Chuyên gia: Quản trị rủi ro danh mục sau quá trình thanh lọc TTCK

Nhà đầu tư thường chỉ quan tâm đến việc giá cổ phiếu lên hay không mà ít quan tâm đến câu chuyện cơ bản, điều này dần dần sẽ dẫn đến những hành xử phi lý. 

Sau phiên giảm điểm mạnh vào 25/4, VN-Index có lúc mất hơn 80 điểm, đà bán ra đã có phần chững lại. Sau thông báo của Bộ Tài chính về việc đã làm việc với các cơ quan liên quan để thống nhất các giải pháp nhằm ổn định thị trường vốn, thị trường đã có những phiên phục hồi tích cực hơn.

Đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) khẳng định những động thái gần đây bao gồm cả việc điều chỉnh lại khuôn khổ cơ sở pháp lý đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra và đẩy mạnh xử lý vi phạm là rất cần thiết để đảm bảo thị trường đi đúng lộ trình phát triển.

Như vậy, thị trường chứng khoán sẽ vẫn đi đúng lộ trình phát triển cả về chất và lượng. Tuy nhiên, sau một thời gian thị trường biến động, nhà đầu tư đang băn khoăn nhiều hơn về các chiến lược quản trị đầu tư, quản trị danh mục sao cho phù hợp với thời điểm này.

Tại chương trình Talkshow Phố Tài chính ngày 2/5, ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Phân tích Chứng khoán VPS cho rằng từ năm 2020-2021, số lượng nhà đầu tư cá nhân tăng nhiều bao gồm cả nhỏ lẻ, “tay chơi” lớn cho đến các đội nhóm hoạt động sôi nổi. Năm 2022, khi tình hình bắt đầu khó khăn hơn, từ những thương vụ, sự kiện tương đối tiêu cực ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư, các đội nhóm có xu hướng chùn bước lại. Từ đó, thị trường có những tín hiệu điều chỉnh, tâm lý nhà đầu tư cảm thấy đuối sức, dòng tiền bắt đầu rút ra khỏi nhiều cổ phiếu. Diễn biến này xảy ra từ nhóm đầu cơ và lan sang nhiều mã cổ phiếu khác. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn có kết quả kinh doanh đột phá ở quý I. Dù vậy, nhà đầu tư thường chỉ quan tâm đến việc giá cổ phiếu lên hay không mà ít quan tâm đến câu chuyện cơ bản, điều này dần dần sẽ dẫn đến những hành xử phi lý. Nhà đầu tư thường sẽ không biết hành xử, quản lý danh mục ra sao.

Ông Hồ Quốc Tuấn, Giảng viên cao cấp, Đại học Bristol, Anh cũng đồng ý với quan điểm của ông Khánh và cho rằng yếu tố tâm lý là một trong những vấn đề chủ chốt của thị trường. Bên cạnh đó, ông Tuấn cho rằng có thêm yếu tố về việc nhà đầu tư sử dụng margin (ký quỹ) nhiều dẫn đến tình trạng bán giải chấp (margin call). Đây là vấn đề không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà trước đây một vài tháng cũng đã diễn ra ở Trung Quốc hoặc Mỹ. Mỗi thị trường sẽ có những giải đoạn phấn khởi và thanh khoản mạnh, nhưng có những giai đoạn dòng tiền không vào mạnh và nhà đầu tư bán ra khiến không chỉ có cổ phiếu đầu cơ mà cả những cổ phiếu tốt vẫn bị ảnh hưởng. Đồng thời đi kèm với đó là việc tin đồn sẽ tạo ra những khó khăn như hiện nay. Nhìn về dài hạn việc điều chỉnh này là tốt sẽ giúp dòng tiền mới chảy vào.

Có ý kiến cho rằng sau những phiên giảm liên tiếp, thị trường đã thiết lập những mức giá tốt và đây là cơ hội tốt cho nhà đầu tư. Ông Tuấn đánh giá việc mua cổ phiếu hay không phải xác định được nhà đầu tư muốn nắm giữ trong bao lâu. Nếu đầu tư ngắn hạn sẽ có nhiều yếu tố còn chưa chắc chắn. Xét về quốc tế, Fed được kỳ vọng sẽ tăng lãi suất khoảng 0,5% và tạo ra rủi ro về lãi suất. Điều thứ hai là rủi ro từ phía Trung Quốc, hiện nay vẫn đang đối đầu với dịch Covid-19 dẫn đến nhiều vấn đề như tăng trưởng kinh tế, chuỗi cung ứng cho toàn cầu. Thứ ba là USD và Yên Nhật tăng mạnh tạo ra rủi ro đồng tiền ở các nước đang phát triển có thể bị mất giá mạnh, điều này chưa tính đến diễn biến tại Ukraine.

Nếu ở góc nhìn dài hạn hơn (cuối 2022), ông Tuấn cho rằng sẽ sáng hơn do Fed dù có tăng lãi suất 5 – 7 lần nhưng so với lịch sử, lãi suất trong nước vẫn ở mức thấp. Như vậy, cổ phiếu vẫn có thể tiếp tục tăng.

Theo ông Khánh, quan điểm trong năm nay đó là phải “phòng thủ” tốt sau đó mới có những bước “tấn công” tốt. Khi “phòng thủ” nhà đầu tư sẽ quản trị danh mục thực sự an toàn và thận trọng. Nhà đầu tư có thể tham khảo thêm thị trường phái sinh để hedging (phòng hộ) cho danh mục. Trên thế giới, các quỹ, nhà đầu tư chuyên nghiệp hay sử dụng các công cụ phái sinh để phòng vệ cho danh mục chứng khoán cơ sở trong trường hợp thị trường biến động mạnh, nhiều cổ phiếu giảm sâu.

Khi thị trường biến động mạnh thời gian qua, khối ngoại liên tục mua ròng sau một thời gian dài bán ròng. Ông Khánh cho biết đây là một tín hiệu tích cực. Việt Nam là một trong những nước trong khu vực có định giá thị trường chứng khoán ở mức hấp dẫn. Tuy nhiên, phải cần thêm thời gian để chứng minh khối ngoại tiếp tục mua ròng do bây giờ còn là quá sớm để đưa ra những nhận định.

Theo quan điểm của ông Tuấn, cũng còn quá sớm để đưa ra đánh giá khả quan về dòng vốn ngoại thời gian tới. Nhìn về khía cạnh đầu tư, thị trường giảm điểm mạnh sẽ làm cho cổ phiếu tốt có mức định giá hấp dẫn hơn và khiến khối ngoại mua vào. Nếu khối ngoại tiếp tục mua vào các cổ phiếu có cơ bản dài hạn có nghĩa là dòng vốn này lạc quan với thị trường.

Dự báo thị trường chứng khoán thời gian tới, ông Khánh cho biết ban đầu các tổ chức quốc tế dự báo triển vọng tăng trưởng của thị trường Việt Nam năm 2022 rất tốt. Tuy nhiên, nhiều tổ chức đã hạ tỷ trọng tăng trưởng của thế giới cũng như Việt Nam. Tình hình lạm phát tăng nhanh hơn ảnh hưởng đến triển vọng doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết. Một số điểm sáng là Việt Nam được hưởng lợi từ các hiệp định thương mại EVFTA hay CPPPP, các mặt hàng xuất khẩu như dệt may, thủy sản sẽ có sự tăng trưởng tốt. Giai đoạn giữa năm thường thị trường chứng khoán sẽ kém tích cực hơn không chỉ ở Việt Nam mà cả thế giới. Tháng 3, 4, 5 và 6 thị trường thường có giao dịch theo hình “zic zắc”. Ông Khánh đánh giá càng về cuối năm hoặc sang năm sau, triển vọng có thể tươi sáng hơn.

Nhóm doanh nghiệp hưởng lợi từ môi trường vĩ mô được ông Khánh đánh giá sẽ có sự triển vọng. Ngoài ra, môi trường lãi suất cao sẽ được cho là ưu thích đối với nhóm bảo hiểm. Đây cũng nhóm doanh nghiệp trả cổ tức tốt bằng tiền mặt. Nhóm điện nước, tiện ích và nhóm thuộc diện tái cấu trúc, mục tiêu của các hoạt động M&A.

Ông Tuấn cũng kỳ vọng mùa hè năm nay với việc người dân đi du lịch nhiều, nền kinh tế mở cửa trở lại, tỷ suất lợi nhuận của các doanh nghiệp làm ăn tốt tăng trưởng cao sẽ ở đầu hoặc giữa quý III. Các quỹ đầu tư sẽ bắt đầu tính toàn những vấn đề này vào giai đoạn đầu quý III thay vì mùa hè.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư nhận ra chu kỳ tăng lãi suất của Fed sau nhiều tháng liên tục sẽ khiến dư địa cuối năm sẽ không còn nhiều. Nhà đầu tư hi vọng nền kinh tế sẽ bắt đầu sẽ có sự tốt lên, tâm lý chung của thị trường sẽ khá hơn vào giai đoạn cuối năm.