóa XIV xem xét và thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 52 với tiến độ thực hiện dự kiến cơ bản hoàn thành năm 2021, tuy nhiên vì nhiều lý do đến nay tiến độ của Dự án đã chậm so với dự kiến.

Thực tế, 2 dự án thành phần này có nhu cầu vận tải rất lớn[5] (xếp thứ hai và thứ ba trong 5 dự án đầu tư theo phương thức PPP) cho thấy sự cần thiết, cấp bách của hai dự án này. Trong khi, đến nay đã có 9/11 dự án thành phần dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2022 (3 dự án đầu tư theo phương thức PPP lựa chọn được nhà đầu tư, 6 dự án đầu tư công đang được các nhà thầu triển khai thi công), riêng Cầu Mỹ Thuận 2 hoàn thành năm 2023.

"Do đó, nếu không khẩn trương thực hiện, 2 dự án thành phần này sẽ ảnh hưởng đến tiến độ chungvà hiệu quả tổng thể của dự án. Vì vậy, Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành với đa số ý kiến lựa chọn loại ý kiến thứ nhất", ông Vũ Hồng Thanh cho biết.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết với 100% thành viên có mặt tán thành thông qua Nghị quyết cho phép chuyển đổi phương thức đầu tư đối với 2 dự án thành phần trên theo nguyên tắc không vượt quá nguồn ngân sách nhà nước đã được Quốc hội thông qua chủ trương bố trí cho Dự án tại Nghị quyết số 52 và Nghị quyết số 117 của Quốc hội.

Chính phủ tổ chức triển khai thực hiện các dự án thành phần chuyển đổi sử dụng toàn bộ vốn ngân sách nhà nước, đáp ứng tiến độ hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng trong năm 2023; xây dựng phương án phù hợp để thu hồi vốn hoàn trả vào ngân sách Trung ương.