1,6 triệu việc làm bị 'cướp' đi, điều chưa từng có trong suốt 10 năm qua

Tình hình lao động, việc làm quý IV năm 2020 có nhiều dấu hiệu khởi sắc so với quý trước, tuy nhiên các chỉ số về lao động, việc làm và thu nhập của người lao động quý IV và cả năm 2020 vẫn giảm so với cùng kỳ năm trước.

Báo cáo tác động của dịch Covid-19 đến tình hình lao động việc làm, được Tổng cục Thống kê công bố ngày 6/1 cho thấy, lần đầu tiên trong 10 năm qua, kinh tế Việt Nam chứng kiến sự sụt giảm nghiêm trọng về số người tham gia thị trường lao động và số người có việc làm. Thu nhập bình quân của người lao động cũng theo đó bị thâm hụt.

32,1 triệu người bị tác động bởi Covid-19

Bà Vũ Thị Thu Thủy, Cục trưởng Cục Thu thập dữ liệu và Ứng dụng công nghệ thông tin thống kê cho biết: Tính đến tháng 12/020, cả nước có 32,1 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19 bao gồm người bị mất việc làm, phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập,...

Khu vực dịch vụ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất với 71,6% lao động, tiếp đến là khu vực công nghiệp và xây dựng với 64,7% lao động; tỷ lệ lao động bị ảnh hưởng trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản là 26,4%.

Lực lượng lao động tiếp tục tăng theo đà hồi phục của quý III năm 2020 nhưng vẫn chưa thể trở về trạng thái ban đầu khi chưa có dịch.

Tính chung năm 2020, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên đạt 54,6 triệu người, giảm 1,2 triệu người so với năm 2019. Trong giai đoạn 2016-2019, trung bình mỗi năm lực lượng lao động tăng 0,8%. Nếu lực lượng lao động năm 2020 duy trì tốc độ tăng như giai đoạn 2016-2019 và không có dịch Covid-19, nền kinh tế Việt Nam sẽ có thêm 1,6 triệu lao động.

"Nói cách khác, dịch Covid-19 có thể đã tước đi cơ hội tham gia thị trường lao động của 1,6 triệu người", Tổng cục Thống kê nhấn mạnh.

Dịch Covid-19 đã đẩy nhiều lao động vào tình trạng mất việc đồng thời khiến không ít người trong số họ buộc phải trở thành lao động có việc làm phi chính thức

Trong quý IV/2020, số người từ 15 tuổi trở lên có việc làm là gần 54 triệu người, giảm 945.000 người so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù tăng mạnh trong IV/2020 so với hai quý trước, nhưng do sự giảm sâu trong quý II khiến số lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc trong nền kinh tế tính chung cả năm 2020 giảm mạnh 2,36% so với năm 2019, với 53,4 triệu người, giảm 1,3 triệu người.

Biến động này trái ngược hoàn toàn với xu hướng tăng việc làm hàng năm giai đoạn 2010-2019, khi số lao động có việc làm liên tục tăng qua các năm, bình quân mỗi năm tăng hơn 600.000 người.

"Mức giảm lao động có việc làm trong năm 2020 là điều chưa từng xảy ra trong suốt một thập kỷ qua", Tổng cục Thống kê cảnh báo. Trong số 1,3 triệu người bị đẩy vào tình trạng mất việc nói trên, có 51,6% là phụ nữ và đa phần trong độ tuổi lao động (76,2%).

Tính chung cả năm 2020, số lao động có việc làm phi chính thức là 20,3 triệu người, tăng 119.100 người; số lao động có việc làm chính thức là 15,8 triệu người, giảm 21.100người so với năm 2019. Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức năm 2020 là 56,2%, cao hơn 0,2 điểm phần trăm so với năm 2019.

Tình trạng tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức tăng cao trong năm 2020 trái ngược với xu thế giảm những năm gần đây.

Tổng cục Thống kê nhận định: Rõ ràng, đại dịch Covid đã tước đi cơ hội có việc làm chính thức của người lao động, khiến một phần trong số họ không tìm được việc làm mới, một số khác phải chuyển sang làm công việc phi chính thức không ổn định, thiếu bền vững.

Tính chung năm 2020, số lao động trong độ tuổi thiếu việc làm là gần 1,2 triệu người, tăng 456.700 người so với năm 2019. Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi là 2,51%, trong đó khu vực thành thị là 1,68%; khu vực nông thôn là 2,93% (năm 2019 tương ứng là 1,50%; 0,76%; 1,87%).

Thất nghiệp cao nhất 10 năm, thu nhập giảm

Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động của khu vực thành thị giảm so với quý trước nhưng vẫn ở mức cao nhất so với cùng kỳ các năm giai đoạn 2011-2020

Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý IV năm 2020 là gần 1,2 triệu người, giảm 60.100 người so với quý trước và tăng 136.800 người so với cùng kỳ năm trước.

"Đại dịch Covid-19 đã làm tỷ lệ thất nghiệp của lao động trong độ tuổi khu vực thành thị quý IV năm 2020 cao nhất so với cùng kỳ trong vòng 10 năm qua", Tổng cục Thống kê cho biết.

Cơ quan này nhận định, điều tra lao động việc làm các quý năm 2020 cho thấy dịch Covid-19 đã tác động tiêu cực đến người lao động về việc làm và thu nhập.

Theo Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân tháng từ công việc của người lao động quý IV năm 2020 đạt 5,7 triệu đồng, tăng 212.000 đồng so với quý trước và giảm 108.000 đồng so với cùng kỳ năm trước. Thông thường, nếu không có cú sốc Covid-19, thu nhập của người lao động quý IV tăng khá cao so với các quý khác. Quý IV năm 2019, con số đó là 5,8 triệu đồng, cao hơn quý III năm 2019 hơn 200.000 đồng và cao nhất so với các quý trong năm.

Năm 2020, trong bối dịch bệnh, thu nhập bình quân tháng của người lao động trong quý IV không những không duy trì được mức tăng trưởng như mọi năm mà còn giảm khá mạnh so với quý I và cùng kỳ năm trước, Tổng cục Thống kê đánh giá.

Trong năm 2020, thu nhập bình quân của người lao động là 5,5 triệu đồng, giảm 2,3% so với năm 2019 (tương ứng giảm 128.000 đồng). Thu nhập của lao động ngành dịch vụ bị giảm sâu nhất, với 215.000 đồng; tiếp đến là ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản, giảm 156.000 đồng. Mức giảm thu nhập của lao động trong ngành công nghiệp và xây dựng là thấp nhất, giảm 100.000 đồng/người/tháng.

Lương Bằng

Theo quy định của pháp luật, người lao động khi chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc có thể nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp.