03/12/2021 Cập nhật ĐHCĐ 2024

Những sai lầm cố hữu khiến tài khoản bạn không “phình to” lên trong uptrend

Uptrend là thuật ngữ để chỉ thị trường tăng giá mạnh hơn 20% từ đáy, hiểu đơn giản là chứng khoán tăng mạnh, rất nhiều cổ phiếu tăng giá khiến giới đầu tư truyền tai nhau rằng “bán là thua, mua là thắng!”. Tuy nhiên, liệu có phải khi VN-Index liên tục tăng lên đến 1,500 điểm thì tài khoản của nhà đầu tư cũng tăng lên tương ứng?

“Đặt vàng” sai chỗ

Theo dữ liệu VietstockFinance, tính từ đầu năm đến 02/12/2021 (tổng cộng 230 phiên), có đến 90% cổ phiếu trên HOSE và HNX tăng giá. Như vậy, nếu bạn nhắm mắt chọn bất cứ 1 cổ phiếu nào thì tỷ lệ thắng tương đương 90%.

Tuy nhiên, vẫn còn đó 10% khả năng cổ phiếu bạn chọn sẽ sụt giảm và là tác nhân kéo lùi lợi nhuận toàn danh mục. Nếu chọn đúng cổ phiếu giảm và vẫn ráng “gồng lỗ” chờ ngày “về bờ”, có thể nhiều nhà đầu tư sẽ phải ôm hận.

Thống kê những cổ phiếu niêm yết sụt giảm mạnh nhất kể từ đầu năm đến 02/12/2021

Đúng mã nhưng… sai thời điểm

Chúng ta có thể bắt gặp hàng trăm chiến lược đầu tư chứng khoán khác nhau từ sách, nhóm chứng khoán, diễn đàn, các công ty chứng khoán và nhân viên môi giới cung cấp. Nhưng trên thực tế, nhiều cổ phiếu chỉ tỏa sáng tức thời và khi đến chu kỳ giảm thì lại khiến nhà đầu tư điêu đứng.

Điều này có thể lấy ví dụ điển hình như giai đoạn nhóm cổ phiếu ngân hàng giảm từ đỉnh vào giữa năm, hay gần nhất là cú sụt giá liên tục của loạt cổ phiếu ngành thép từ cuối tháng 10/2021. Mặc dù đây là những dòng cổ phiếu tốt, luôn được đánh giá cao về mặt cơ bản, song, nếu vào sai thời điểm thì nhà đầu tư vẫn phải “ngậm trái đắng”.

Cổ phiếu thép đồng loạt sụt giá mạnh từ cuối tháng 10/2021

Ngày càng có nhiều người xem chứng khoán là nghề tay trái, kiếm thêm ngoài thu nhập chính. Thống kê từ đầu năm 2021, trung bình mỗi tháng có trên 100 ngàn tài khoản mở mới, số lượng nhà đầu tư Việt Nam đã xấp xỉ mức 3% dân số. Về thành phần, có nhà đầu tư là nhân viên văn phòng, nhân viên ngân hàng, nhân viên kinh doanh hay bác sĩ, giáo viên…

Một thực tế mà nhiều chuyên gia chứng khoán nhận thấy là nhóm nhà đầu tư mới (F0) thường đầu tư không hiệu quả giai đoạn đầu tiên. Việc mua bán không có phương pháp, hiểu sai về các quy định giao dịch, mua bán theo tin đồn, bị “lùa gà”,… khiến túi tiền nhà đầu tư bị vơi bớt.

Dưới đây là những sai lầm cố hữu khiến tài khoản bạn không “phình to” lên trong uptrend.

Chiến lược đầu tư không phù hợp

Trên một diễn đàn nọ, một nhà đầu tư bày tỏ không hài lòng khi chỉ lãi 16 triệu sau khi đầu tư 800 triệu trong 5 tháng (tức lãi 2% trên NAV). Đáng nói khi đây đang là giai đoạn thị trường tăng tốt nhất kể từ đầu năm. Nhìn VN-Index đang hướng đến 1,500 điểm mà tài khoản không “phình to” đáng kể, nhà đầu tư này bỏ ngỏ việc rời khỏi thị trường.

Một nhà đầu tư khác chia sẻ mức lợi nhuận 3 năm “đánh chứng” không vượt quá 20%. Đối với nhà đầu tư cá nhân thì đây là thành tích còn khiêm tốn, bởi lẽ thị trường liên tục tăng lên 1,500 điểm và hàng loạt dòng cổ phiếu đã “ăn bằng lần”.

Theo ông Nguyễn Duy Anh, Đại diện Khối Khách hàng tổ chức Chứng khoán Phú Hưng (PHS), nhà đầu tư cá nhân nên mua cổ phiếu với giá chiết khấu hợp lý hơn giá mua kiểu định giá tài sản M&A như rất nhiều nhà đầu tư đang lầm tưởng.

Trên giao dịch thực tế, rất nhiều người đã bán đi những cổ phiếu tốt ở một mức giá quá rẻ và sau khi "lướt lát" nhìn lại thì cực kỳ nuối tiếc. Về vấn đề này, nhà đầu tư được khuyên nên mua đúng cổ phiếu và nắm giữ trung hạn, hạn chế “nhảy nhót” thì hiệu quả sẽ luôn cao hơn.

Tâm lý không vững vàng, bị cảm xúc chi phối

Một nguyên do nữa khiến nhà đầu tư cá nhân không thể “ăn lãi to” chính là yếu tố tâm lý.

Bạn có nhớ cảm giác hưng phấn, say trong cơn say uptrend, “bán là thua, mua là thắng”? Bạn có nhớ cảm giác run sợ, lo âu khi thị trường rung lắc, giảm điểm, tài khoản vơi dần với hàng loạt mã đỏ trong tài khoản? Rất nhiều nhà đầu tư có tầm nhìn ngắn hạn sẽ chốt non hoặc cắt lỗ (cutloss) rồi sau đó phải... mua lại với cái giá cao hơn và dễ bị đu đỉnh.

Warren Buffett từng nói, đối thủ lớn nhất của nhà đầu tư không phải là thị trường mà là chính bản thân họ, cho dù bạn có kiến thức dồi dào về cổ phiếu, tiền tệ hay tài chính nhưng nếu không khống chế được cảm xúc của mình thì bạn cũng khó mà có thể thu được lợi nhuận từ việc đầu tư. Đầu tư không phải là trò chơi trí tuệ, một người có chỉ số IQ 160 chưa chắc đã thắng được người có chỉ số thông minh 130, chiến thắng được cảm xúc của mình mới là chìa khóa của thành công.

Huyền thoại trong giới đầu tư chứng khoán khuyên nhà đầu tư rằng, chúng ta không cần thiết phải thông minh hơn người khác, nhưng điều phải có là khả năng kiềm chế chính mình tốt hơn họ. Phải dũng cảm lúc người khác nhút nhát, tham lam lúc người khác hoang mang.

“Loạn chưởng” thông tin

Thông tin là yếu tố không thể thiếu trên thị trường chứng khoán. Hàng ngày bạn có thể tiếp xúc với hàng loạt thông tin liên quan đến chứng khoán từ báo chí, diễn đàn, nhóm chat, công ty chứng khoán hay thậm chí là người thân bạn bè “phím” nhau...

Việc có quá nhiều nguồn thông tin tưởng chừng như sẽ có lợi, nhưng ngược lại khiến nhà đầu tư bị rối loạn, ảnh hưởng trực tiếp đến việc nhận định và có thể đưa ra sai lầm trong mua bán. Hơn nữa, việc tiếp cận quá nhiều thông tin không cần thiết cũng sẽ “ngốn” rất nhiều thời gian quý báu, ảnh hưởng đến cuộc sống của nhà đầu tư.

Tệ hơn, nhiều nhà đầu tư còn bị ảnh hưởng bởi những thông tin sai sự thật, gây bất lợi. Điển hình như việc doanh nghiệp “xào nấu” báo cáo tài chính (BCTC), tung thông tin úp mở không rõ ràng hay những doanh nghiệp vẽ dự án để thao túng giá cổ phiếu, “úp bô” nhà đầu tư.

Lời khuyên là gì?

Theo ông Nguyễn Vũ Luân - Trưởng phòng Môi giới Chứng khoán VNDirect, trong giai đoạn thị trường chạm mốc 1,500 điểm hiện tại, nhà đầu tư nên chọn lựa cổ phiếu có chất lượng tăng trưởng tốt hơn, thay vì cứ chạy theo các cổ phiếu nóng mà không hiểu nội tại. Hoặc có thể chia ra phân bổ đầu tư hợp lý và tỷ trọng cổ phiếu đầu cơ ở mức thấp trong giai đoạn này. Theo chu kỳ đầu tư, khi các cổ phiếu rẻ không còn nữa thì chỉ những doanh nghiệp và ngành nào tăng trưởng được mới giúp cổ phiếu có thể tiếp tục tăng.

Việc trong thị trường uptrend mà tài khoản nhà đầu tư chỉ tăng nhẹ hay thậm chí lỗ cũng không phải điều gì lạ. Ông Luân chỉ ra mỗi cổ phiếu, mỗi ngành đều có thời điểm tăng khác nhau. Nhà đầu tư không nên chạy theo ngành đã tăng nhiều mà hãy tìm kiếm các cổ phiếu chất lượng và canh mua được giá rẻ hoặc tích lũy cổ phiếu thời điểm thị trường rung lắc, giảm điểm để mua và kiên nhẫn nắm giữ chờ đợi, tránh lại “bán bò tậu ễnh ương”.