MỚI

Thiệp giáng sinh độc lạ

#Chuyên gia

24HMONEY đã kiểm duyệt

Kokuyo – Thiên Long: Thương vụ 4.700 tỷ biến ‘ông vua bút bi Việt’ thành công ty con Nhật Bản

Bước lùi chủ quyền hay bàn đạp vươn tầm châu Á?

Với góc nhìn của một nhà phân tích đầu tư, đây không đơn thuần là câu chuyện “bán mình” của một thương hiệu văn phòng phẩm hơn 45 năm tuổi, mà là một bước ngoặt chiến lược:

- Với Kokuyo: Củng cố tham vọng trở thành “ông lớn” văn phòng phẩm toàn châu Á.

- Với Thiên Long: Đặt cược vào lộ trình toàn cầu hóa thông qua một tập đoàn có 120 năm lịch sử.

- Với nhà đầu tư: Một phép thử cho khả năng hấp thụ vốn ngoại, giữ bản sắc thương hiệu và tối ưu giá trị cổ đông trong bối cảnh M&A xuyên biên giới ngày càng sôi động.

1. Cấu trúc thương vụ: Thiên Long chính thức “mở lộ trình đổi chủ”

Theo nghị quyết HĐQT ngày 04/12, Thiên Long xác nhận CTCP Đầu tư Thiên Long An Thịnh (TLAT) – cổ đông lớn nhất, sở hữu 46,82% vốn TLG – đang đàm phán bán toàn bộ phần vốn này cho Kokuyo.

Cùng với đó, Kokuyo dự kiến:

- Mua lại 100% cổ phần TLAT (tương đương gần 41,1 triệu cổ phiếu TLG)

- Thực hiện chào mua công khai thêm khoảng 16 triệu cổ phiếu, tương đương 18,19% vốn

Nếu hai bước được triển khai trọn vẹn, Kokuyo sẽ nắm 65,01% TLG, biến Thiên Long trở thành công ty con trong hệ sinh thái của tập đoàn Nhật.

Giá trị thương vụ được Kokuyo công bố khoảng 27,6 tỷ yen (~4.700 tỷ đồng), tương ứng khoảng 79.000–82.000 đồng/cp, cao hơn khoảng 20–28% so với thị giá 67.400 đồng/cp tại thời điểm thông tin được công bố.

Đáng chú ý, Nhà sách Phương Nam và PEGA Holdings – hai công ty liên kết của TLG – không thuộc phạm vi giao dịch, cho thấy Kokuyo tập trung vào “core business” là văn phòng phẩm.

Về tiến độ:

- Giao dịch mua TLAT dự kiến hoàn tất vào tháng 8/2026

- Chào mua công khai dự kiến tháng 10–11/2026, sau khi được cơ quan quản lý Việt Nam phê duyệt

Trong công văn gửi cổ đông, Thiên Long nhấn mạnh các hoạt động vận hành vẫn diễn ra bình thường, không có biến động nhân sự lớn hay thay đổi chính sách với người lao động và khách hàng trong giai đoạn chuyển tiếp.

2. Góc nhìn chiến lược: Vì sao Kokuyo chọn Thiên Long – và chọn lúc này?

Từ phía Kokuyo, thương vụ này được mô tả là mắt xích quan trọng trong chiến lược “CCC 2030 – Change, Challenge, Create”, nơi tập đoàn đặt mục tiêu:

- Biến ASEAN trở thành thị trường cốt lõi thứ 4, sau Nhật Bản, Trung Quốc và Ấn Độ

- Nâng doanh thu trung – dài hạn lên 500 tỷ yen (~3,2 tỷ USD)

- Mở rộng hiện diện trong chuỗi giá trị văn phòng phẩm & nội thất văn phòng tại các nền kinh tế tăng trưởng cao

Trong bức tranh đó, Thiên Long là tài sản chiến lược:

- Thương hiệu số 1 tại Việt Nam trong phân khúc bút viết và văn phòng phẩm

- Danh mục hơn 1.000 sản phẩm với các thương hiệu Thiên Long, FlexOffice, Colokit, Flexio…

- Xuất khẩu đến hơn 70 quốc gia, là “chân rết” sẵn có để Kokuyo đẩy mạnh độ phủ tại ASEAN và các thị trường mới nổi

- Chuỗi phân phối sâu rộng, thương hiệu quen thuộc với nhiều thế hệ học sinh – nhân viên văn phòng

Về mặt mô hình, Kokuyo không “mua để xóa sổ thương hiệu địa phương”, mà thường giữ lại thương hiệu bản địa, kết hợp tiêu chuẩn quản trị – công nghệ Nhật với lợi thế hiểu thị trường của đối tác. Case Camlin (Ấn Độ) trước đây là một ví dụ: thương hiệu địa phương vẫn tồn tại, nhưng nằm trong “ô” chiến lược khu vực của Kokuyo.

3. Thiên Long: Thương hiệu quốc dân giữa ngã ba đường – phòng thủ nội địa hay tấn công toàn cầu?

Ở chiều ngược lại, câu hỏi lớn với nhà đầu tư Việt là: Tại sao một doanh nghiệp đang tăng trưởng, tài chính lành mạnh như TLG lại chấp nhận “bán mình”?

Các dữ liệu gần đây cho thấy:

- Doanh thu 10 tháng tăng 8,6% so với cùng kỳ, trong đó

Nội địa: +8,5%

Xuất khẩu: +9,1% – bắt đầu trở thành động lực tăng trưởng mới

- Biên lợi nhuận gộp duy trì 45%, mức khá ấn tượng trong ngành sản xuất

- ROE cải thiện từ 18% (2023) lên gần 21%, phản ánh hiệu quả sử dụng vốn tốt

Tuy nhiên, thị trường văn phòng phẩm nội địa đang bước vào giai đoạn bão hòa:

- TLG đã chiếm thị phần dẫn đầu, dư địa tăng trưởng lượng không còn nhiều

- Áp lực từ sản phẩm giá rẻ Trung Quốc ngày càng lớn

Mở rộng mạnh sang thị trường quốc tế đòi hỏi chuỗi cung ứng chuẩn quốc tế, hệ thống phân phối toàn cầu, năng lực R&D ở quy mô lớn – những thứ khó có được nếu chỉ trông vào nội lực một doanh nghiệp Việt cỡ trung

Trong bối cảnh đó, M&A với một tập đoàn 120 năm kinh nghiệm như Kokuyo là cách “đi đường tắt”:

- Tận dụng network phân phối toàn cầu sẵn có

- Tiếp cận công nghệ sản xuất, thiết kế, quản trị theo chuẩn Nhật

- Chia sẻ rủi ro và nguồn lực trong một ngành đang chịu cạnh tranh mạnh về giá

Nói cách khác, Thiên Long đánh đổi quyền chi phối để đổi lấy một “nấc thang” phát triển mới – điều nhiều doanh nghiệp Việt gặp khó khi tự mình bứt phá ra khu vực.

4. Thương vụ dưới lăng kính nhà đầu tư: Premium hấp dẫn, nhưng câu chuyện không chỉ có giá

Với mức giá đề xuất 79.000–82.000 đồng/cổ phiếu:

Premium 49–55% so với thị giá hiện tại quanh 53.000 đồng/cp

Định giá này phản ánh kỳ vọng tăng trưởng và giá trị thương hiệu đã được thị trường “chiết khấu” cao hơn mặt bằng P/E hiện tại của nhiều doanh nghiệp sản xuất nội địa

Tuy nhiên, với góc nhìn đầu tư trung–dài hạn, không thể chỉ dừng ở mức “giá chào mua cao bao nhiêu”, mà cần nhìn sâu hơn vào rủi ro tái cấu trúc sau M&A:

Rủi ro hòa nhập văn hóa & giữ chân đội ngũ chủ chốt

TLG vốn mang “DNA doanh nghiệp gia đình Việt”, vận hành linh hoạt, ra quyết định nhanh

Khi trở thành công ty con của tập đoàn đa quốc gia, cơ chế phê duyệt, kiểm soát, KPI có thể thay đổi đáng kể

Khả năng giữ chân lãnh đạo cấp cao, đội ngũ R&D & bán hàng – những người hiểu thị trường nội địa – sẽ là biến số quan trọng

Mức độ tự chủ trong chiến lược sản phẩm & thị trường

Lợi thế của TLG nằm ở am hiểu thị hiếu người Việt & ASEAN, vòng đời sản phẩm ngắn, xu hướng thay đổi nhanh

Nếu quy trình ra quyết định bị “Nhật hóa” quá mức (quá thận trọng, nhiều tầng kiểm soát), tốc độ thích ứng có thể chậm lại, ảnh hưởng thị phần

Kinh nghiệm từ các thương vụ lớn trước đây (SAB, BMP…)

Giai đoạn hậu M&A thường có biến động mạnh về cấu trúc nhân sự, chiến lược marketing, phân phối

Giá cổ phiếu có thể không phản ánh ngay giá trị dài hạn, mà đi qua một pha “tái định giá” theo kỳ vọng mới

Vì vậy, dù thương vụ TLG – Kokuyo là một tín hiệu tích cực về thu hút vốn ngoại, nhà đầu tư vẫn cần:

Theo dõi sát tiến độ phê duyệt, điều khoản cụ thể của đợt chào mua công khai

Quan sát tính liên tục trong hoạt động kinh doanh: biên lợi nhuận, thị phần, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu

Đánh giá xem Thiên Long dưới “ô” Kokuyo có thực sự mở rộng được thị trường quốc tế, hay chỉ dừng lại ở việc “đổi chủ sở hữu” mà không thay đổi được quỹ đạo tăng trưởng.

5. Thiên Long – từ “bút bi tuổi thơ” đến phép thử mới của làn sóng M&A Việt – Nhật

Thương vụ Kokuyo – Thiên Long mang nhiều lớp ý nghĩa:

- Kinh tế: khẳng định sức hút của doanh nghiệp Việt trong chuỗi cung ứng khu vực, đặc biệt là các ngành sản xuất có thương hiệu mạnh và biên lợi nhuận cao.

- Thị trường vốn: minh họa xu hướng vốn Nhật tìm kiếm tài sản chất lượng tại Việt Nam sau các deal trong ngân hàng, tiêu dùng, khu công nghiệp.

- Thương hiệu: đặt ra câu hỏi cho xã hội và nhà đầu tư: làm thế nào để thương hiệu Việt không “biến mất” sau M&A, mà tận dụng vốn ngoại để lớn lên?

Dưới góc độ nhà phân tích, có thể nói Thiên Long đang bước vào một “stress test” quan trọng:

Nếu tích hợp thành công, TLG có cơ hội trở thành trung tâm sản xuất – phân phối văn phòng phẩm của Kokuyo tại ASEAN, đồng thời giữ được bản sắc “thương hiệu quốc dân” của Việt Nam.

Ngược lại, nếu tái cấu trúc thiếu khéo léo, rủi ro suy giảm vị thế thương hiệu và hiệu quả tài chính là điều không thể bỏ qua.

Với nhà đầu tư, đây là một case điển hình để quan sát cách vốn ngoại “đối xử” với một thương hiệu Việt lâu đời, và cũng là bài kiểm tra cho khả năng của doanh nghiệp nội trong việc biến M&A thành bàn đạp, thay vì dấu chấm hết.