Ngân hàng vẫn lo ngại rủi ro tín dụng bất động sản, chứng khoán trong năm 2024

Các tổ chức tín dụng lo ngại mặt bằng rủi ro tín dụng tổng thể tiếp tục tăng trong cả năm 2024. Hai lĩnh vực được dự báo tiềm ẩn rủi ro tín dụng cao nhất tiếp tục là cho vay đầu tư kinh doanh bất động sản và cho vay đầu tư kinh doanh chứng khoán.

Giảm thắt chặt tiêu chuẩn tín dụng nhiều lĩnh vực

Theo đánh giá của các tổ chức tín dụng (TCTD), trong 6 tháng cuối năm 2023, nhu cầu vay vốn tổng thể của khách hàng được đáp ứng vốn với tỷ lệ cao hơn so với 6 tháng đầu năm 2023 và cùng kỳ năm 2022. Cụ thể, có 92,7% TCTD cho biết đã đáp ứng từ 75% - 100% nhu cầu vay vốn (kỳ trước 89,5% và cùng kỳ năm trước 88,6%). Tỷ lệ TCTD nhận định đáp ứng nhu cầu vay vốn ở mức cao (từ 75% trở lên) của nhóm 15 NHTM trọng yếu trong kỳ này là 100% (kỳ trước 93,3%).

Để tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng, trong 6 tháng cuối năm 2023, các TCTD cho biết tiếp tục nới lỏng nhẹ tiêu chuẩn tín dụng đối với 2 lĩnh vực ưu tiên là: Cho vay đầu tư ứng dụng công nghệ cao và Cho vay đầu tư công nghiệp hỗ trợ. Đồng thời, chuyển sang nới lỏng nhẹ tiêu chuẩn tín dụng đối với lĩnh vực Cho vay đầu tư ngành dịch vụ logistics, Cho vay mua nhà để ở.

Các TCTD cũng đã giảm bớt thắt chặt tiêu chuẩn tín dụng đối với lĩnh vực: Đầu tư kinh doanh chứng khoán, Đầu tư kinh doanh bất động sản, Kinh doanh tài chính, ngân hàng và bảo hiểm, lĩnh vực Xây dựng và các lĩnh vực khác.

Dù vậy, nhu cầu tín dụng tổng thể của khách hàng trong 6 tháng cuối năm 2023 cải thiện chậm hơn so với 6 tháng đầu năm và thấp hơn nhiều so với kỳ vọng.

Nhu cầu tín dụng cũng được dự báo tiếp tục cải thiện chậm trong 6 tháng đầu năm 2024 so với 6 tháng cuối năm 2023 ở hầu hết các lĩnh vực; tuy nhiên, được kỳ vọng cải thiện mạnh hơn trong 6 tháng cuối năm 2024, do đó kỳ vọng cải thiện tốt hơn trong cả năm 2024 so với năm 2023.

Trong 4 lĩnh vực chính được thống kê, đáng chú ý tại kỳ điều tra này, nhu cầu vay phát triển công nghiệp và xây dựng có tỷ lệ TCTD nhận định và dự báo tăng cao nhất trong năm 2023 và năm 2024 thay vì lĩnh vực vay phục vụ đời sống và tiêu dùng như trong năm 2022.

Theo đánh giá của các TCTD, rủi ro tín dụng tổng thể tiếp tục tăng trong 6 tháng cuối năm 2023 nhưng tốc độ tăng đã chậm lại so với dự báo và so với 6 tháng đầu năm 2023.

Đánh giá tổng thể năm 2023, mức độ rủi ro tín dụng của các khoản vay được nhận định tăng mạnh hơn so với năm 2022 và so với dự báo ban đầu.

Do đó, bên cạnh việc các TCTD đã nỗ lực thu hẹp hơn nữa chênh lệch giữa lãi suất cho vay và chi phí vốn bình quân, thì các TCTD vẫn thắt chặt nhẹ các điều khoản, điều kiện tổng thể cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp để quản trị rủi ro tốt hơn, đảm bảo an toàn và chất lượng tín dụng, nhưng giữ ổn định các điều khoản, điều kiện tín dụng đối với khách hàng cá nhân.

Các tiêu chí thắt chặt chủ yếu là yêu cầu về tài sản bảo đảm, các điều khoản bổ sung trong hợp đồng tín dụng, yêu cầu điểm xếp hạng tín nhiệm tối thiểu của khách hàng..., đặc biệt đối với lĩnh vực cho vay đầu tư kinh doanh chứng khoán và cho vay đầu tư kinh doanh bất động sản.

Bất động sản, chứng khoán vẫn tiềm ẩn rủi ro

Dự báo 6 tháng đầu năm 2024, các TCTD cho rằng diễn biến tăng trưởng kinh tế; lãi suất; thay đổi nhu cầu đầu tư vào sản xuất kinh doanh; cơ hội đầu tư, xuất nhập khẩu; chất lượng dịch vụ cải thiện là những nhân tố ảnh hưởng tích cực đến sự gia tăng nhu cầu tín dụng của nhóm khách hàng doanh nghiệp.

Trong khi ở chiều ngược lại, các yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến nhu cầu tín dụng là những diễn biến bất lợi trên thị trường bất động sản, chứng khoán, tăng trưởng kinh tế và sự sụt giảm niềm tin của người tiêu dùng.

Ba lĩnh vực gồm: Bán buôn, bán lẻ; Xuất, nhập khẩu; Sản xuất thức ăn và đồ uống được nhiều TCTD lựa chọn là động lực tăng trưởng tín dụng nhất trong năm 2024.

Trong 6 tháng tới,các TCTD quan ngại mặt bằng rủi ro tín dụng tổng thể tiếp tục tăng nhưng tốc độ tăng sẽ chậm lại trong cả năm 2024 so với năm 2023.

Trong đó, rủi ro tín dụng của một số lĩnh vực như cho vay phát triển nông, lâm, thủy sản, cho vay đầu tư ngành dịch vụ logistics được dự báo giảm. Ngược lại, 2 lĩnh vực được dự báo tiềm ẩn rủi ro tín dụng cao nhất tiếp tục là cho vay đầu tư kinh doanh bất động sản và cho vay đầu tư kinh doanh chứng khoán.

Trong 6 tháng đầu năm và cả năm 2024, có 70,3-73,3% TCTD dự kiến tiếp tục giữ nguyên không đổi hoặc nới lỏng nhẹ tiêu chuẩn tín dụng tổng thể của đơn vị mình (13,9-16,8% TCTD dự kiến nới lỏng tiêu chuẩn tín dụng, 12,9% TCTD dự kiến thắt chặt nhẹ tiêu chuẩn tín dụng).

Các TCTD cũng dự kiến giữ ổn định các điều kiện và điều khoản cho vay tổng thể đối với khách hàng doanh nghiệp và nới lỏng hơn đối với khách hàng cá nhân (dự kiến áp dụng đối với lĩnh vực vay phục vụ đời sống, vay mua bất động sản để ở.