10 năm chờ đợi ETF Bitcoin của cộng đồng tiền số

Đơn đăng ký ETF Bitcoin đầu tiên được nộp tại Mỹ ngày 1/7/2013 và bị từ chối sau bốn năm, nhưng cộng đồng tiền số không bỏ cuộc.

11/1 trở thành một trong những ngày đáng nhớ nhất trong lĩnh vực tiền số khi các quỹ giao dịch trao đổi ETF Bitcoin đầu tiên được niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ. Sự kiện mở đường cho các nhà đầu tư tiếp cận Bitcoin mà không cần mua trực tiếp. Thay vào đó, họ mua cổ phiếu của quỹ ETF, tài sản sẽ được bảo chứng bằng số Bitcoin quỹ nắm giữ.

Giới phân tích nhận định đây là bước tiến dài của tiền số bởi con đường đến mốc này không dễ dàng. Hành trình bắt đầu ngày 1/7/2013, khi cặp sinh đôi Cameron và Tyler Winklevoss, đồng sáng lập Gemini, nộp đơn đăng ký đầu tiên cho một quỹ ETF Bitcoin giao ngay tại Mỹ. Hồ sơ được đưa ra xem xét nhiều lần. Đến năm 2017, Ủy ban Giao dịch và chứng khoán Mỹ (SEC) quyết định từ chối. Khi đó, các chuyên gia tài chính và truyền thông nói Bitcoin chưa sẵn sàng cho một kỷ nguyên mới.

Nhà Winklevoss vẫn tỏ ra kiên trì. Năm 2018, họ tìm kiếm cơ hội thứ hai. Lần này, SEC tiếp tục gạt sang một bên với lý do phần lớn Bitcoin không được kiểm soát.

Đồng xu biểu tượng Bitcoin. Ảnh: Bảo Lâm

Nhiều năm sau, cộng đồng tiền số vẫn kỳ vọng việc quỹ ETF Bitcoin giao ngay sẽ được chấp nhận niêm yết trên sàn chứng khoán. Điều này đồng nghĩa Bitcoin được nhìn nhận như một loại tài sản, được quản lý bởi luật pháp thay vì bị coi là phương tiện đầu cơ.

Năm 2021, Canada gây bất ngờ khi Fidelity Canada triển khai quỹ ETF Bitcoin giao ngay đầu tiên. Nhà phân tích Eric Balchunas của Bloomberg đánh giá việc này đã đưa Fidelity trở thành nhà quản lý tài sản lớn nhất có ETF Bitcoin khi đó. Bước tiến ở Canada giúp cộng đồng có thêm hy vọng chờ động thái mới ở Mỹ. Năm 2022, hàng loạt đơn đăng ký từ những nhà quản lý tài sản lớn SkyBridge, Fidelity, Bitwise và Grayscale tiếp tục được gửi lên SEC nhưng vẫn không thành công.

Lúc này, quỹ đầu tư Grayscale Investments quyết định khởi kiện SEC sau khi bị từ chối. Vụ kiện kéo dài và đến 29/8/2023, thẩm phán Neomi Rao của Tòa phúc thẩm Mỹ lệnh cho SEC đồng ý đơn của Grayscale. Điều này không đảm bảo yêu cầu của Grayscale được chấp nhận, nhưng đã khơi dậy niềm tin ETF Bitcoin giao ngay sẽ được triển khai. Trong thời gian này, các quỹ lớn như BlackRock và ARK tiếp tục nộp đơn lên SEC.

Đầu tháng 1, các tổ chức phát hành ETF thông báo đã hoàn thiện hồ sơ, chờ phản hồi của SEC. Ngày 9/1, tài khoản X của SEC đăng thông báo Ủy ban đã duyệt đơn đăng ký ETF Bitcoin giao ngay. Nhưng chỉ vài chục phút sau, Chủ tịch SEC Gary Gensler bác bỏ thông tin, nói tài khoản X của SEC bị hacker tấn công.

Phải tới 10/1, điều này mới thành hiện thực và một ngày sau, các quỹ chính thức được niêm yết. Theo Reuters, đây là bước ngoặt cho Bitcoin nói riêng và ngành công nghiệp tiền số rộng lớn nói chung. Việc niêm yết trở thành yếu tố thay đổi cuộc chơi với Bitcoin khi được công nhận là một tài sản đầu tư hợp pháp, được quản lý, ngang hàng với vàng.

Cointelegraph dẫn nghiên cứu của các nhà cung cấp ETF cho thấy chỉ cần ba quỹ đầu tư BlackRock, Invesco và ARK đạt mục tiêu, trong vòng 12 tháng, họ có thể mang về cho thị trường Bitcoin thêm 11 tỷ USD.

Câu hỏi đặt ra là việc ETF Bitcoin được SEC thông qua có cạnh tranh với sàn giao dịch tiền điện tử hiện nay không? Câu trả lời là không. Hàng tỷ USD từ thị trường truyền thống sẽ được ETF Bitcoin hấp thụ, cùng với đó là mối quan tâm ngày một lớn của các nhà đầu tư với loại tài sản mới. Nhiều người sẽ tìm đến các sàn giao dịch hơn. Những công ty hàng đầu như Coinbase sẽ được hưởng lợi khi cộng đồng tiền số được mở rộng.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, sự chấp thuận của SEC đồng nghĩa áp lực về pháp lý với hệ sinh thái tiền điện tử sẽ tăng lên. Cộng đồng có thể sẽ không còn được chứng kiến những màn tăng giá phi mã trong ngắn hạn. Thị trường được quản lý gắt gao hơn bởi những định chế tài chính truyền thống. Trong vòng 24 giờ qua, giá Bitcoin gần như không tăng như kỳ vọng, thậm chí đang giảm từ 48,9 nghìn xuống còn 46 nghìn USD.

Biến động giá Bitcoin trong 24 giờ, kể từ khi ETF Bitcoin chính thức lên sàn ngày 11/1/2024. Nguồn: Coin Marketcap

Lucas Kiely, Giám đốc đầu tư của Yield App, nói trên Cointelegraph: "Áp lực pháp lý thậm chí khiến giá Bitcoin giảm. Bối cảnh kinh tế toàn cầu cũng sẽ góp phần định hình giá. Tuy nhiên trong 2024, Bitcoin cuối cùng cũng trở thành xu hướng chủ đạo".

Còn Andrey Stoychev, Giám đốc dự án tại công ty môi giới tiền điện tử Nexo, cho rằng tin tức SEC thông qua ETF Bitcoin sẽ giúp tiền số này tăng giá dù trong ngắn hạn có thể đi xuống.

"Hãy nhớ giai đoạn 2013, khi các quỹ ETF vàng được thông qua. Thị trường đã trải qua một đợt điều chỉnh ngắn hạn, nhưng sau đó thực tế chứng minh giá vàng luôn đi lên. Chắc chắc Bitcoin sẽ đạt mức cao nhất mọi thời đại. ETF được thông qua là một bảo chứng cho phát triển trong dài hạn", Stoychev nhận định.

Oliver Linch, Giám đốc điều hành của sàn giao dịch tiền điện tử Bittrex Global, nói: "Việc ETF Bitcoin giao ngay được thông qua đã mở ra con đường tuân thủ quy định mới cho các nhà đầu tư tiếp cận thị trường tiền điện tử. Các chuyên gia mong đợi một dòng vốn lớn vào các quỹ ETF này khi chúng bắt đầu giao dịch công khai, đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử Bitcoin".

Dữ liệu Cointelegraph thu thập được cho thấy chỉ vài phút sau khi các quỹ ETF Bitcoin lên sàn, đã có 1,6 tỷ USD được xử lý. Kết thúc ngày đầu tiên, tổng khối lượng giao dịch đạt 4,5 tỷ USD. Tuy nhiên, các nhà phân tích lưu ý khối lượng giao dịch và dòng tiền ra vào không vẽ lên một bức tranh đầy đủ về tỷ trọng mua và bán Bitcoin trong ngày.