Nâng hạng, thêm cơ hội thu hút đầu tư

Trao đổi với Thời báo Ngân hàng, ông Nguyễn Sơn - Chủ tịch Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) cho rằng, nâng hạng thị trường chứng khoán (TTCK) không chỉ là cách xây dựng hình ảnh cho thị trường tài chính quốc gia mà nó còn tác động trực tiếp lên

Ông đánh giá thế nào về ý nghĩa của việc nâng hạng thị trường đối với Việt Nam?

Nâng hạng thị trường không chỉ là cách xây dựng hình ảnh cho thị trường tài chính quốc gia mà nó còn tác động trực tiếp lên khả năng thu hút dòng vốn nước ngoài. Không chỉ riêng Việt Nam mà nhiều thị trường cận biên (Frontier market) khác cũng đang nỗ lực để được nâng hạng lên thị trường mới nổi (Emerging market), bởi các thị trường mới nổi có quy mô lớn hơn và chất lượng tốt hơn các thị trường cận biên.

Dòng vốn mà các thị trường mới nổi thu hút được có tính ổn định hơn, so với những dòng tiền nóng đầu tư vào các thị trường cận biên. Các quỹ đầu tư theo phương pháp thụ động, tiêu biểu như các ETF, hiện tập trung đầu tư vào các thị trường mới nổi cũng sẽ tự động phân bổ một phần vốn vào các thị trường mới được nâng hạng lên thị trường mới nổi…

Do vậy, việc nâng hạng thị trường sẽ mang lại cơ hội to lớn cho nền kinh tế, cho TTCK, các doanh nghiệp và NĐT, vì qua đó sẽ khai thông thêm nguồn vốn của NĐT nước ngoài chảy vào Việt Nam thông qua TTCK, trong đó có một lượng vốn lớn từ các quỹ đầu tư thụ động của thế giới. Hơn thế nữa, việc nâng hạng thị trường sẽ là tín hiệu rõ ràng nhất cho thấy Việt Nam được NĐT toàn cầu đánh giá là một nền kinh tế thị trường. Đây là yếu tố quan trọng để giúp Việt Nam cải thiện môi trường đầu tư, thu hút các dòng vốn quốc tế nhằm hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế và củng cố vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Cụ thể hơn với TTCK Việt Nam, việc nâng hạng sẽ đem lại lợi ích gì cho các thành viên thị trường?

Quá trình nâng hạng sẽ giúp cải thiện nhiều điều kiện về môi trường đầu tư, đưa TTCK Việt Nam phát triển về chất và tiến gần hơn tới chuẩn quốc tế, về lâu dài sẽ có lợi cho tất cả các NĐT lẫn DN niêm yết. Bởi khi đó thương hiệu của TTCK Việt Nam sẽ được củng cố, thu hút thêm nhiều dòng vốn cả ngắn lẫn dài hạn. Từ đó, Việt Nam sẽ có thêm cơ hội để thu hút đầu tư, nâng cao định mức tín nhiệm trên thị trường quốc tế, thu hút được dòng tiền nước ngoài nhiều hơn, góp phần tăng sức hút đối với các tổ chức tài chính và quỹ đầu tư lớn.

Cụ thể, nếu thị trường Việt Nam được nâng hạng thì sẽ có chỉ số FTSE Vietnam Index, chỉ số này sẽ nằm trong hệ thống của chỉ số FTSE Emerging Markets Index, và tất nhiên các quỹ ETF dù muốn hay không cũng sẽ phải phân bổ vốn vào cho thị trường nước ta. Tỷ trọng của FTSE Vietnam Index chiếm bao nhiêu phần trăm trong rổ FTSE Emerging Markets Index sẽ quyết định độ lớn của dòng vốn đổ vào TTCK Việt Nam. Dòng vốn đổ vào TTCK nhờ nâng hạng cũng sẽ chảy vào những cổ phiếu cụ thể, trong đó những cổ phiếu vốn hóa lớn, chiếm tỷ trọng lớn trong rổ chỉ số FTSE Vietnam sẽ hưởng lợi.

Vậy đến nay Việt Nam đã đáp ứng và chưa đáp ứng các điều kiện nào của các tổ chức xếp hạng của thế giới?

Để được nâng hạng, TTCK Việt Nam phải đáp ứng được các yêu cầu của các tổ chức xếp hạng thị trường. Hiện có 2 tổ chức xếp hạng thị trường uy tín là FTSE Russell và MSCI. Mỗi tổ chức có một hệ thống tiêu chí đánh giá riêng nhưng đều tập trung vào các khía cạnh cơ bản như: mức độ phát triển của nền kinh tế, sự ổn định về chính trị, quy mô và tính thanh khoản của thị trường, hiệu quả vận hành của thị trường, khả năng tiếp cận thị trường của NĐT nước ngoài, khả năng lưu chuyển dòng vốn...

Hiện tại, theo tiêu chí của MSCI, Việt Nam vẫn đang xếp hạng là thị trường cận biên (hiện tổ chức này xếp thị trường các nước theo 3 cấp độ cận biên, mới nổi và phát triển), còn theo tiêu chí của FTSE thì từ tháng 9/2018 đến nay, Việt Nam được đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp.

Theo các tiêu chí của FTSE thì các TTCK thế giới được xếp thành 4 cấp độ: các thị trường phát triển, các thị trường mới nổi phát triển, các thị trường mới nổi sơ cấp và các thị trường cận biên. Việc xếp hạng này tùy vào mức độ đáp ứng các tiêu chí do tổ chức này đưa ra, gồm 21 tiêu chí cho thị trường phát triển, 15 tiêu chí cho thị trường mới nổi phát triển và 9 tiêu chí cho thị trường mới nổi sơ cấp.

Tháng 8/2019, theo đánh giá sơ bộ của FTSE Rusell thì thị trường Việt Nam về cơ bản đã đáp ứng được 9 tiêu chí để xếp vào danh sách chờ nâng hạng thành thị trường mới nổi sơ cấp vào tháng 9/2020. Thậm chí xét về quy mô thị trường cũng như quy mô giao dịch, Việt Nam đã vượt qua nhiều quốc gia trong nhóm thị trường mới nổi. Tuy nhiên đến nay, sau khi đánh giá kỹ lại thì thị trường Việt Nam vẫn còn một số tiêu chí chưa đạt yêu cầu của tổ chức này, trong đó có các vấn đề như nới room cho NĐT nước ngoài, quản trị công ty, tính minh bạch của thị trường, chuẩn mực báo cáo tài chính và cơ chế thanh toán chứng khoán.

Vậy theo ông cần làm gì để thúc đẩy quá trình nâng hạng TTCK Việt Nam?

Trong Đề án “Cơ cấu lại TTCK và thị trường bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu trước năm 2025 sẽ nâng hạng TTCK Việt Nam thành thị trường mới nổi, đồng thời đưa ra một số giải pháp nhằm đạt được mục tiêu này.

Các giải pháp bao gồm: (i) Đảm bảo quyền bình đẳng trong việc tiếp cận thông tin của NĐT nước ngoài thông qua việc xây dựng và thường xuyên cập nhật thông tin trang thông tin bằng tiếng Anh của UBCKNN và các sở giao dịch chứng khoán. Khuyến khích các công ty đại chúng thực hiện công bố thông tin bằng tiếng Anh. (ii) Tiếp tục cắt giảm và đơn giản hóa các thủ tục hành chính về thủ tục cấp mã số giao dịch, thủ tục đăng ký chào bán chứng chỉ quỹ mở. Hướng dẫn thực hiện bỏ phiếu điện tử và họp trực tuyến. Nghiên cứu sửa các quy định về mở và sử dụng tài khoản vốn đầu tư gián tiếp theo hướng tiếp tục tạo thuận lợi cho các NĐT nước ngoài và các quỹ đầu tư nước ngoài trong việc được mở và sử dụng tài khoản thanh toán. (iii) Bên cạnh đó, tổ chức đối thoại thường xuyên giữa cơ quan quản lý với các tổ chức xếp hạng thị trường để có các giải pháp, chính sách phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Tăng cường công tác tuyên truyền ra nước ngoài về tình hình TTCK Việt Nam...

Hiện UBCKNN đang chỉ đạo các sở giao dịch, VSD phối hợp chặt chẽ với các thành viên thị trường bám sát mục tiêu và tích cực triển khai các giải pháp trên đây nhằm thúc đẩy quá trình nâng hạng TTCK Việt Nam.

Bên cạnh đó, để hỗ trợ cho quá trình nâng hạng thị trường, trong năm 2019, UBCKNN cũng tập trung vào các giải pháp trọng tâm sau: Hoàn thiện khung khổ pháp lý; đẩy mạnh công tác cổ phần hóa, thoái vốn của các DNNN gắn với việc niêm yết và đăng ký giao dịch; chú trọng vào việc xây dựng và vận hành các sản phẩm mới trên thị trường; hoàn thiện và phát triển thị trường trái phiếu; cơ cấu lại cơ sở NĐT trên thị trường; nâng cao năng lực cho hệ thống các tổ chức trung gian; tái cấu trúc tổ chức thị trường, cơ sở hạ tầng, công nghệ; tăng cường công tác quản lý, giám sát hoạt động thị trường...

Về phía VSD, để góp phần thúc đẩy quá trình nâng hạng thị trường, VSD đã và đang tiếp tục đa dạng hóa các sản phẩm sau giao dịch; nghiên cứu triển khai nghiệp vụ thanh toán đối với giao dịch chứng khoán trong ngày, bán chứng khoán chờ về; nghiên cứu để sẵn sàng triển khai dịch vụ quản lý chứng khoán thế chấp; nghiên cứu cơ chế bù trừ thanh toán cho sản phẩm hợp đồng tương lai trên các bộ chỉ số mới, các loại hợp đồng quyền chọn; nghiên cứu thiết lập mô hình CCP cho TTCK nhằm tránh trường hợp phải hủy bỏ không thanh toán và bảo vệ quyền lợi của NĐT cũng như đáp ứng yêu cầu về bù trừ và thanh toán trong nâng hạng thị trường.

Bên cạnh đó, VSD đã đang và sẽ tiếp tục tích cực phối hợp với Bộ Tài chính, UBCKNN và các đơn vị liên quan làm việc, trao đổi với các tổ chức xếp hạng thị trường (FTSE, MSCI) về quy định, cách thức vận hành, các hoạt động sau giao dịch và hỗ trợ giao dịch để các tổ chức này có những nhận định chính xác, khách quan, đúng đắn và toàn diện về TTCK Việt Nam cũng như những vướng mắc để tháo gỡ kịp thời.

Tôi tin rằng những nỗ lực trên đây của ngành chứng khoán nói chung và của VSD nói riêng đã, đang và sẽ góp phần thúc đẩy nhanh hơn và thiết thực hơn quá trình nâng hạng của TTCK Việt Nam.

Xin cảm ơn ông!