Vai trò khí đốt trong an ninh năng lượng châu Âu

Năm 2020, Nga cung cấp cho Châu Âu 172 tỷ m3 khí, qua các đường ống ở Ukraine, Thổ nhĩ kỳ, và các tàu chở LNG. Nguồn khí đốt của Châu Âu do Nga cung cấp chiếm 41% tổng nguồn cung nhập khẩu. Ngoài ra còn có Na Uy (24%) và Algeria (11%).

Vì là một nhà tư vấn cho đơn vị lớn của Việt Nam về khí nên mình nghiên cứu năng lượng tương đối kỹ. Từ Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đến quyết định Quyết định số 2233/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Đề án Phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Quy hoạch điện VIII, quy hoạch ngành khí đến năm 2025 định hướng đến năm 2035 (quyết định 60). Ngoài ra một loạt các báo cáo nước ngoài của EIA, IHS Market... Nói như thế để chứng tỏ mình đọc tương đối bài bản về chủ trương chính sách ngành.

Về mặt xu hướng thì ai cũng rõ sẽ là giảm phát thải khí carbon, giảm việc phụ thuộc năng lượng vào than đá, tăng cường năng lượng tái tạo (mặt trời, gió, sinh khối). Tuy nhiên khí tự nhiên (natural gas) vẫn là một nguồn nhiên liệu quan trọng đáng kể với nhiều quốc gia ở châu Âu.

Về cơ cấu năng lượng của châu Âu: Năng lượng hạt nhân chỉ đóng góp 13%, khí đốt tự nhiên chiếm khoảng 25%, xăng và dầu mỏ chiếm 32%, năng lượng tái tạo và nhiên liệu sinh học chiếm 18% và nhiên liệu hóa thạch chiếm 11% còn lại.

Năm 2020, Nga cung cấp cho Châu Âu 172 tỷ m3 khí, qua các đường ống ở Ukraine, Thổ nhĩ kỳ, và các tàu chở LNG. Nguồn khí đốt của Châu Âu do Nga cung cấp chiếm 41% tổng nguồn cung nhập khẩu. Ngoài ra còn có Na Uy (24%) và Algeria (11%).

Xét về giá thì giá khí của Nga rẻ nhất, lượng dự trữ khí đốt của Nga còn lớn hơn bất kỳ nguồn cung nào khác gần đó (CNBC) và giá khí đốt mùa đông 2022 đã gấp 3 lần lên đến 1300 USD/ 1000m3! Thậm chí, Giá khí đốt tại châu Âu đã tăng vọt lên mức cao nhất trong lịch sử thị trường kỳ hạn là 2190,4 USD/1.000 m3 ghi nhận ngày 21/12/2021.

Mặc dù EU đang tập trung vào việc xây dựng các nguồn năng lượng tái tạo nhưng quá trình này diễn ra không đủ nhanh để giảm bớt sự phụ thuộc nhiên liệu vào nước ngoài.

Đức là nước phụ thuộc Nga nhiều nhất về khí đốt. Hơn 50% khí đốt của Đức nhập từ Nga, cao hơn mức trung bình 40% của Liên minh châu Âu, theo cơ quan thống kê Eurostat. Giá năng lượng của Đức đã tăng vọt do châu Âu thiếu khí đốt. Báo cáo của Văn phòng Thống kê Liên bang tuần trước cho biết giá điện đã tăng 69% trong tháng 12 so với cùng kỳ năm 2020. "Khí đốt từ Nga là không thể thay thế trong thời gian trước mắt", Markus Krebber, CEO của RWEAG, một trong những công ty điện lực lớn nhất Đức, nói.

Hội đồng Năng lượng Mỹ-EU tại Washington cho biết Washington tăng nguồn cung khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) trên thị trường thế giới trước tình hình căng thẳng ở Ukraine.

Theo Bộ trưởng Năng lượng Qatar Saad al-Kaabi phát biểu tại một hội nghị về khí đốt ở Doha ngày 22/02/2022:

"Hầu hết nguồn cung LNG đều gắn với các hợp đồng dài hạn và điểm đến rất rõ ràng. Do đó, để thay thế khối lượng khổng lồ này một cách nhanh chóng là điều gần như không thể".

Và khẳng định:

"Không quốc gia đơn lẻ nào có thể thay Nga cung cấp khí đốt cho châu Âu"

Chính vì thế mà dù có loại gần 300 ngân hàng, thiết chế tài chính của Nga tham gia trên SWIFT thì vẫn chừa ngân hàng Gazprom, ngân hàng của hãng năng lượng Gazprom (Nga) nhận tiền khí đốt từ châu Âu.

Trong xu hướng giảm phụ thuộc vào Nga thì Mỹ cũng đề xuất tăng các tàu chở LNG cho các quốc gia lục địa già này.

Nhưng việc đầu tư các hệ thống cơ sở hạ tầng như tái hóa khí, lưu trữ lên đến hàng tỷ USD / mmtpa LNG. Do đó, về lợi ích, khí đốt của Nga vẫn là lựa chọn tối ưu nhất.

Châu Âu cũng đứng trước các lợi ích của mình. Không rõ họ có chịu hy sinh lợi ích cho một lý tưởng dân chủ, tự do cao đẹp hay không?