'Nên cân nhắc chế độ thả nổi tỷ giá có điều tiết'

Theo PGS.TS Phạm Thế Anh, chính sách neo tỷ giá vào USD có nhiều điểm hạn chế, vì vậy Chính phủ có thể cân nhắc chuẩn bị về việc chuyển sang chế độ thả nổi tỷ giá có điều tiết.

Theo cách này, ngân hàng trung ương không công bố tỷ giá trung tâm. Tỷ giá sẽ do thị trường quyết định theo cung cầu. Ngân hàng trung ương điều tiết bằng cách sử dụng các công cụ mua bán ngoại tệ, bơm hút tiền. Chính sách tỷ giá này sẽ giúp hạn chế tình trạng đầu cơ ngoại tệ.

Đối diện với việc USD lên giá, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thực hiện việc điều chỉnh tỷ giá dần dần. Tuy nhiên, chính việc điều chỉnh dần dần này đã nuôi dưỡng kỳ vọng của người dân, doanh nghiệp về việc cầm USD sẽ có lợi, hệ quả là họ găm giữ USD, không bán lại cho ngân hàng nữa.

Chênh lệch giữa giá mua và giá bán ngoại tệ tăng cao cũng khiến cho doanh nghiệp bị thiệt hại khi bán USD cho ngân hàng. Như vậy, đến một lúc nào đó, Ngân hàng Nhà nước buộc phải phá giá mạnh đồng tiền, hoặc tăng lãi suất. Cả hai lựa chọn này đều tác động xấu tới nền kinh tế.

Cũng có quan điểm lo ngại việc thả nổi có điều tiết tỷ giá có thể làm tỷ giá biến động dữ dội hơn, tuy nhiên Ngân hàng Nhà nước có công cụ để quản lý biến động, chứ không thả nổi hoàn toàn. Trong các nền kinh tế tiên tiến, thị trường ngoại tệ sẽ phát triển các công cụ phòng vệ rủi ro tỷ giá. Hiện nay, hệ thống tài chính ngân hàng của Việt Nam không phát triển các công cụ này, hoặc có nhưng với chi phí rất lớn, nên tác động của việc điều chỉnh tỷ giá là rất lớn.

Nếu ta cho phép thị trường phái sinh tỷ giá triển khai thì nó có thể được trao đổi như các sản phẩm chứng khoán khác. Công cụ phái sinh sẽ giúp các bên giảm bớt rủi ro tỷ giá. Thông qua việc mua bán phái sinh thay vì mua bán USD thật, kho dự trữ của Ngân hàng Nhà nước được giảm thiểu tác động.

Dự báo một yếu tố có tính bất định như tỷ giá là rất khó, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay nó không chỉ phụ thuộc vào tình hình kinh tế trong nước mà còn phụ thuộc cả vào tình hình và chính sách của các nước lớn trên thế giới. Tôi cho rằng việc Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất vừa rồi là động thái để bảo vệ tỷ giá hơn là để chống lạm phát, vì lạm phát đến 9 tháng vẫn đang trong tầm kiểm soát, chưa kể là nhiều loại giá cả đã đi qua đỉnh của nó.

Thời gian tới, Fed vẫn tiếp tục tăng lãi suất, theo đó sức ép với tỷ giá và lãi suất trong nước tiếp tục tồn tại. Quan điểm của tôi cho rằng, nếu phải hành động, Ngân hàng Nhà nước nên ưu tiên mục tiêu lãi suất, bởi vì sự gia tăng của nó sẽ có tác động xấu với sự phục hồi kinh tế và ổn định của thị trường tài chính trong điều kiện hiện nay.