'Thổi giá' cổ phiếu: Ung nhọt giờ mới vỡ, cơ quan quản lý ở đâu?

Buông lỏng kiểm tra, giám sát; yếu kém về năng lực, không xử lý mạnh tay khi phát hiện hành vi bán chui, thao túng giá,… là một trong những nguyên nhân mà theo các chuyên gia, "đội lái", “cá mập” có thể lộng hành, tự tung tự tác trên sàn chứng khoán nhiều năm qua.

Nhờn luật

Bất kỳ thị trường chứng khoán nào cũng tồn tại cổ phiếu đầu cơ, "đội lái" - đó là quy luật tất yếu của thị trường, của một kênh đầu tư siêu lợi nhuận. Vấn đề quan trọng đối với cơ quan chức năng là phải có công cụ chính sách, lực lượng thanh tra, giám sát để chấn chỉnh, giữ kỷ cương và xử lý thật mạnh tay với các vi phạm.

Tại Mỹ, Úc, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc… chỉ cần lãnh đạo công ty tung tin sai sự thật, không chính xác sẽ bị xử phạt hành chính, thậm chí còn bị cấm giao dịch và nặng hơn là khởi tố.

Ở Việt Nam, hơn 20 năm thành lập, thị trường chứng khoán vẫn còn quá hỗn loạn, thiếu quy củ. Kênh dẫn vốn quan trọng của nền kinh tế được các nhà đầu tư ví như “sới bạc”. Các đại biểu quốc hội không ít lần cũng đã lên tiếng ở giữa nghị trường. Từ hiện tượng “cổ phiếu trà đá”, “cổ phiếu rác” thanh khoản kém, doanh nghiệp làm ăn bết bát, chia cổ tức toàn “giấy”, nhưng bày ra các loại “bánh vẽ” để thu hút nhà đầu tư…

“Thậm chí, có những chiêu trò làm đẹp báo cáo tài chính, tăng vốn khủng trước khi lên sàn, tìm cách bán cổ phiếu cho đủ 100 nhà đầu tư để đưa cổ phiếu lên sàn. Sau những phiên chào sàn sôi động, khi đội lái biến mất thì cổ phiếu rớt thảm, làm mất tiền của hàng trăm nhà đầu tư…”, đại biểu Quốc hội Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) phản ánh trước Quốc hội vào năm 2019.

Mới đây, vào tháng 6.2021, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính cũng đã gửi kiến nghị lên Bộ trưởng Tài chính, trong đó khẩn thiết đề nghị Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cần thanh tra toàn diện để xử lý triệt để thao túng giá, bán chui. Đó là những hành vi mua công ty chứng khoán nhỏ để làm công cụ làm giá bằng nhiều thủ đoạn như tạo lập hàng ngàn tài khoản để tạo cung cầu giả tạo, làm giả tài khoản nước ngoài, làm giả báo cáo tài chính, thành lập nhiều công ty ma để thực hiện các hành vi giao dịch giả tạo nhằm đẩy giá chứng khoán.

Trên khắp các diễn đàn, nhà đầu tư cũng bức xúc vì tình trạng này kéo dài nhiều năm làm méo mó hoạt động của thị trường chứng khoán, gây ra tình trạng bất ổn, thiếu minh bạch, xói mòn mất niềm tin, phá hoại thị trường. Những kiến nghị, phản ánh đó trên thực tế chưa được xem xét, tiếp thu một cách nghiêm túc.

Bằng chứng là hành vi bán chui gần 75 triệu cổ phiếu của ông Trịnh Văn Quyết vừa xảy ra ngày 10.1. Trước đó, vào năm 2017, ông Quyết cũng đã bán chui 57 triệu cổ phiếu. Không chỉ ông Quyết, năm 2021, khi thị trường tăng mạnh, rất nhiều cổ phiếu dưới mệnh giá được mệnh danh là cổ phiếu rác được thổi lên gấp hàng chục lần, nhưng thực tế doanh nghiệp thì kinh doanh thua lỗ, nợ nần, bết bát.

Buông lỏng kiểm tra, để ung nhọt lâu ngày

\n

Vậy cơ quan chức năng xử lý hành vi này như thế nào? Ông Phạm Hồng Sơn, Phó chủ tịch Uỷ ban chứng khoán nhà nước (UBCKNN), nói rằng năm 2021, UBCKNN đã tăng cường triển khai các đoàn kiểm tra đột xuất giao dịch bất thường, xử lý nghiêm các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật, đặc biệt là giao dịch có dấu hiệu thao túng.

Trong năm 2021, UBCKNN đã triển khai 1 đoàn thanh tra định kỳ, 6 đoàn kiểm tra định kỳ và 31 đoàn kiểm tra đột xuất.

Bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường (UBCKNN), cho biết trên thị trường hiện nay có một số giao dịch tương đối bất thường của một số loại cổ phiếu. Hiện nay, UBCKNN đang hết sức nỗ lực để làm rõ các hành vi vi phạm. Năm 2021, UBCKNN đã ban hành tất cả 471 quyết định xử phạt hành chính, và đang phối hợp với Bộ Công an xử lý 4 vụ việc có dấu hiệu vi phạm hình sự.

Trong khi đó, ông Nguyễn Đức Chi, Thứ trưởng Bộ Tài chính, khi nói về vụ ông Trịnh Văn Quyết cũng đưa ra thông điệp sẽ xử lý triệt để ở mức cao nhất để siết chặt kỷ cương thị trường.

Những tuyên bố, lời hứa đó kết quả như thế nào thì còn phải chờ nhưng rõ ràng, ở đây có một câu chuyện có thể khẳng định, trong một thời gian rất dài, hiện tượng làm giá cổ phiếu, đội lái thao túng, bán chui… có trách nhiệm rất lớn của cơ quan quản lý.

Khác với 10 năm trước, việc mua bán chứng khoán phải thực hiện trực tiếp, hoặc gọi điện thoại lên sàn giao dịch thì những năm gần đây tất cả đều được thực hiện trên tài khoản trực tuyến. Các tài khoản này đều được liên thông giữa công ty chứng khoán, sở giao dịch, trung tâm lưu ký. Do đó, việc kiểm tra dấu hiệu của một cổ phiếu bị làm giá không khó. Chỉ cần thanh tra vào cuộc kiểm tra tất cả các tài khoản giao dịch đứng tên ai, mua bán như thế nào, dòng tiền từ đâu ra, 1 nhóm người nào thực hiện… sẽ xác định được ngay.

Bên cạnh đó, một nguyên nhân khác là khi phát hiện sai phạm do xử lý còn quá nhẹ tay, mức phạt chỉ từ vài chục đến vài trăm triệu không đủ sức răn đe, không làm cho đội lái chùn tay khi 1 vụ làm giá, số tiền thu lợi lên tới hàng chục, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn tỉ đồng.

Theo PGS-TS Ngô Trí Long, chuyên gia tài chính, hiện tượng thao túng, "thổi giá" cổ phiếu rác có nhiều nguyên nhân: lòng tham của nhà đầu tư, sự coi thường pháp luật của các đối tượng, đạo đức của các ông chủ doanh nghiệp, lỗ hổng từ luật…

Nhưng trên hết, Bộ Tài chính, UBCKNN có đầy đủ các cơ quan thanh tra, giám sát; được đầu tư đầy đủ về công nghệ, con người nhưng không chấn chỉnh sớm, để ung nhọt này tồn tại nhiều năm, tái diễn nhiều lần, thì cần phải làm rõ trách nhiệm của từng cá nhân, tổ chức.