Thị trường thép inox đang bị thao túng giá vì lệnh chống bán phá giá đối với thép ngoại?

Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) vừa lên tiếng về các thông tin cho rằng thị trường thép không gỉ cán nguội (thép inox) tại Việt Nam đang có dấu hiệu độc quyền, bị thao túng về giá và chất lượng vì Bộ Công Thương áp thuế chống bán phá giá với một số sản phẩm thép inox nhập khẩu từ năm 2014.

Cục Phòng vệ thương mại cho biết tháng 5/2013, Bộ Công Thương đã nhận được hồ sơ yêu cầu áp dụng biện pháp chống bán phá giá của đại diện ngành sản xuất trong nước đối với một số sản phẩm thép inox nhập khẩu từ Trung Quốc, Indonesia, Malaysia và vùng lãnh thổ Đài Loan.

Sau khi thẩm định hồ sơ, tháng 9/2014, Bộ Công Thương đã áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép không gỉ từ 4 nước/vùng lãnh thổ trên nhập khẩu vào Việt Nam.

Sau khi áp thuế, thép inox vẫn tiếp tục được nhập khẩu từ 4 nước/vùng lãnh thổ bị áp thuế cũng như từ các nước khác. Tổng lượng nhập khẩu thép inox từ tất cả các nguồn sau khi có biện pháp chống bán phá giá vẫn tăng so với giai đoạn trước khi áp thuế, ví dụ như thép inox đến từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan...

Trong giai đoạn điều tra gần nhất (từ ngày 1/7/2017 tới ngày 30/6/2018), nhập khẩu thép inox vẫn chiếm tới 57,2% tổng tiêu thụ trong nước (trong đó nhập khẩu từ các nước không bị áp thuế chống bán phá giá chiếm 68,5% tổng nhập khẩu), sản xuất trong nước chỉ chiếm 42,8% tiêu thụ trong nước.

“Cùng với việc sản lượng của doanh nghiệp lớn nhất chiếm dưới 50% sản lượng trong nước (tức Công ty Posco VST – PV) thì không có cơ sở để nhận định ngành sản xuất trong nước hay một doanh nghiệp sản xuất nào đó ‘độc quyền’ về nhóm sản phẩm này”, Cục Phòng vệ thương mại khẳng định.

Riêng đối với sản phẩm thép không gỉ khổ rộng (từ 1.200 mm trở lên), Cục Phòng vệ thương mại dẫn số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy Việt Nam vẫn đang nhập khẩu loại sản phẩm này với tỷ lệ khoảng 25% tổng nhập khẩu thép inox vào Việt Nam năm 2018.

Về giá thép inox, các số liệu từ Tổng cục Hải quan và các nhà sản xuất cho thấy với việc áp dụng biện pháp chống bán phá giá, mức chênh lệch giá giữa hàng nhập khẩu và hàng sản xuất trong nước đã thu hẹp lại.

Mặt khác, biến động tăng/giảm giá của công ty Posco và các nhà sản xuất trong nước khác theo cùng một xu hướng. Giá bán của công ty Posco luôn cao hơn giá bán của các nhà sản xuất trong nước Biểu đồ trên cho thấy với việc áp dụng biện pháp CBPG mức chênh lệch giá giữa hàng nhập khẩu và hàng sản xuất trong nước đã thu hẹp lại.

Mặt khác, biến động tăng/giảm giá của công ty Posco và các nhà sản xuất trong nước khác theo cùng một xu hướng. Giá bán của công ty Posco luôn cao hơn giá bán của các nhà sản xuất trong nước khác do chủng loại hàng hóa của Posco thuộc phân khúc chất lượng cao hơn. Tuy nhiên chênh lệch giá bán giữa hàng hóa của công ty Posco và của nhà sản xuất trong nước khác đã dần thu hẹp lại.

Cục Phòng vệ thương mại khẳng định thị phần của công ty Posco không biến động quá lớn kể từ khi biện pháp chống bán phá giá được áp dụng.

Trong khi đó, thị phần của các nhà sản xuất trong nước khác lại có xu hướng tăng lên rõ rệt trong giai đoạn từ POI-3 (2014-2015) đến POI-1 (2016-2017) và giảm đi trong giai đoạn POI (2017-2018).

Bên cạnh đó, thị phần của hàng hóa nhập khẩu sau khi giảm dần từ giai đoạn POI-3 đến giai đoạn POI-1 đã tăng lên trong giai đoạn POI.

“Như vậy, không có căn cứ cho rằng việc áp dụng biện pháp chống bán phá giá của Bộ Công Thương làm tăng vị thế của Posco trên thị trường thép không gỉ cán nguội”, Cục Phòng vệ thương mại nhấn mạnh.

Cũng theo Cục Phòng vệ thương mại, sau khi áp dụng biện pháp chống bán phá giá từ tháng 10/2014, ngành sản xuất trong nước bắt đầu phục hồi và dần tăng trưởng. “Nếu không có biện pháp chống bán phá giá, với việc hàng nhập khẩu gia tăng ồ ạt vào Việt Nam thì ngành sản xuất trong nước khó có thể tồn tại và phát triển”.

Cục khẳng định trong quá trình điều tra, áp dụng biện pháp, Bộ Công Thương đã cân nhắc, xem xét miễn trừ áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với các sản phẩm thép không gỉ cán nguội làm nguyên liệu đầu vào mà trong nước chưa sản xuất được hoặc chưa đáp ứng nhu cầu nhằm đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.

Hiện Bộ Công Thương đang trong quá trình rà soát cuối kỳ áp dụng biện pháp chống bán phá giá nêu trên. Một trong những nội dung quan trọng là xác định liệu rằng còn tồn tại hành vi bán phá giá của các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu nước ngoài hay không để làm cơ sở xem xét quyết định về việc có tiếp tục duy trì biện pháp chống bán phá giá hay không.

Quá trình tính toán này được điều chỉnh bởi các quy định chặt chẽ của pháp luật Việt Nam cũng như Hiệp định chống bán phá giá của WTO. Cho đến nay, chưa có ý kiến nào từ các nhà xuất khẩu bị điều tra chống bán phá giá ở nước ngoài cho rằng việc tính toán và áp dụng biện pháp chống bán phá giá của Việt Nam vi phạm các quy định của Việt Nam cũng như của WTO.

“Bộ Công Thương sẽ tiếp tục theo dõi, xem xét các phản ánh liên quan tới độc quyền thao túng giá theo đúng quy định của Luật Cạnh tranh và xử lý theo quy định của pháp luật”, Cục Phòng vệ thương mại thông tin thêm.